Ewelina Drzewiecka

W artykule został podjęty problem rozumienia i wartościowania idei mających charakteryzować nowoczesną twórczość literacką i naukową, poświadczonych w dyskursie bułgarskich elit intelektualnych w okresie międzywojennym. Przedmiotem analizy są teksty krytycznoliterackie wybitnego historyka literatury i jednego z ojców założycieli bułgarskiego literaturoznawstwa, Bojana Penewa (1887–1927), zaś w centrum namysłu znajdują się sensy ewokowane przez kluczowe dla niego pojęcie tego, co duchowe. Interpretacja opiera się o założenia myśli postsekularnej, a więc uwzględnia kontekstualne rozumienie relacji „religijne – świeckie”, a także przyjmuje istnienie w procesie tworzenia sensów uwikłań o charakterze kryptoteologicznym.

W artykule zostaje podjęta kwestia relacji między władzą i nauką z punktu widzenia problematyki pamięci kulturowej. Przedmiotem uwagi są jubileusze cyrylo-metodejskie w okresie komunizmu w Bułgarii w kontekście zjawiska funkcjonalizacji narracji narodocentrycznej i rozwoju nowej historiografii narodowej. Postawione zostaje pytanie o to, jak Bułgarska Partia Komunistyczna (jako instytucja polityczna) i Bułgarska Akademia Nauk (jako instytucja naukowa) współpracują w celu zbudowania nowej wizji społeczeństwa. Za szczególny wyraz tej strategii uznany zostaje jubileusz 1969 roku: 1100 lat od śmierci KonstantynaCyryla Filozofa (tj. św. Cyryla), 100 lat od powstania Bułgarskiej Akademii Nauk i 25 lat od Rewolucji (tj. przejęcia władzy w Bułgarii przez Partię Komunistyczną). Punktem odniesienia są wystąpienia działaczy partyjnych oraz prace uznanych naukowców (historyków i literaturoznawców), podporządkowane komunistycznej rytualności jubileuszowej i służące wykazaniu bezpośredniego związku między władzami komunistycznymi a dziedzictwem cyrylo-metodejskim. W artykule zaproponowana zostaje interpretacja tej relacji w świetle prawosławnej koncepcji symfonii władzy, traktowanej jako metafora relacji między władzą świecką i duchową. 

The aim of the paper is to show the interplay between the power and the science in the context of cultural memory. The focus is on the Cyrillo-Methodian anniversaries in Bulgaria in the communist period, and the object of the analysis is the anniversary of 1969. The context relates to the process of development of new historiography and the functionalization of the nation-centric narrative. The main issue discussed is how the Communist Party, as a political institution, and the Bulgarian Academy of Science, as an academic institution, cooperated to establish a new vision of society. The discussion offers an interpretation in the light of the Orthodox concept of the symphony of power perceived as a metaphor of the relation between the secular and the spiritual power.

The Postsecular Thought in Slavic Studies. A Brief Overlook

The paper is an introduction into the issue of postsecular thought. First, it presents the assumptions, practical manifestations and modifications of the notion of postsecular thought in philosophy (of religion), as well as in sociology and political science. In the second part the paper shows how the notion can be adapted in literature and culture studies, in order to indicate its usefulness in Slavic studies. In the end, it is suggested that the postsecular thought may be particularly productive in researching modern Slavic cultures due to the specific context of their development, i.e. their significant relationship to the West (Western Europe), from which there emerge problems of modernization and the place of religion in the process of adapting the (post)Enlightenment patterns.