Anna M. Barańska

Oprócz powszechnie znanych trwałych relacji prawnych osób lub instytucji do fragmentów powierzchni Ziemi (nieruchomości) – istnieją szeroko stosowane doraźne relacje do przestrzeni realnej, o znacznie zróżnicowanym czasie trwania. Są one funkcją nabytych uprawnień i obowiązują w ściśle określonym czasie. Są powszechne w życiu codziennym i przybierają zróżnicowane formy, których podstawowym atrybutem jest odniesienie do szeroko rozumianego fragmentu przestrzeni geograficznej. Wchodzące zdobycze techniki, jak choćby cyfryzacja płatności, algorytmizacja procedur, identyfikacja dokumentów i osób, ruch autonomiczny i sztuczna inteligencja – stanowią w czasach współczesnych wyzwanie do nadania doraźnym relacjom do przestrzeni sformalizowanego zapisu. Problem formalnego zapisu reguł prawnych obowiązujących w przestrzeni lokalnej zostanie przedstawiony na przykładzie reguł związanych z prawem wjazdu na teren kampusu uniwersyteckiego, wraz z lokalnymi regułami ruchu i parkowania. Przestrzeń jest podzielona na strefy, a następnie na mniejsze jednostki – miejsca do parkowania zgodnie ze strukturą hierarchiczną. Grupy społeczne, które posiadają relacje ze strefami, są również uformowane w zbiory hierarchiczne. Poszczególne grupy mają zróżnicowane prawa do przestrzeni – w odniesieniu hierarchicznym – na poziomie stref. Ustalona hierarchia to pierwszy z rozpatrywanych czynników. Drugim czynnikiem jest zmienność w czasie. Relacje do przestrzeni lokalnej zmieniają się w czasie, najczęściej w formie cyklicznej. Można zatem postawić wniosek, że w tym przypadku prawo jest funkcją czasu. Miejsca do parkowania jako obiekty w zbiorach przestrzennych są zajmowane losowo, a kolejni użytkownicy muszą uruchomić procedurę przeszukiwania pozostałych obiektów należących do zbioru. Ta procedura została zapisana w postaci schematu blokowego oraz grafu. Obiekty usunięte ze zbioru (jako zajęte) mogą losowo powracać, dlatego na potrzeby efektywnego szukania przedstawiono ten proces jako powtarzalny – całościowo lub lokalnie (kaskadowo). Trzecim rozpatrywanym aspektem są różnice w sposobie poruszania się użytkowników sieci dróg lokalnych i na elementarnych polach przestrzeni. Strukturę sieci reprezentują skrzyżowania, które zapisano jako macierze węzłów. W celu zdefiniowania sposobu zachowywania się w przestrzeni lokalnej sporządzono listę reguł, którą poddano standaryzacji. Z praktycznego punktu widzenia, korzystna jest forma zakazu, ponieważ może być powiązana logicznie z listą (zbiorem) konsekwencji. Po takich założeniach sformułowano ogólną postać algorytmu testów behawioralnych. Przedstawiona problematyka pokazuje złożone relacje do przestrzeni oraz jej integrujący charakter w stosunku do reguł prawnych. Takie podejście do prawa pozwala na zarządzanie przestrzenią metodami informatycznymi. Zapis struktury przestrzeni i relacji prawnych powiązanych z czasem – umożliwiają określenie reguł postępowania dla zróżnicowanych grup społeczeństw lokalnych. Odmienność od równości prawa dla wszystkich i stałości w czasie występuje w środowiskach lokalnych i stawia relacje między społecznością, przestrzenią i czasem na wyższy poziom ogólności.