Opozycjoniści ukrywający się przed internowaniem po wprowadzeniu stanu wojennego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEOpozycjoniści ukrywający się przed internowaniem po wprowadzeniu stanu wojennego
Publication date: 2020
Wolność i Solidarność, 2019-20, nr 11-12, pp. 139 - 157
https://doi.org/10.4467/25434942WS.20.010.15014Authors
Opozycjoniści ukrywający się przed internowaniem po wprowadzeniu stanu wojennego
Artykuł omawia zjawisko ukrywania się przed internowaniem działaczy Solidarności oraz działaczy innych ugrupowań opozycyjnych w czasie stanu wojennego w Polsce (1981–1983). Wielu z tych działaczy ukrywało się w prywatnych mieszkaniach, niekiedy należących również do instytucji kościelnych.
Abstract
The article discusses the phenomenon of hiding from internment of Solidarity activists and activists of other opposition groups during the martial law in Poland (1981–1983). Many of these activists hid in private apartments, sometimes also belonging to church institutions. In the case of their active underground activity, they even became at the forefront of underground structures. Disclosure of people in hiding is often used by people enjoying trusted society.
Keywords: martial law, internment, hiding from internment, underground Solidarity
Źródła archiwalne
Analizy sytuacji polityczno-operacyjnej w województwie toruńskim za okres XI 1980 – VII 1983, Instytut Pamięci Narodowej, Biuro Udostępniania, Warszawa, sygn.: MSW, II 17/IX/231, t. 54, raport z 2 II 1982 r.
Berak M., Stan wojenny – pierwsze godziny (wspomnienie), maszynopis w posiadaniu autora.
Berak M., Szkic do ankiety, maszynopis w posiadaniu autora.
Decyzja nr 24/81 – OE o internowaniu, Archiwum Jacka Kalasa.
Mueller R., [Relacja o działalności podziemnej pracowników „Metronu”], maszynopis w posiadaniu autora.
„Notatka urzędowa” z 13 XII 1981 r. sporządzona przez kpt. W. Śmigielskiego, Akta Internowanych, Instytut Pamięci Narodowej, Delegatura w Bydgoszczy 082/1, t. 4, Akta Jacka Kalasa.
„Orzeczenie Dyscyplinarne” wydane przez Komisję Dyscyplinarną dla Nauczycieli przy Wojewodzie Toruńskim, Toruń, 12 IX 1983 r., Nr KD-1331-1-14/1/83, Archiwum Leszka Zaleskiego.
„Plan realizacji internowania wytypowanych osób z terenu województwa toruńskiego”, podpisany przez komendanta wojewódzkiego MO w Toruniu płk. Zenona Marcinkowskiego, Toruń, 4 II 1981, kserokopia w posiadaniu autora.
„Postanowienie o dozorze milicyjnym” wobec Zbigniewa Smykowskiego, podpisane przez prokuratora ppor. Andrzeja Misiaka z 4 I 1983, sygn.: PgSI.II.2/83, Archiwum Zbigniewa Smykowskiego.
„Postanowienie o oddaniu Wiesława Janowskiego pod dozór milicyjny”, wystawione 23 XII 1982 przez prokuratora ppor. Andrzeja Misiaka, Archiwum Wiesława Janowskiego.
„Postanowienie Wojewódzkiej Prokuratury Wojskowej w Bydgoszczy o umorzeniu śledztwa w sprawie Wiesława Janowskiego”, 27 I 1983, Archiwum Wiesława Janowskiego.
Protokół przesłuchania świadka Janusza Grzonkowskiego przez podprokuratora Jacka Dmowskiego, Akta Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni dotyczące sprawy Ryszarda Pusza, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Gdańsku 253/9298.
„Wniosek o wszczęcie śledztwa” w sprawie Ryszarda Pusza, podpisany przez zastępcę naczelnika Wydziału Śledczego Komendy Wojewódzkiej MO w Gdańsku majora S. Rutkowskiego, w dniu 13 I 1982 r., Akta Nadzoru Prokuratury Marynarki Wojennej w Gdyni w sprawie Ryszarda Pusza, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Gdańsku, 267/7438.
Wyrok Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego z dnia 28 II 1983 r., znak akt: Sc.w.40/83, Archiwum Zbigniewa Smykowskiego.
Wyrok Izby Wojskowej Sądu Najwyższego w składzie: płk Jerzy Górski (przew.), płk Jerzy Mielczarek, mjr Stanisław Kosmal, przy udziale wiceprokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej mjr. Jana Siemianowskiego, Archiwum Zbigniewa Smykowskiego.
Źródła drukowane
Borusewicz B., Sprawcy stanu wojennego nie mogą być bohaterami narodowymi, [w:] Stan wojenny. Wspomnienia i oceny, pod red. J. Kulasa, Pelplin 1999.
Lis B., Stan wojenny wyrządził wiele krzywd ludziom i Polsce, [w:] Stan wojenny. Wspomnienia i oceny, pod red. J. Kulasa, Pelplin 1999.
Łopiński M., Moskit M., Wilk M., Konspira. Rzecz o podziemnej „Solidarności”, Gdańsk–Warszawa 1989.
Niezdobyta twierdza drukarzy, wspomnienia Zbigniewa Nowka spisane przez Anitę Gargas, „Gazeta Polska”, 13.12.2000.
Olszewski J., Prosto w oczy. Z Janem Olszewskim rozmawia Ewa Polak-Pałkiewicz, Warszawa 1997.
„Przeciw komunie”. Relacje działaczy NSZZ „Solidarność” i innych organizacji opozycyjnych regionu świętokrzyskiego (1980–1989), oprac. M. Grosicka, K. Polit, R. Śmietanka-Kruszelnicki, Kielce–Kraków 2014.
Stan wojenny. Wspomnienia i oceny, pod red. J. Kulasa, Pelplin 1999.
Szczesiak E., Borusewicz. Jak runął mur. Rozmowy z liderem opozycji demokratycznej, legendą Sierpnia ’80 oraz podziemia „Solidarności”, pierwowzorem „Człowieka z żelaza”, Warszawa 2005.
W stanie, oprac. Z. Gluza, K. Madoń-Mitzner, G. Sołtysiak, Warszawa 1991.
Opracowania
Adamowicz P., Adam Hodysz, [w:] Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 2, Warszawa 2002.
Cenckiewicz S., Oczami bezpieki. Szkice i materiały z dziejów aparatu bezpieczeństwa PRL, Kraków 2004.
Droga do niepodległości. „Solidarność” 1980–2005, pod red. A. Borowskiego, Warszawa 2005.
Friszke A., Regionalny Komitet Wykonawczy Mazowsze. Powstanie, struktura, działalność (1981–1989), [w:] Solidarność podziemna 1981–1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
Grzonkowski S., Szkiela W., Łączy nas „Solidarność”. Kronika „Solidarności” Służby Zdrowia, Warszawa 2006.
Kalendarium 13 grudnia 1981 – 4 czerwca 1989, [w:] Solidarność. XX lat historii, red. A. Borowski, M. Łątkowska, Warszawa 2000.
Kędracki J., Po 13 grudnia ukrywali się przed bezpieką. Z listem gończym w milicyjnym łaziku, „Gazeta Wyborcza” (Kielce), 12.12.2015, https://kielce.wyborcza.pl/kielce/1,47262,19327203,po-13-grudnia-ukrywali-sie-przed-bezpieka-z-listem-gonczym.html (dostęp: 2.02.2020).
Kowalczyk R., Studenci ’81, Warszawa 2000.
Meretik G., Noc generała, Warszawa 1989.
Polak W., Wydawnictwo Alternatywy. Z dziejów gdańskiej poligrafii podziemnej, Gdańsk–Toruń–Bydgoszcz 2009.
Sadecki J., Nowa Huta. Ziarna gniewu, ziarna nadziei, Warszawa 1989 (Archiwum „Solidarności”, t. 34).
Solidarność podziemna 1981–1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
Zaremba P., Aleksander Hall, [w:] Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–1989, t. 2, Warszawa 2002.
Information: Wolność i Solidarność, 2019-20, nr 11-12, pp. 139 - 157
Article type: Original article
Titles:
Opozycjoniści ukrywający się przed internowaniem po wprowadzeniu stanu wojennego
Opozycjoniści ukrywający się przed internowaniem po wprowadzeniu stanu wojennego
Nicolaus Copernicus University in Toruń
Poland
Published at: 2020
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 560
Number of downloads: 1467