Dorota Żołądź-Strzelczyk

Kobiety od zawsze zajmowały się dziećmi, to rola i powołanie każdej matki, pisano o tym od starożytności. Obok matek również inne kobiety opiekowały się dziećmi i uczestniczyły w ich wychowaniu: mamki, niańki, piastunki i rożnego rodzaju bony, guwernantki czy nauczycielki. Wśród ostatniej grupy wyróżnić można nauczycielki domowe oraz kobiety uczące w szkołach, zarówno prywatnych dla dziewcząt, z czasem, w publicznych. Na przestrzeni lat następowały znaczące zmiany w szkolnictwie i w sytuacji kobiet, które doprowadziły do stopniowego wkraczania kobiet do zawodu nauczycielskiego. Był to jeden z nielicznych zawodów stosunkowo wcześnie dostępnych dla kobiet i aprobowanych społecznie. W końcu XVIII w. w piśmiennictwie Rzeczypospolitej, podobnie jak na innych terenach, pojawiają wypowiedzi domagające się kształcenia kobiet nauczycielek. Początkowo postulowano tworzenie szkół dla guwernantek, aby ograniczyć zatrudnianie cudzoziemek. Wypowiadali się na ten temat m.in. Franciszek Bieliński, Adam Kazimierz Czartoryski, Grzegorz Piramowicz, Antoni Maksymilian Prokopowicz, Hugo Kołłątaj, czy Tadeusz Czacki. Ostatecznie w 1825 r. w Warszawie powołano Szkołę Guwernantek.

The Establishment of “the Houses, in which Honest Noblewomen Would Be Formed as Teachers” – the Beginnings of Interest in the Professional Preparation and Competence of Female Teachers

Women have always taken care of children, it is the role and the calling of every mother – this is what has been claimed since antiquity. In addition to mothers, other women have cared for children and participated in their upbringing: wet nurses, nannies and various types of governesses or teachers. Among the last group, we can distinguish between domestic teachers and school teachers, both from private schools for girls and, in time, in public schools. Over the years, there were significant changes in education and in the situation of women, which led to the gradual entry of women into the teaching profession. It was one of the few professions relatively early available for women and also socially approved.

At the end of the 18th century, statements calling for the education of female teachers appeared in the writings of the Commonwealth, as in other territories. Initially, the creation of schools for governesses was called for in order to limit the employment of foreign women. Statements on this topic were made by Franciszek Bieliński, Adam Kazimierz Czartoryski, Grzegorz Piramowicz, Antoni Maksymilian Prokopowicz, Hugo Kołłątaj and Tadeusz Czacki, among others. Finally, in 1825, the School of Governesses was established in Warsaw.