Ernestyna Szpakowska-Loranc

Autor artykułu poszukuje narracji prac Shina Takamatsu, przeanalizowanej na podstawie jego budynków, wraz z autorskimi opisami, oraz tekstów interpretujących twórczość architekta, ze szczególnym wskazaniem analizy Felixa Guattariego. Metaforyka struktur Takamatsu, zastosowanie środków „poetyki architektonicznej”, takich jak cytaty z architektury, inspiracje formami naturalnymi i mechanistycznymi, wykorzystane abstrakcyjne i ikonograficznie znaki oraz symbole kulturowe, przybliża je do dzieł literackich, co potwierdzają słowa architekta. Tworzy z nich spójny język z określoną narracją.

O ile w przeszłości światłu w architekturze nieodłącznie towarzyszył cień, zadaniem współczesnego architekta jest zwykle jedynie dbałość o doświetlenie budynku. Brak zacienionych przestrzeni przez stosowanie rozległych przeszkleń i równomiernego, sztucznego oświetlenia to brak tajemnicy – pola dla wyobraźni. Pozbawienie architektury cienia oznacza zatarcie granic pomiędzy wnętrzem i zewnętrzem, dniem i nocą, światem rzeczywistym i wirtualnym oraz nadzór społeczny. Budynki, których twórcy oprócz światła operują także „materią” cienia jako elementem narracji architektonicznej nie są częstymi przykładami. Można do nich zaliczyć realizacje Daniela Libeskinda, Fumihiko Maki, Eduardo Menisa, Stevena Holla. Tworząc odpowiedni nastrój przekazują symboliczne treści. 

W artykule analizowana jest forma rzeźb Dani Karavana w kontekście przestrzeni miejskiej, w której obecne są zieleń i woda. W kompozycjach przestrzennych izraelskiego rzeźbiarza wielkoskalowych interwencjach w przestrzeń publiczną – woda i zie­leń wykorzystywane są jako elementy składowe. Oprócz walorów estetycznych niosą one – wraz z formami rzeźbiarskimi i innymi elementami krajobrazu – wartości symboliczne: upamiętnienie wydarzeń historycznych, czy wartości takich jak ochrona środowiska naturalnego, tolerancja, prawa człowieka. Elementarne formy architektoniczne, zieleń i woda u Karavana tworzą spójny system narracyjny, podnoszący wartość ich otoczenia, kreujący genius loci.

Analiza przestrzeni uwiecznionej w serii rycin Carceri Giambattista Piranesi oraz wykorzystania modelu tej przestrzeni w architekturze współczesnej.

Analysis of the space in the series of figures Carceri by Gianbattista Piranesi and the use of the model of
this space in contemporary architecture.

Artykuł prezentuje domy jednorodzinne projektu Stevena Holla o inspiracjach muzycznych, malarskich i literackich, zgodnie z manifestem architekta (Zakotwiczenie) przekazujące „treści” miejsca.

The article presents the results of a search for aesthetically comic elements in contemporary architecture, based on the aesthetics of Mieczyslaw Wallis and Henri Bergson’s theory of humour.

This article is an attempt to analyse the use of the sphere in contemporary architecture in connection with first historical examples of designing with the use of this solid figure. The strong form, introduced by architects as a shape with complex symbolism, conveys various ideas contained in design projects. At the same time, the sphere reflects the tendency towards elementarisation of form, replacing figurative architecture with abstraction. Such a phenomenon constitutes a peculiar paradox in connection with the fact that spherical buildings are some of the most famous examples of architecture parlante in the Enlightenment.

Keywords: architecture parlante, sphere

Streszczenie
W artykule podjęto próbę analizy wykorzystania formy kuli w architekturze współczesnej w powiązaniu z historycznymi, pierwszymi przykładami projektowania z zastosowaniem tej bryły geometrycznej. Silna forma, wykorzystywana przez architektów jako kształt o złożonej symbolice, przekazuje różnorodne idee zawarte w projektach. Jednocześnie kula odzwierciedla tendencję do elementaryzacji formy, zastąpienia architektury figuratywnej przez abstrakcję. Takie zjawisko stanowi swoisty paradoks w powiązaniu z faktem, iż kuliste budynki są jednymi z najbardziej znanych przykładów oświeceniowej architecture parlante.