FAQ

Studia Judaica

Logo of Jagiellonian University

“Treasures of Our Past”: Jewish Museums in Poland

Publication date: 2013

Studia Judaica, 2013, Nr 2 (32), pp. 3 - 45

Authors

Renata Piątkowska
Museum of the History of Polish Jews POLIN, Mordechaja Anielewicza 6, 00-157 Warszawa 9Poland)
Polish Institute of World Art Studies, 00-040 Warszawa, Warecka 4/6
https://orcid.org/0000-0003-3101-2488 Orcid
All publications →

Titles

“Treasures of Our Past”: Jewish Museums in Poland

Abstract

Before World War II three Jewish museums existed in Poland: Mathias Bersohn Museum of Jewish Antiquities, opened in 1910 in Warsaw; the Museum of the Jewish Kehilla in Lviv, opened in May 1934; the Museum of Jewish Art opened in 1935 at the YIVO Institute in Vilnius. The outbreak of the war interrupted the activities of Jewish museums in Poland. The Third Reich and the Soviet Union, for obviously different ideological reasons, were not interested in preserving such institutions. The Germans confiscated the collection of the Bersohn Museum; in spring of 1940 it was carried off and pillaged. Its fate remains unknown. The Soviet occupational authorities closed down the museum in Lviv. In the years 1939–1941 the Art Museum in Vilnius continued, albeit with difficulties, its activities, first under the Lithuanian regime and then under the Soviet occupation. After the German invasion of the Soviet Union the most valuable items from the collection of the YIVO Museum were carried off to Frankfurt. The last attempt of those long-lasting efforts to preserve the national Jewish heritage was the idea of the Jewish Museum proposed after World War II by the Jewish Society for the Encouragement of the Fine Arts but it was not implemented.

References

An-ski Szymon, Tragedia Żydów galicyjskich w czasie I wojny światowej. Wrażenia i refleksje z podróży po kraju, tłum. Krzysztof Dawid Majus, Przemyśl 2010.

Bałaban Majer, Inwentaryzacja żydowskich zabytków sztuki, „Nasz Przegląd” 1933, nr 318 (12 XI).

Bałaban Majer, Zabytki historyczne Żydów w Polsce, Warszawa 1929.

Bersohn Mathias, Kilka słów o dziele Modły starożytne Izraelitów z komentarzem „Moreh Derech” przez Daniela Neufelda, Warszawa 1866.

Bersohn Mathias, Księgozbiór katedry płockiej, Warszawa 1899.

Bersohn Mathias, O iluminowanych rękopisach polskich, Warszawa 1900.

Bersohn Mathias, O rytownikach gdańskich: podręcznik dla zbierających sztychy polskie, Warszawa 1887.

Bersohn Mathias, O Wicie Stwoszu i o jego rzeźbie «Pozdrowienie anielskie»: przyczynek do historyi sztuki średniowiecznej, Warszawa 1870.

Bołdok Sławomir, Antykwariaty, artystyczne salony i domy aukcyjne. Historia warszawskiego rynku sztuki w latach 1800–1950, Warszawa 2004.

Borzymińska Zofia, Kuratorium Opieki nad Zabytkami Sztuki Żydowskiej przy Żydowskiej Gminie Wyznaniowej we Lwowie, „Kwartalnik Historii Żydów” 2005, nr 2 (214).

Cała Alina, Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim (1864–1897), Warszawa 1989.

Chajes Wiktor, „Semper Fidelis”. Pamiętnik Polaka wyznania mojżeszowego z lat 1926–1939, wstęp i przypisy Paweł Pierzchała, Kraków 1997.

Chwalewik Edward, Zbiory polskie: archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w zestawieniu alfabetycznym według miejscowości, Warszawa 1916.

Cieślińska-Lobkowicz Nawojka, Judaika i zbiory judaików w Polsce od przedwojnia po dzień dzisiejszy. Zarys problematyki, „Kwartalnik Historii Żydów” 2011, nr 2.

Cohen Richard I., Self-Image Trough Objects: Towards a Social History of Jewish Art Collecting and Jewish Museums, [w:] The Uses of Tradition. Jewish continuity in the Modern Era, ed. Jack Wertheimer, New York – Jerusalem 1998.

Czmelyk Roman, Rola muzeów w odrodzeniu zniszczonego świata Żydów we Lwowie, [w:] Żydzi w Lublinie – Żydzi we Lwowie. Miejsca – Pamięć – Współczesność, red. Joanna Zętar, Elżbieta Żurek, Sławomir Jacek Żurek, Lublin 2006.

Danzig 1939. Treasures of a Destroyed Community, red. Sheila Schwartz, The Jewish Museum New York, New York – Detroit 1980.

Datner Helena, Ta i tamta strona. Żydowska inteligencja Warszawy drugiej połowy XIX wieku, Warszawa 2007.

Datner-Śpiewak Helena, Asymilacja narodu i asymilacja jednostki, „Więź” 1983, nr 4 (294).

Dolczewski Zygmunt, Judaica w dawnych poznańskich muzeach, „Kronika Miasta Poznania” 2006, nr 3–4.

Duda Elżbieta, Jodłowiec Anna, Petriakowa Faina, Skarby dziedzictwa galicyjskich Żydów. Judaica z Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego we Lwowie, [katalog wystawy], Muzeum Historyczne m. Krakowa, Kraków 1993.

Dyplomataryusz dotyczący Żydów w dawnej Polsce na źródłach archiwalnych osnuty (1388–1782), Warszawa 1910.

Gerber Rafał, Muzeum im. Mathiasa Bersohna. Dzieje, [w:] Katalog Muzeum im. Mathiasa Bersohna przy Wyzn. Gminie Żydowskiej w Warszawie, Warszawa 1939.

Goldstein Maksymilian, Dresdner Karol, Kultura i sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich. Zbiory Maksymiliana Goldsteina, Lwów 1935.

Harshav Benjamin, Marc Chagall and His Times: A Documentary Narrative, Stanford 2004.

Heller Tadeusz, Gmina i sztuka. Muzeum, do którego nikt nie zagląda, „Lektura” 1934, nr 8 (4 III).

Hödl Klaus, The Viennese Jews’ Search for Integration through the Jewish Museum in the late 19th Century, „Jewish Studies at the Central European University 2001–2003”, vol. 3, red. András Kovács, Budapest 2004.

Jagodzińska Agnieszka, Pomiędzy. Akulturacja Żydów Warszawy w drugiej połowie XIX wieku, Wrocław 2008.

Kassow Samuel, Podróże i historia lokalna jako misja narodowa. Polscy Żydzi i ruch krajoznawczy w latach 20. i 30. XX wieku, „Cwiszn” 2012, nr 4.

Katalog wystawy E. M. Liliena w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, Lwów 1914.

Katalog Wystawy Zabytków Starożytności we Lwowie w 1894 roku, oprac. Władysław Łoziński, Lwów 1894.

Kijek Kamil, Inteligencja a naród w dobie kryzysu. „JIWO Bleter” jako przestrzeń komunikacyjna jidyszowych elit i mas żydowskich, [w:] Studia z dziejów trójjęzycznej prasy żydowskiej na ziemiach polskich (XIX–XX w.), red. Joanna Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2012.

Kirshenblatt-Gimblett Barbara, Destination Culture. Tourism, Museums and Heritage, Los Angeles – London 1998.

Kravtsov Sergey R., Józef Awin on Jewish Art and Architecture, [w:] Jewish Artists and Central-Eastern Europe, red. Jerzy Malinowski, Renata Piątkowska, Tamara Sztyma-Knasiecka, Warszawa 2010.

Kronthal Arthur, Poznań oczami Prusaka wzorowego. Przyczynki do historii zabytków oraz życia artystycznego i umysłowego Poznania, tłum. Joanna Grzesiak, Poznań 2009.

Kronthal Arthur, Z życia żydowskiego ubiegłego stulecia, „Kronika Miasta Poznania” 2006, nr 3–4.

Kuhnke Monika, Muzeum im. Mathiasa Bersohna w Warszawie, „Cenne, bezcenne, utracone” 1999, nr 2 (14).

Kultura Żydów galicyjskich ze zbiorów Muzeum Etnografii i Rzemiosła Artystycznego we Lwowie, red. Elżbieta Skromak, Anna Garbacz, Marek Wiatrowicz, [katalog wystawy w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli i w Muzeum Historycznym Miasta Gdańska, 2006], [b. m.] 2006.

Kuznitz Cecile E., An-sky`s Legacy: the Vilna Historic-Ethnographic Society and the Shaping of Modern Jewish Culture, [w:] The Worlds of S. An-sky: A Russian Jewish Intellectual at the Turn of the Century, red. Gabriella Safran, Steven Jeffrey Zipperstein, Stanford 2006.

Lesser Gieldziński – kolekcjoner judaików i prekursor żydowskich muzeów w Polsce, „Porta Aurea. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego” 4, 1994.

Lille Ludwik, Muzeum Żydowskiej Gminy Wyznaniowej we Lwowie, Lwów 1937.

Lisek Joanna, Jung Wilne – żydowska grupa artystyczna, Wrocław 2005.

Łukaszewicz Piotr, Zrzeszenie Artystów Plastyków Artes 1929–1935, Wrocław 1975.

Makowska Urszula, Otwarcie Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie – wydarzenie w życiu kulturalnym polskich Żydów, [w:] Jerozolima w kulturze europejskiej, red. Piotr Paszkiewicz, Tadeusz Zadrożny, Warszawa 1997.

Malinowski Jerzy, Malarstwo i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2000.

Mansfeld Bogusław, Muzea na drodze do samoorganizacji. Związek Muzeów w Polsce 1914–1939, Warszawa 2000.

Mansfeld Bogusław, Sprawy muzealne u progu II Rzeczypospolitej, „Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” IX, 1980, z. 112.

Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Zbiory artystyczne, Warszawa 1995.

Pamięci Dra Samuela Goldflama 1852–1932, Warszawa 1933.

Piątkowska Renata, „Szczęśliwy artysta Gabowicz...” Józef (Mojżesz) Gabowicz (1862–1939) – rzeźbiarz, [w:] Rzeźba polska przełomu XIX i XX wieku, red. Jerzy Malinowski, Warszawa 2007.

Piątkowska Renata, Tajemnica kolekcji Róży i Beniamina Mintzów: dlaczego nie została pokazana na Wystawie Światowej w Nowym Jorku, [w:] Wystawa nowojorska 1939, red. Joanna M. Sosnowska, Warszawa 2012.

Piątkowska Renata, Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych / Jidisze Gezelszaft cu Farszprojtn Kunst – próba kontynuowania żydowskiego życia artystycznego w powojennej Polsce 1946–1949, [w:] Nusech Pojln. Studia z dziejów kultury jidysz w powojennej Polsce, red. Magdalena Ruta, Kraków-Budapeszt 2008.

Polski Słownik Biograficzny, t. 1, Kraków 1935.

Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości. Wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, red. Ewa Manikowska, Piotr Jamski, Warszawa 2010.

Pomian Krzysztof, Zbieracze i osobliwości. Paryż Wenecja XVI–XVIII wiek, tłum. Andrzej Pieńkos, Warszawa 1987.

Reihns Carl J., Recovering YIVO`s Stolen Art Collection, „YIVO News” 2000–2001, nr 191.

Rejduch-Samkowa Izabela, Lesser Gieldziński, Mathias Bersohn i Maksymilian Goldstein – pierwsi kolekcjonerzy i badacze sztuki żydowskiej w Polsce, [w:] Mecenas, kolekcjoner, odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice, listopad 1981, red. Elżbieta Karwowska, Anna Marczak-Krupa, Warszawa 1984.

Seidman Hilel, Muzeum im. Bersohna przy Gminie Żydowskiej w Warszawie, „Głos Gminy Żydowskiej” 1937, nr 3.

Sieramska Magdalena, Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego – zbiory i działalność, [w:] Żydowski Instytut Historyczny 50 lat działalności. Materiały z konferencji jubileuszowej, red. Andrzej Żbikowski, Ewa Biernacka, Warszawa 1996.

Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, t. V, red. Janusz Derwojed, Warszawa 1993.

Sprawozdanie Kuratorium Opieki nad Zabytkami Sztuki Żydowskiej przy Żydowskiej Gminie Wyznaniowej we Lwowie, Lwów 1928.

Szacki Jakub, Geszichte fun Jidn in Warsze, t. 3, New York 1953.

Sztyma-Knasiecka Tamara, Między tradycją a nowoczesnością. Żydzi poznańscy w XIX i XX wieku, Poznań 2006.

Tracing An-ski. Jewish collection from the State Ethnographic Museum in St. Petersburg, red. Mariëlla Berkers, Renée Waale, Amsterdam 2002.

Treasures of Jewish Galicia. Judaica from the Museum of Ethnography and Crafts in Lvov, red. Sarah H. Hoshen, Tel Aviv 1994.

Urynowicz Marcin, Adam Czerniakow a Muzeum im. Mathiasa Bersohna przy Gminie Żydowskiej w Warszawie, „Kwartalnik Historii Żydów” 2008, nr 4.

Urynowicz Marcin, Skradzione warszawskie Muzeum Żydowskie, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 3 (74).

Walfish Barry D., Otto Schneid: Artist with a Mission, „The Halcyon” 2003, nr 32.

Weinzieher Michał, Reorganizacja muzeum Bersohna, „Nasz Przegląd” 1939, nr 85 (26 III).

Witkowski Rafał, Poświęcenie Nowej Synagogi na Placu Stawnym, „Kronika Miasta Poznania” 2006, nr 3–4.

Wociór Lidia, Kolekcja judaików we Lwowie od końca XIX do początków XXI wieku, „Muzealnictwo” 2012, nr 5 (53).

YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, ed. Gershon David Hundert, YIVO, 2008, t. 1.

Żebrowski Rafał, Żydowska Gmina Wyznaniowa w Warszawie 1918–1939. W kręgu polityki, Warszawa 2012.

Żydzi w Polsce Odrodzonej, red. Ignacy Schiper, Arie Tartakower, Aleksander Hafftka, t. 1–2, Warszawa 1932.

Information

Information: Studia Judaica, 2013, pp. 3 - 45

Article type: Original article

Titles:

Polish:

“Treasures of Our Past”: Jewish Museums in Poland

English:

“Treasures of Our Past”: Jewish Museums in Poland

Authors

https://orcid.org/0000-0003-3101-2488

Renata Piątkowska
Museum of the History of Polish Jews POLIN, Mordechaja Anielewicza 6, 00-157 Warszawa 9Poland)
Polish Institute of World Art Studies, 00-040 Warszawa, Warecka 4/6
https://orcid.org/0000-0003-3101-2488 Orcid
All publications →

Museum of the History of Polish Jews POLIN, Mordechaja Anielewicza 6, 00-157 Warszawa 9Poland)

Polish Institute of World Art Studies, 00-040 Warszawa, Warecka 4/6

Published at: 2013

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Renata Piątkowska (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

English

View count: 1989

Number of downloads: 0