Jadwiga Waniakowa

Celem artykułu jest opis i analiza zadań oraz perspektyw współczesnych badań etymologicznych w Polsce. Artykuł rozpoczyna się krótkim zarysem historii pierwszych słowiańskich słowników etymologicznych. Następnie omówiono pokrótce współczesne słowniki etymologiczne w Polsce oraz współczesną metodologię badań etymologicznych. Potem autor odwołuje się do przełomu cyfrowego w badaniach etymologicznych i opisuje współczesny model edukacji językowej w Polsce. Uważa się, że gwałtowny spadek liczby specjalistów w zakresie etymologii jest wynikiem wycofania przedmiotów historyczno-językowych i historyczno-porównawczych z programów uniwersyteckich. Autor proponuje różne sposoby zachęcania studentów do studiowania etymologii. Artykuł kończy się omówieniem wyzwań stojących przed etymologami, w tym badań nad pochodzeniem słownictwa dawnego, gwarowego, potocznego i środowiskowego oraz etymologią słownictwa języków zagrożonych, a także sugestiami, jak można tym wyzwaniom sprostać w przyszłości.

The article deals with the word formative structure of Polish dialectal plant names. The author presents simple and compound dialectal plant names and discusses their structure. What is emphasized is the richness of the affixes in the formation of dialectal plant names, including affixes untypical of particular categories, and the bi- and multipartite structure of the names. The same phenomena are also observed in dialectal plant names in other Slavic languages.

The Gr. κάλαμος ‘cane, a thing made of cane: pen, rural pipe, fishing rod etc.’ is the primary source of certain terms for the sweet flag (Acorus calamus L.) and numerous names for a pencil in many different languages. Namely, the Greek word was borrowed by Latin in the form calamus, with the same meaning, whence originated many Germanic terms for the sweet flag. What is more, the dialectal Pol. kalmus is a loanword from the Germ. Kalmus ‘sweet flag’. Additionally, the Gr. κάλαμος was borrowed by Arabic in the form qalam, whence the Osm. kalém. The forms in other Turkic languages are borrowings from Turkish. Some Albanian, Bulgarian and Macedonian terms for a pencil are also loanwords from the Turk. kalem ‘pen, thin brush, oblong bone’. The terms in many Caucasian languages are Arabisms. Moreover, the Russ. карандаш ‘pencil’, as well as many other contemporary forms from Altaic, Uralic and other languages, which constitute new borrowings from Russian today, are in fact compounds consisting of kalam ‘cane’ and daš ‘stone’.