Przedmiotem rozważań w niniejszym opracowaniu jest analiza instytucji procesowych zawartych w Księdze III – a w niezbędnym zakresie również w Księdze I – ReNEUAL Modelu kodeksu postępowania administracyjnego Unii Europejskiej. Celem analizy będzie ukazanie minimalnych standardów postępowania administracyjnego w państwach członkowskich UE. Standardy te zostaną zobrazowane według kryteriów składających się na pojęcie sprawiedliwości proceduralnej formułowanej w aktach prawa europejskiego. Według orzecznictwa TSUE oraz doktryny europejskiego prawa administracyjnego standardy postępowania prawa europejskiego wyrażone są w zasadach prawa takich jak m.in. zasada partycypacji, wymóg uzasadniania aktu administracyjnego czy prawo do wglądu w akta sprawy administracyjnej. W preambule zasad modelowych Księgi I ReNEUAL wskazano, że władze publiczne powinny mieć na względzie skuteczność (ang. efficiency), efektywność (ang. effectivenes) i zorientowanie na służbę publiczną (ang. service orientation). Cała Księga III służy urzeczywistnianiu podstawowego prawa do dobrej administracji w zakresie przygotowania decyzji w sprawach indywidualnych. Z perspektywy polskiego krajowego porządku prawnego Model jest w przypadku wielu rozwiązań innowacyjny. W zakresie instytucji związanych z wszczęciem postępowania szczególne znaczenie posiadają rozwiązania takie jak obowiązek wskazania przez organ już w zawiadomieniu stron o wszczęciu postępowania z urzędu  dostępnych środków odwoławczych (art. III-5 ust. 3), a także możliwość wydania przez organ opinii na temat informacji, które mają być dostarczone przez wnioskodawcę (art. III-13 ust. 2). Z punktu widzenia efektywnego wszczynania postępowań administracyjnych nowatorski charakter ma niewątpliwie dopuszczalność odrzucania bezcelowych lub oczywiście bezzasadnych wniosków (art. III-6 ust. 3). Natomiast w obszarze gromadzenia informacji nowatorskim rozwiązaniem jest przyjęcie w ramach regulacji ogólnej Modelu możliwości przeprowadzania inspekcji (art. III-16 i n.). Na etapie wydania decyzji administracyjnej istotne znaczenie ma ujęcie expressis verbis wymogu  uzasadnienia decyzji w sposób jasny, prosty i zrozumiały, a także pouczenie w decyzji (nieostatecznej) o możliwości zaskarżenia decyzji nie tylko w trybie administracyjnym, ale i sądowym oraz do Rzecznika Praw Obywatelskich. Opracowanie ReNEUAL jest niewątpliwym efektem konwergencji nie tylko samych rozwiązań prawnych państw członkowskich UE w płaszczyźnie administracyjnego prawa procesowego, ale również – a może nade wszystko – europejskiej myśli administracyjnoprawnej. Jego opublikowanie może otworzyć drogę do przenikania poszczególnych instytucji do krajowych regulacji postępowania administracyjnego. Z pewnością opracowanie Modelu wpłynęło też na treść projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie otwartej, efektywnej i niezależnej administracji europejskiej, stanowiącego załącznik do projektu rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 9 czerwca 2016 r. 

Standards of Administrative Proceedings under the ReNEUAL Model Rules on EU Administrative Procedure

ABSTRACT

This study aims to analyse the procedural institutions contained in Book III – and as necessary also Book I – of the ReNEUAL Model Rules on EU Administrative Procedure. The objective is to indicate the minimum standards of administrative procedure in EU member states which are illustrated following the criteria that constitute the notion of procedural justice formulated in the acts of European law. According to the case law of the CJEU and the doctrine of European administrative law, procedural standards of European law are expressed in such legal principles as that of participation, the requirement of justifying administrative acts or the right of access to administrative case files. In the preamble of the ReNEUAL model rules to Book I, one reads that public authorities should take into account efficiency, effectiveness and service orientation. The entire Book III serves to enact the basic right to good administration as regards preparation of decisions in individual cases. From the perspective of the national Polish legal order, the Model is innovative in the case of many solutions. As regards institutions related to the lodging of proceedings of particular importance are such solutions as the body’s obligation to indicate – already in its notice for the parties of launching ex officio proceedings – available means of appeal (Article III-5(3)) as well as the possibility of its issu ance of an opinion on the information to be provided by the applicant (Article  III-13 (2)). As regards the effective launch of administrative proceedings, the admissibility of rejecting aimless or clearly ungrounded applications (Article III-6 (3)) are surely innovative. In terms of information collection, an innovative solution is the possibility of inspections in the framework of the general regulation of the Model (Article III-16 ff). At the stage of the issuance of administrative decisions, of considerable importance is the expressis verbis proposal for the requirement of decision justification in a manner that is clear, simple and understandable as well as the instruction contained within the (non-finite) decision that it can be appealed against not just in administrative proceedings but before a court and the Ombudsman. ReNEUAL itself is, unquestionably, a result of the convergence of not just the legal solutions of EU member states in the field of administrative procedural law but also – and possibly above all – the European administrative legal thought. Its publication could pave the way for its individual institutions penetrating national administrative procedure regulations. Further, the Model has certainly had an impact on the contents of the draft regulation of the European Parliament and of the Council for an open, effective and independent European administration, an annex to the European Parliament resolution of 9 June 2016.