FAQ

Odpowiedzialność demokratyczna jako konstytucyjny standard demokracji w Unii Europejskiej

Publication date: 30.12.2022

Public Administration Yearbook, 2022, 2022 (8), pp. 346 - 369

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.22.019.16795

Authors

Dagmara Kornobis-Romanowska
Faculty of Law, Administration and Economics of the Wroclaw University, Uniwersytecka 22/26, 50-145 Wrocław, Poland
https://orcid.org/0000-0001-5860-0760 Orcid
All publications →

Titles

Odpowiedzialność demokratyczna jako konstytucyjny standard demokracji w Unii Europejskiej

Abstract

Demokracja jest najstarszą z wartości w cywilizowanym świecie. Bez niej nie może być mowy o praworządności, ochronie praw człowieka czy o niedyskryminacji. Demokracja realizuje się poprzez prawo, a naruszenie praworządności zawsze wywołuje w niej uszczerbek i uruchamia mechanizm odpowiedzialności, mający celu ocenę działań rządzących bezpośrednio w odniesieniu do standardu demokratycznego (accountability). Standard ten wyraża się i mierzy poprzez stopień zaufania, które organy sprawujące władzę wzbudzają po stronie jednostki (obywatela) w społeczeństwie demokratycznym. Im zaufanie jest silniejsze, tym standardy demokratyczne są wyższe, a ochrona prawna staje się silniejsza. Konstytucyjny standard demokratyczny w UE jest zatem pochodną standardu skutecznej ochrony prawnej, którą zapewniają niezależne sądy. Niezależność sądów jest kluczowym elementem odpowiedzialności demokratycznej, gdyż buduje w społeczeństwie zaufanie do sądów jako do organów władzy, zaufanie wzmacnia zaś odpowiedzialność demokratyczną. Będąc członkiem unijnej wspólnoty, nie sposób tej odpowiedzialności uniknąć, a standard demokracji dla państwa w UE nie może pozostawać wyłącznie na poziomie krajowym.


Democratic accountability as the constitutional standard of the democracy in the European Union

Democracy is the oldest value of the civilized world. Without it, there is no question of the rule of law, protection of human rights or non-discrimination. Democracy is realized through the law, and the violation of the rule of law always damages it and triggers an accountability mechanism aimed at assessing the actions of governing bodies directly in relation to the democratic standard (accountability). This standard is expressed and measured by the degree of trust which ruling authorities in a democratic society must inspire in subjects of the law. The stronger the trust is, the democratic standards are higher, and the legal protection becomes stronger. The constitutional democratic standard in the EU is thus a derivative of the standard of effective legal protection provided by independent courts. The independence of the judiciary is a key element of democratic accountability as it builds public confidence in the courts as authorities and trust strengthens democratic accountability. Being a member of the EU, it is impossible to avoid this accountability, and the standard of democracy for the EU Member State cannot remain purely national.

Keywords: democracy, European Union, democratic accountability, constitutional standard of democracy, independence of the judiciary

References

Barcik J., Niezawisłość sędziowska jako wartość konstytucyjna Unii Europejskiej – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 27.02.2018 r., C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018, nr 5.

Barcik J., Ochrona praworządności w Radzie Europy i Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem niezależności sądów i niezawisłości sędziów, Warszawa 2019.

Biernat S., K 6/21 – zawstydzający wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sędziów, „Monitor Konstytucyjny”, 26 listopada 2011 r., https://monitorkonstytucyjny.eu/archiwa/20307 (dostęp: 31.10.2022).

Biernat S., Trybunał Konstytucyjny wobec prawa unijnego dawniej i dzisiaj [w:] Księga jubileuszowa prof. Andrzeja Rzeplińskiego (w druku)

Bogdandy A. von, Bogdanowicz P., Canor I., Schmidt M., Taborowski M., Drawing Red Lines And Giving (Some) Bite – the CJEU’s Deficiencies Judgment on the Eu- ropean Rule of Law, 3 sierpnia 2018 r., https://verfassungsblog.de/drawing-red-lines-and-giving-some-bite-the-cjeus-deficiencies-judgment-on-the-european-rule-of-law/ (dostęp: 15.12.2020).

Bogdandy A. von, Bogdanowicz P., Canor I., Taborowski M., Schmidt M., Guest Editorial: A Potential Constitutional Moment for the European Rule of Law – the Importance of Red Lines, „Common Market Law Reviw” 2018, no. 55.

Bogdanowicz P., Jak Trybunał Sprawiedliwości „aktywował” art. 19 ust. 1 TUE w kontekście praworządności: uwagi na tle sprawy C-64/16, Associação Sindicaldos Juízes Portugueses [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek (red.), Warszawa 2018.

Bogdanowicz P., Taborowski M., Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie „Cel- mer”. Analiza w 10 punktach, 30 lipca 2018 r., https://archiwumosiatynskiego.pl/wyrok-trybunalu-sprawiedliwosci-w-sprawie-celmer-analiza-w-10-punktach/ (dostęp: 15.12.2020).

Bogdanowicz P., Taborowski M., Brak niezależności sądów krajowych jako uchybienie zobowiązaniu w rozumieniu art. 258 TFUE (cz. I), „Europejski Przegląd Sądowy” 2018, nr 1.

Bonelli M., Claes M., Liesbeth H.K., Judicial Serendipity: How Portuguese Judges Came to the Rescue of the Polish Judiciary: ECJ 27 February 2018, case C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses, „European Constitutional Law Review” 2018, no. 14 (3).

Borkowski G., Gajda-Roszczynialska K., Prawidłowość procesów nominacyjnych a prawo do sądu ustanowionego ustawą. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r., Ástráðsson przeciwko Islandii, cz. 1 i 2, „Przegląd Sądowy” 2021, nr 6 i 7.

Eriksen E.O., Fossum J.E., Rethinking Democracy and the European Union, Routledge 2012.

Florczak-Wątor M., (Nie)skuteczność wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 7.10.2021 r., K 3/21. Ocena znaczenia orzeczenia z perspektywy prawa konstytucyjnego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021, nr 12.

Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w państwach europejskich, S. Grabowska, R. Grabowski (red.), Toruń 2010.

Frąckowiak-Adamska A., Następstwa wyroku w sprawie LM (Celmer) i postępowania na podstawie art. 7 TUE dla funkcjonowania sądów polskich w ramach wspólnoty prawnej UE [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek (red.), Warszawa 2018.

Garlicki L., Trybunał strasburski a kryzys polskiego sądownictwa. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r. Ástráðsson przeciwko Islandii, „Przegląd Sądowy” (2021), nr 4.

Garoupa N., Magalhães P., Public Trust in the European Legal Systems: Idependence, Accountability and Awareness, „West European Politics” 2021, no. 44.

Ginsburg T., Huq A.Z., How to Save a Constitutional Democracy, Chicago–London 2018.

Grzelak A., Orzeczenia sędziów powołanych przy udziale nowej KRS – konsekwencje prawne wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 6.10.2021 r. (sprawa C-487/19 W.Ż.), LEX/el. 2021.

Grzelak A., Sakowicz A., Wymóg niezależności sądu krajowego jako element skutecznej ochrony sądowej (uwagi na tle wyroku TS z 19.11.2019 r. dla polskiego wymiaru sprawiedliwości), „Państwo i Prawo” 2020, nr 5.

Grzeszczak R., Odpowiedzialność i rozliczalność władzy wykonawczej, „Kontrola Państwowa” 2011, nr 2, marzec–kwiecień.

Grzeszczak R., Skuteczność unijnych procedur ochrony praworządności w stosunku do państw członkowskich, „Państwo i Prawo” 2019, nr 6.

Kowalik-Bańczyk K., Bezpośrednie stosowanie Karty Praw Podstawowych w krajowym postępowaniu sądowym gwarancją skuteczności prawa UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013, nr 3.

Kowalik-Bańczyk K. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, A. Wróbel (red.), wyd. 2, Warszawa 2020.

Krajewski M., Ziółkowski M., The Power of „Appearances”, Verfassungsblog, 26 listopada 2019 r., https://verfassungsblog.de/the-power-of-appearances (dostęp: 15.12.2020).

Krajewski M., Ziółkowski M., EU Judicial Independence Decentralized, „Common Market Law Review” 2020, no. 57.

Kustra-Rogatka A., Kontrola konstytucyjności aktu prawa pierwotnego Unii Europejskiej w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 7.10.2021 r., K 3/21, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021, nr 11.

Lawson R., Ochrona niezawisłości sądownictwa – możliwości i ograniczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, cz. 1 – „Europejski Przegląd Sądowy” 2018, nr 8, cz. 2 – „Europejski Przegląd Sądowy” 2018, nr 9.

Łętowska E., The Honest (though Embarrassing) Coming-out of the Polish Constitutional Tribunal, Verfassungsblog, 29 listopada 2021 r., https://verfassungsblog.de/the-honest-though-embarrassing-coming-out-of-the-polish-constitu (dostęp: 31.11.2022).

Machelski Z., Rozliczalność jakoelement jakości procesu demokratycznego w systemie instytucjonalnym III Rzeczypospolitej, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 1 (144).

Marcisz P., Taborowski M., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz umocnienia praworządności (analiza krytyczna), „Państwo i Prawo” 2017, nr 12.

Mik C., Czapliński W., Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa 2005.

Mikuli P., Impartiality of the Judiciary [w:] Max Planck Encyclopedia of Comparative Constitutional Law, R. Grote, F. Lachenmann, R. Wolfrum (eds.), https://oxcon.ouplaw.com/view/10.1093/law-mpeccol/law-mpeccol-e338 (dostęp: 15.05.2022).

Mikłaszewicz P., Niezależność sądów i niezawisłość sędziów w kontekście zasady rządów prawa – zasadniczy element funkcjonowania UE w świetle orzecznictwa TSUE, „Państwo i Prawo” 2018, nr 3.

Młynarska-Sobaczewska A., Zaleśny J., Accountability as a Category of Constitutional Law – Terminological Considerations, „Comparative Law Review” 2020, no 26.

Nowicka Z., Status sędziego powołanego z rażącym naruszeniem prawa. Glosa do wyroku TS z dnia 6 października 2021 r., C-487/19, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022, nr 3.

Półtorak N., Kilka uwag o skutkach wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 3/21 dla stosowania prawa unijnego przez polskie sądy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021, nr 12.

Prechal S., The Court of Justice and Effective Judicial Protection: What Has the Charter Changed? [w:] Fundamental Rights in International and European Law, Public and Private Perspectives, C. Paulussen, T. Takacs, V. Lazic, B. Van Rompuy (eds.), The Hague 2016.

Problem praworządności w Polsce w świetle dokumentów Komisji Europejskiej. Okres „dialogu politycznego” 2016–2017, J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer (red.), Warszawa 2020.

Riedel R., Ekonomiczny nacjonalizm i populizm – przenikające się relacje, „Przegląd Politologiczny” 2017, rok XXII, nr 3.

Sadurski W., Adding Bite to a Bark? A Story of Article 7, the EU Enlargement, and Jörg Haider, „The Columbia Journal of European Law” 2010, vol. 16, no. 3.

Safjan M., Prawo do skutecznej ochrony sądowej – refleksje dotyczące wyroku TSUE z 19.11.2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18, C-625/18, „Palestra” 2020, nr 5.

Safjan M., Rządy prawa a przyszłość Europy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019, nr 9. Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek (red.), Warszawa 2018.

Sikora A., Glosa do wyroku TSUE z 27.02.2018 r., C-64/16, Associação Sindicaldos Juízes Portugueses (art. 19 TUE jako autonomiczny i samodzielny wzorzec kontroli legalności), „Państwo i Prawo” 2018, nr 11.

Sikora A., Zagadnienia demokratycznego charakteru Unii Europejskiej [w:] System prawa Unii Europejskiej, t. I, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, S. Biernat (red.), Warszawa 2020.

Symonides J., Czy „ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane” są źródłem prawa międzynarodowego?, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2019, nr 2.

Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019.

Taborowski M., Naruszenie elementów zasady państwa prawa (art. 2 TUE) jako ograniczenie zasady wzajemnego zaufania w prawie Unii Europejskiej (w świetle wyroku LM (Celmer) [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek (red.), Warszawa 2018.

Weatherill S., From Myth to reality: The EU’s “New Legal Order” and the Place of General Principles Within It [w:] General Principles of Law, European and Comparative Perspectives, S. Vogenauer, S. Weatherill (eds.), Oxford and Portland, Oregon 2017.

Wójtowicz K., Wspólnota wartości w Unii Europejskiej z perspektywy art. 90 ust. 1 Konstytucji RP, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018, rok LXXX, z. 1.

Wróbel W., Skutki rozstrzygnięcia w sprawie K 3/21 w perspektywie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021, nr 12.

Wyrozumska A., Wyroki Trybunału Konstytucyjnego w sprawach K 3/21 oraz K 6/21 w świetle prawa międzynarodowego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021, nr 12. Wokół kryzysu praworządności demokracji i praw człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Mirosława Wyrzykowskiego, A. Bodnar, A. Ploszka (red.), Warszawa 2020.

Zoll F., Wortham L., Judicial Independence and Accountability: Withstanding Political Stress in Poland, „Fordham International Law Journal” 2019, vol. 42 (3).

Dokumenty

Konkluzje Rady Europejskiej, Kopenhaga 1993, SN 180/1/93/ REV 1.

 

Opinion on amendments to the Act of 25 June 2015 on the Constitutional Tribunal of Poland, adopted by the Venice Commission at its 106th Plenary Session (Venice, 11–12 March 2016), CDL-AD(2016)001-e.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 września 2018 r. w sprawie wniosku wzywającego Radę do stwierdzenia, zgodnie z art. 7 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej, istnienia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Węgry wartości, na których opiera się Unia (2017/2131(INL)).

Stanowisko Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego ws. rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego w sprawach zgodności z Konstytucją art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (K 6/21, K 7/21), https://www.batory.org.pl/oswiadczenie/stanowisko-zespolu-ekspertow-prawnych-fundacji-im-stefana-batorego-ws-rozstrzygniec-trybunalu-konstytucyjnego-w-sprawach-zgodnosci-z-konstytucja-art-6-europejskiej-konwencji-praw-czlowieka-k-6-21/ (dostęp: 31.10.2022).

Wniosek Komisji Europejskiej dotyczący decyzji Rady w sprawie stwierdzenia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską zasady praworządności (COM(2017) 835 final z 20.12.2017).

Wyjaśnienia dotyczące Karty praw podstawowych, Dz.Urz. UE z 2007 r. C 303, s. 17.

Akty prawne

Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Porozumienie ustanawiające Komisję Przygotowawczą Narodów Zjednoczonych, Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.

Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana), Dz.Urz. UE z 2016 r. C 202, s. 13.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana), Dz.Urz. UE z 2016 r. C 202, s. 47.

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284.

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Dz.Urz. UE z 2016 r. C 202, s. 389.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

Orzecznictwo

Wyrok TS z dnia 19 grudnia 1968 r., 13–68, Société par actions Salgoil przeciwko Ministero del commercio con l’estero della Repubblica italiana, ECLI:EU:C:1968:54.

Wyrok TS z dnia 10 kwietnia 1984 r., 14/83, Sabine von Colson i Elisabeth Kamann przeciwko Land Nordrhein-Westfalen, ECLI:EU:C:1984:153.

Wyrok TS z dnia 9 lipca 1985 r., Piercarlo Bozzetti przeciwko Invernizzi SpA i Mi- nistro del tesoro, 179/84, ECLI:EU:C:1985:306.

Wyrok TS z dnia 23 kwietnia 1986 r., 294/83, Parti écologiste „Les Verts” przeciwko Parlamentowi Europejskiemu, ECLI:EU:C:1986:166.

Wyrok TS z dnia 15 maja 1986 r., 222/84, Marguerite Johnston przeciwko Chief Constable of the Royal Ulster Constabulary, ECLI:EU:C:1986:206.

Wyrok TS z dnia 11 czerwca 1987 r., Pretore di Salò przeciwko X, 14/86, ECLI:EU:C:1987:275.

Wyrok TS z dnia 15 października 1987 r., Union nationale des entraîneurs et cadres techniques professionnels du football (Unectef) przeciwko Georges Heylens i innym, 222/86, ECLI:EU:C:1987:442.

Wyrok TS z dnia 21 kwietnia 1988 r., 338/85, Fratelli Pardini SpA przeciwko Ministero del commercio con l’estero i Banca toscana (filiale di Lucca), ECLI:EU:C:1988:194.

Wyrok TS z dnia 30 marca 1993 r., C-24/92, Pierre Corbiau przeciwko Administration des contributions, ECLI:EU:C:1993:118.

Wyrok TS z dnia 29 listopada 2001 r., C-17/00, François De Coster przeciwko Collège des bourgmestre et échevins de Watermael-Boitsfort, ECLI:EU:C:2001:651. Wyrok TS z dnia 30 maja 2002 r., C-516/99, Walter Schmid, ECLI:EU:C:2002:313.

Wyrok TS z dnia 19 września 2006 r., C-506/04, Graham J. Wilson przeciw- ko Ordre des avocats du barreau de Luxembourg, ECLI:EU:C:2006:587. Wyrok TS z dnia 13 marca 2007 r., C-432/05, Identyfikator Unibet (London) Ltd i Unibet (International) Ltd przeciwko Justitiekanslern, ECLI:EU:C:2007:163.

Wyrok TS z dnia 1 lipca 2008 r., C-341/06 P oraz C-342/06 P, Chronopost SA i La Poste przeciwko Union française de l’express (UFEX) i innym, ECLI:EU:C:2008:375. Postanowienie TS z dnia 17 grudnia 2018 r., C-619/18 R, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, ECLI:EU:C:2018:1021.

Wyrok TS z dnia 22 grudnia 2010 r., C-279/09, DEB Deutsche Energiehandels- und Beratungsgesellschaft mbH przeciwko Bundesrepublik Deutschland, ECLI:EU:C:2010:811.

Wyrok TS z dnia 14 czerwca 2017 r., Online Games Handels GmbH i in. przeciwko Landespolizeidirektion Oberösterreich, C-685/15, ECLI:EU:C:2017:452.

Wyrok TS z dnia 14 września 2017 r., C-628/15, The Trustees of the BT Pension Scheme przeciwko Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Cusoms, ECLI:EU:C:2017:687.

Wyrok TS z dnia 13 grudnia 2017 r., C-403/16, Soufiane El Hassani przeciwko Ministrowi Spraw Zagranicznych, ECLI:EU:C:2017:960.

Wyrok TS z dnia 27 lutego 2018 r., C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses przeciwko Tribunal de Contas, ECLI:EU:C:2018:117.

Wyrok TS z dnia 25 lipca 2018 r., C-215/18 PPU, LM, ECLI: EU:C:2018:586.

Wyrok TS z dnia 4 października 2018 r., C-571/16, Nikolay Kantarev przeciw- ko Balgarska Narodna Banka, przy udziale: Okrazhnaprokuratura – Varna, ECLI:EU:C:2018:807.

Wyrok TS z dnia 12 lutego 2019 r., C-8/19 PPU, Postępowanie karne przeciwko RH, ECLI:EU:C:2019:110.

Wyrok TS z dnia 24 czerwca 2019 r., C-619/18, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej (niezależność Sądu Najwyższego), ECLI:EU:C:2019:531. Wyrok TS z dnia 29 lipca 2019 r., C-38/18, Postępowanie karne przeciwko Massimowi

Gambinowi i Shpetimowi Hyce, ECLI:EU:C:2019:628.

Wyrok TS z dnia 5 listopada 2019 r., C-192/18, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, ECLI:EU:C:2019:924.

Wyrok TS z dnia 19 listopada 2019 r., C-585/18, C-624/18 i C-625/18, A.K. przeciw- ko Krajowej Radzie Sądownictwa i CP i DO przeciwko Sądowi Najwyższemu, ECLI:EU:C:2019:982.

Wyrok TS z dnia 21 stycznia 2020 r., C-274/14, Postępowanie zainicjowane przez Banco de Santander SA., ECLI:EU:C:2020:17.

Wyrok TS z dnia 26 marca 2020 r., C-542/18 RX–II i C-543/18 RX–II, Erik Simpson i HG przeciwko Radzie Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej, ECLI:EU:C:2020:232.

Wyrok TS z dnia 26 marca 2020 r., C-558/18 i C-563/18, Miasto Łowicz przeciw- ko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Łódzkiemu i Prokurator Generalny przeciwko VX i in., ECLI:EU:C:2020:234.

Postanowienie TS z 8 kwietnia 2020 r., C-791/19 R, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, ECLI:EU:C:2020:277.

Wyrok TS z dnia 9 lipca 2020 r., C-272/19, VQ przeciwko Land Hessen, ECLI:EU:C:2020:535.

Wyrok TS z dnia 20 kwietnia 2021 r., C-896/19, Repubblika preciwko Il-PrimMinistru, ECLI:EU:C:2021:311.

Wyrok TS z dnia 3 czerwca 2021 r., C-650/18, Węgry przeciwko Parlamentowi Europejskiemu, ECLI:EU:C:2021:426.

Wyrok TS z dnia 6 października 2021 r., C-487/19, Postępowanie zainicjowane przez W.Ż., ECLI:EU:C:2021:798.

Wyrok TS z dnia 16 listopada 2021 r., C-748/19 do C-754/19, Postępowanie karne przeciwko WB i in., ECLI:EU:C:2021:931.

Wyrok TS z dnia 22 marca 2022 r., C-508/19, M.F. przeciwko J.M., ECLI:EU:C:2022:201. Wy      9 marca 2022 r., C-132/20, BN i in. przeciwko Getin Noble S.A., ECLI:EU:C:2022:235.

Wyrok Sądu z dnia 20 września 2011 r., T-461/08, Evropaïki Dynamiki – Proigmena Systimata Tilepikoinonion Pliroforikis kai Tilematikis AE przeciwko Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu (BEI), ECLI:EU: T:2011:494.

Wyrok ETPCZ z dnia 6 maja 2003 r., Kleyn i in. przeciwko Niderlandom, CE: ECHR:2003:0506JUD003934398.

Wyrok ETPC z dnia 21 czerwca 2011 r., Fruni przciwko Słowacji, CE: ECHR:2011:0621JUD000801407.

Wyrok ETPCZ z dnia 6 listopada 2018 r., Ramos Nunes de Carvalho e Sá przeciwko Portugalii, CE: ECHR:2018:1106JUD005539113.

Wyrok ETPC z dnia 24 lutego 1993 r., Fey przeciwko Austrii, seria A, nr 255-A. Wyrok ETPC z dnia 25 lutego 1997 r., Findlay przeciwko Zjednoczonemu Królestwu,

Recueil des arrêts et décisions, 1997-I, s. 281.

Wyrok ETPC z dnia 12 marca 2019 r., Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii, skarga nr 26374/18, CE: ECHR:2009:1020JUD 000431304.

Wyrok ETPC z dnia 1 grudnia 2020 r., Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii, CE: ECHR:2020:1201JUD002637418.

Wyrok ETPC z dnia 9 marca 2021 r., Bilgen przeciwko Turcji, CE: ECHR:2021:0309JUD000157107.

Wyrok ETPC z dnia 7 maja 2021 r., 4907/18, Xero Flor przeciwko Polsce, CE: ECHR:2021:0507JUD000490718.

Wyrok TK z dnia 7 października 2021 r., K 3/21, Dz.U. poz. 1852.

Wyrok TK z dnia 10 marca 2022 r., K 7/21, Dz.U. poz. 643.

Information

Information: Public Administration Yearbook, 2022, 2022 (8), pp. 346 - 369

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Odpowiedzialność demokratyczna jako konstytucyjny standard demokracji w Unii Europejskiej

English:

Democratic accountability as the constitutional standard of the democracy in the European Union

Authors

https://orcid.org/0000-0001-5860-0760

Dagmara Kornobis-Romanowska
Faculty of Law, Administration and Economics of the Wroclaw University, Uniwersytecka 22/26, 50-145 Wrocław, Poland
https://orcid.org/0000-0001-5860-0760 Orcid
All publications →

Faculty of Law, Administration and Economics of the Wroclaw University, Uniwersytecka 22/26, 50-145 Wrocław, Poland

Published at: 30.12.2022

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Dagmara Kornobis-Romanowska (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish