Bartłomiej Konopa

Nadrzędnym celem artykułu jest charakterystyka cyfrowych źródeł born digital, które mają cechy gatunkowych egodokumentów, oraz problematyki ich archiwizacji. Źródła te zawierają ślady związane z obecnością i działaniami człowieka w postaci tekstu, lub tekstu z obrazem, i dają badaczowi możliwość poznania emocji, doświadczeń, wrażliwości czy życia osobistego ich twórcy. Autorzy artykułu poszukują odpowiedzi na pytania, czy człowiek zostawia w Sieci w postaci swoich śladów/wytworów egodokumenty, a także jakiego typu są to źródła. Czy możliwa jest, i jak przebiega, ich archiwizacja, czy zarchiwizowane źródła dostępne są dla badaczy, a następnie, czy możliwe jest ich wykorzystanie w badaniach egodokumentalnych. Ze względu na przyczynkowy charakter artykułu, autorzy podjęli decyzję, że pod uwagę wzięte zostaną dwa rodzaje wytworów człowieka w Internecie, tj. osobiste witryny domowe i blogi. Wskazano na ich egodokumentalny charakter. Zwrócono także uwagę na procesy archiwizacji tej części Webu i problemy z nimi związane, w szczególności metody i strategie archiwizacji, ograniczenia prawne, techniczne czy etyczne. Następnie omówiono kwestie związane z dostępem do zarchiwizowanych zasobów, gdzie znaczącą rolę odgrywają dwa zagadnienia: otwartość archiwum oraz metody przeszukiwania jego zasobu. Autorzy przywołali także wyniki wybranych badań naukowych, mając na celu ukazanie możliwości wykorzystania zarchiwizowanych egodokumentów Webowych w dalszych badaniach. W artykule wykorzystano analizę tekstów i badań dotyczących teorii egodokumentu oraz archiwizacji Webu, przede wszystkim jednak metodę porównawczą, rekonceptualizację definicji egodokumentu, a także definicji śladów cyfrowych dookreślonych jako całości egodokumentalne – czyli źródła born digital, które zarchiwizowane umożliwiają badaczom przeszłości za pomocą analizy tekstu (a nie kodów binarnych) poznanie osobowości i życia twórcy.

Archiwizacja Webu, czyli działania mające na celu gromadzenie i zachowanie zasobów Sieci, prowadzona jest już od prawie 25 lat. Przez ten czas powstało wiele projektów realizujących to zadanie, a także parę organizacji, takich jak np. International Internet Preservation Consortium, które wspierają jego realizowanie. W artykule zaprezentowano rozwój działań w tym zakresie, a następnie omówiono wnioski z analizy funkcjonowania wybranych europejskich archiwów Sieci o charakterze narodowym, przeprowadzonej w oparciu o publicznie dostępne materiały ich dotyczące. Analiza ta miała na celu zbadanie, w jaki sposób obecnie archiwizowany jest Web w tej części świata. Rozpatrzone zostały trzy główne zagadnienia: gromadzenie, opisywanie i udostępnianie zasobów dawnego WWW. Pierwsze z nich obejmuje zakres archiwizacji, a więc określenie tego, jakie materiały jej podlegają, a także wykorzystywanych w tym celu strategii, z których wynika ukształtowanie zbiorów. Drugie dotyczy stosowanych metadanych i innych elementów służących przekazaniu informacji na temat tego, co zostało w jej trakcie zgromadzone. Ostatni element analizy obejmuje zakres udostępniania zasobów archiwalnego WWW, występujące ograniczenia i ich przyczyny, a także wykorzystywane do tego narzędzia. W trakcie badań zainteresowano się również używanym przez poszczególne projekty oprogramowaniem. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że model archiwum Sieci został wypracowany, a działalność analizowanych inicjatyw w Europie jest do siebie bardzo zbliżona.