Aneta Płaza
Wielogłos, Numer 4 (58) 2023, 2023, s. 107-132
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.030.18865Artykuł traktuje o figurze głupka wioskowego jako obcego w kulturze ludowej i typologii tego rodzaju kreacji w twórczości Tadeusza Nowaka w odniesieniu do współczesnych badań nad obcością. W centrum wywodu znajduje się sylwetka naznaczonego ułomnością i wyalienowanego ze społeczności indywiduum, które poprzez nieokreśloną formę istotowej odmienności jest czymś, co wymyka się jednoznacznej klasyfikacji i podważa struktury kulturowego podziału obcy–swój, balansując na pograniczu tych znaczeń. Przedmiotem analiz są zagadnienia roztrząsające problem obcości postaci pomylonego wobec archetypicznych kodów kulturowych, fenomenologicznych inicjacji oraz systemów etycznych. Metodologiczne tło stanowią koncepcje zaczerpnięte z rozpraw Bernharda Waldenfelsa i Zygmunta Baumana – choć nie podejmują tematyki wiejskiej kultury, wytyczają kierunki refleksji nad współczesnością, na wielu poziomach dialogując z ujęciami figury wioskowego głupka w kulturze ludowej oraz przetworzonymi realizacjami tego motywu w twórczości Nowaka.
Aneta Płaza
Konteksty Kultury, Tom 17 zeszyt 2, 2020, s. 183-198
https://doi.org/10.4467/23531991KK.20.015.12449Autorka artykułu rozważa kwestię niemożności poznawczej wyobcowanego indywiduum. Prezentuje bohatera klechdy jako emblemat cierpiącego, dramatycznie świadomego siebie istnienia. Odsłonięcie tajemnicy nieodwracalnie piętnuje jednostkę tragizmem świadomości i zawiesza w nienazwanym percepcyjnym międzyświecie. Autorka analizuje filozoficzne konteksty utworu i charakteryzuje Leśmianowską ontologię. Bogatym znaczeniowo tłem wysuwanych refleksji staje się tematyka ludowych bajań i biblijnych prawideł.