Anna Petelenz

Zmiany w duszpasterskim nastawieniu Kościoła po II Soborze Watykańskim, w szczególności zaś odnowa liturgii, zaowocowały mnogością form i rozwiązań przestrzennych w architekturze sakralnej. Odmiennie niż historycznie, nowe świątynie nie pełnią we współczesnych układach urbanistycznych roli dominującej. Autorki poddają analizie wybrane przestrzenie sakralne pod kątem ich kompozycji w strukturach miejskich, koncentrując się na ich formie, usytuowaniu, uniwersalizmie, czytelności w wymiarze symbolicznym, a także wyrazie przestrzennym łączącym pierwiastki tradycji i nowoczesności. W ramach studium przypadków autorki omawiają wybrane przykłady kościołów europejskich wybudowanych po 2000 roku.

The Church in Urban Structures: Tradition–Continuity–Universalism

Revolutionary changes after Second Vatican Council – in particular the renewal of the liturgy – resulted in a variety of forms and spatial solutions in sacred architecture. In contemporary urban layouts, they do not play a dominant role. Authors analyze selected sacred spaces regarding their composition in urban structures, focusing on their universalism, legibility in a symbolic dimension, as well as spatial expression combining elements of tradition and modernity. As a case study, authors present selected examples of European churches built after 2000.

Brazylia. Fawele i perfekcjonistyczne budynki Oscara Niemeyera. Terra incognita i wyobrażenie. W brazylijskiej interpretacji kosmopolityczny modernizm stał się emocjonującym, lokalnym „modernizmem brazylijskim”, łączącym cechy rdzenne z uniwersalnymi. Mimo to, schedą idei modernizmu okazały się też przestrzenie obce i nieudomowione, zaś alternatywą społeczną okazały się favelas. Powstały obszary rozerwane i niespójne, tereny bogactwa i biedy, tworzące przestrzenie do życia pełne skrajności. Władze miejskie podejmują próby odzyskania wykluczonych terenów, a projekty objęły analizę funkcjonalno-przestrzenną i próbę jej restrukturyzacji poprzez działania miejscowe.

Cidade brasileira. Spaces of Extremes

Brazil. Favelas and Oscar Niemeyer’s perfectionist buildings. A terra incognita and an idea. In its Brazilian interpretation, cosmopolitan modernism became an exciting, local “Brazilian modernism”, one that combines native characteristics with universal ones. Despite this, alien and untamed spaces have also become a legacy of the idea of modernism, while favelas have become a social alternative. Torn and inconsistent areas have been created, areas of affluence and poverty, creating spaces for living that are replete with extremes. Municipal authorities are making attempts at reclaiming key areas, and projects have included functional and spatial analyses as well as attempts at restructuring them through local actions.

A glass pyramid, a sphinx and a Medieval Excalibur, an Eiffel tower, a Statue of Liberty, a Ponte Rialto with an escalator and a canal sailed by gondolas with Mickey Mouse – these are the faces of Las Vegas. Kitsch, excess and chaos are concepts that form the universe of the semantics of Las Vegas. We can also attempt to understand this identity, distinct both in its unbridled form and the ideas represented by the city, by referring to Bakhtin's concept of the carnival.

Keywords: Las Vegas, kitsch, camp, art, architecture, city

Streszczenie
Szklana piramida, sfinks i średniowieczny Excalibur, wieża Eiffla, Statua Wolności, Ponte Rialto z ruchomymi schodami i kanał, po którym pływają gondole wraz z myszką Miki – oto oblicza Las Vegas. Kicz, nadmiar i chaos to pojęcia tworzące uniwersum znaczeń Las Vegas. Tę tożsamość, charakterystyczną zarówno w nieokiełznanej formie, jak i ideach reprezentowanych przez miasto, można próbować zrozumieć, odwołując się także do bachtinowskiej koncepcji karnawału.