Old Cracow Editions of the First Book of Polish Proverbs
3. Stanisław Serafin Jagodyński as Editor of the 1620 Edition of Salomon Rysiński’s Polish Proverbs (Przypowieści polskie)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPublication date: 2019
Terminus, 2019, Volume 21, zeszyt 2 (51) 2019, pp. 145 - 195
https://doi.org/10.4467/20843844TE.19.015.11189Authors
This paper is the third part of a triptych that presents the publishing history of three Cracow reissues of 1619, 1620 and 1634 of a collection of Polish proverbs Proverbiorum Polonicorum […] centuriae decem et octo prepared by Salomon Rysiński. This section discusses the editorial work of Stanisław Serafin Jagodyński on the new Cracow edition of Rysiński’s 1620 collection, which, according to the wording of its title, was “corrected in many places”.
First of all, Jagodyński softened the anti-Catholic implications of some of the proverbs noted by Rysiński, who was a Calvinist. Secondly, he rewrote some of the proverbs, replacing the original phrasings with versions that he was more familiar with. Thirdly, he added twenty new proverbs. In comparison with Jagodyński’s paremiographic erudition, this number is relatively small (in his epigrams one can find many more proverbs unknown to Rysiński), as he did not think it part of his duties as the editor of the collection. Jagodyński introduced supplementary information mostly in the critical apparatus. He added a total of sixty-eight Polish proverbs to the Latin equivalents taken from the collection of Adagia by Erasmus Roterodamus, thus completing the first erudite collection of Polish proverbs.
* Artykuł stanowi dopełnienie dwóch wcześniejszych części: Dawne krakowskie edycje pierwszej księgi przysłów polskich. 1. Stanisław Giermański jako redaktor wydania Przypowieści polskich Salomona Rysińskiego z roku 1619 („Terminus” 20 (2018), z. 4 (49), s. 463–498) oraz 2. Paremiograficzny warsztat Stanisława Serafina Jagodyńskiego („Terminus” 21 (2019), z. 1 (50), s. 1–39).
Źródła
Cnapius G., Adagia Polonica, Kraków: Franciszek Cezary, 1632.
Erasmus Roterodamus, Adagia, Basel: Johann Froben, Niklaus Bischoff, 1551.
Erasmus Roterodamus, Adagiorum chiliades quatuor […], Paris: Michel Sonnius, 1571.
Jagodyński S.S., Dworzanki, oprac. R. Krzywy, Warszawa 2016.
Jagodyński S.S., Grosz […], Kraków: Franciszek Cezary, [b.r.].
J[agodyński] S.S., Kaligrafija abo Kancelaryja […], Kraków: Franciszek Cezary, 1695.
J[agodyński] S.S., Maszkary mięsopustne i powszechne, przy tym Kłoda popielcowa, Kraków: [Franciszek Cezary], [b.r.].
Jagodyński S.S., Nimfika […] Aleksandra Chaleckiego na Chalczy z […] Anną Magdaleną Woynianską, [Vilnius]: Józef Karcan, 1617.
J[agodyński] S.S., Pieśni katolickie nowo reformowane, z polskich na łacińskie, a z łacińskich na polskie przełożone, niektore też nowo złożone / Cantiones catholicae nunc recens reformatae, ex Polonicis Latinae, ex Latinis Polonicae factae nonnulae noviter compositae, Kraków: Franciszek Cezary [b.r.].
Rysiński S., Proverbiorum Polonicorum […] centuriae decem et octo, Lubecae ad Chronum: Piotr Blastus Kmita, 1618.
Rysiński S., Proverbiorum Polonicorum […] chiliades duae et centuriae duae / Przypowieści polskich […] dwa tysiąca i dwieście, Lubecae ad Chronum: Piotr Blastus Kmita, 1621.
Rysiński S., Przypowieści polskie […] teraz nowo wydane i na centuryj ośmnaście rozłożone, [Raków: Sebastian Sternacki] 1634.
Rysiński S., Przypowieści polskie […] teraz nowo wydane i na wielu miejscach poprawione, Kraków: [Maciej Jędrzejowczyk], 1634.
Rysiński S., Przypowieści polskie […]. Rozdziałow XVIII, Kraków: [dziedzice Jakuba Siebeneichera], 1619.
Żabczyc J., Etyka dworskie, [Kraków: dziedzice Jakuba Siebeneichera] 1616.
Opracowania
Brückner A., Język Wacława Potockiego. Przyczynek do historii języka polskiego, Kraków 1900.
Brückner A., Przyczynki do słownictwa polskiego, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny” II 23/38 (1904).
Brückner A., Przysłowia. Kartki z dziejow literatury i kultury polskiej, „Ateneum” 20 (1895), t. 3.
Grześkowiak R., „Prożno się kusić, czym nie dano być”. Jak Salomon Rysiński pasował Biernata z Lublina na pierwszego paremiografa Rzeczypospolitej, w: Biernat z Lublina a literatura i kultura wczesnego renesansu w Polsce, red. J. Dąbkowska-Kujko, A. Nowicka-Struska, Lublin 2015.
Krzyżanowski J., Mądrej głowie dość dwie słowie. Pięć centuryj przysłow polskich i diabelski tuzin z hakiem, wyd. 4 zm., t. 1–2, Warszawa 1997.
Krzyżanowski J., Salomon Rysiński, pierwszy paremiolog polski, w: idem, Szkice folklorystyczne, t. 3: Wokoł legendy i zagadki. Z zagadnień przysłowioznawstwa, Kraków 1980.
Księga przysłow, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, zebr. i oprac. S. Adalberg, Warszawa 1889–1894.
Nowa księga przysłow i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1–3, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1969–1972.
Sternbach L., Komentarz filologiczny do apoftegmatow krola Jana Olbrachta, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności” 41 (1936), 9.
Wurzbach C. von, Die Sprichworter der Polen, historisch erlautert […], Wien 1852.
Иванов Е.Е., ≪Proverbiorum Polonicorum≫ (1618) С. Рысиньского и основной паремиологический фонд белорусского языка, w: Личность – слово – социум: Материалы III Международной научно-практической конференции (16–18 апреля 2003 г.), т. 3, Мінск 2003.
Іваноў Я.Я., Асноўны парэміялагічны фонд беларускай мовы і “Proverbiorum polonicorum” (1618) С. Рысіньскага, „Паланістыка – Полонистика – Polonistyka” 2006.
Порецкий Я.И., Соломон Рысинский. Solomo Pantherus Leucorussus (конец XVI – начало XVII в.), Минск 1983.
Шевченко Г.И., Solomo Pantherus Leucorussus – первый белорусский паремиолог, w: Идеографический и историко-этимологический анализ славянской фразеологии: Тезисы Международного симпозиума (сентябрь 1994 г.), Псков 1994.
Information: Terminus, 2019, Volume 21, zeszyt 2 (51) 2019, pp. 145 - 195
Article type: Original article
Titles:
University of Gdańsk
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Poland
Published at: 2019
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 1296
Number of downloads: 817