Życiorys ziemianina Witolda Maringe w świetle akt procesowych przeciwko pracownikom Państwowych Nieruchomości Ziemskich (1949-1951)

Jarosław  Durka

Życiorys ziemianina Witolda Maringe w świetle akt procesowych przeciwko pracownikom Państwowych Nieruchomości Ziemskich (1949-1951)

Publication date: 2020

Polonia Maior Orientalis, 2020, VII, pp. 201 - 214

https://doi.org/10.4467/27204006PMO.20.013.15499

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Życiorys ziemianina Witolda Maringe w świetle akt procesowych przeciwko pracownikom Państwowych Nieruchomości Ziemskich (1949-1951)

Abstract

Leonard Witold Maringe (1890-1966) był wybitnym przedstawicielem ziemiaństwa polskiego. W latach młodzieńczych zaangażował się w działalność niepodległościową, za co został aresztowany przez carską ochranę i skazany na 6 miesięcy więzienia. W Belgii uzyskał wyższe wykształcenie w zakresie rolnictwa. Praktykował w wielu polskich majątkach ziemiańskich, w tym u wybitnego reformatora Wojciecha Wyganowskiego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej wstąpił ochotniczo do polskiej armii. Zakupił majątek Lenartowo, w którym gospodarował do 1939 r. Przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego był bardzo aktywny zawodowo. Stał się prawdziwym ekspertem od zagadnień rolniczych. W czasie II wojny światowej został przez Niemców wypędzony ze swojego majątku ziemskiego. Zamieszkał na terenie Generalnego Gubernatorstwa i zaangażował się w działalność konspiracyjną. W ramach Polskiego Państwa Podziemnego kierował pracami Departamentu Rolnego w Delegaturze Rządu na Kraj. Aktualna już była sprawa zmiany granic Polski i przejęcia gospodarstw rolnych, należących wcześniej do Niemców. Po zakończeniu wojny włączył się w odbudowę kraju. Był dyrektorem przedsiębiorstwa Państwowe Nieruchomości Ziemskie, które działało na rzecz podniesienia z ruiny zniszczonych wojną gospodarstw na północnych i zachodnich terenach włączonych do Polski. W tym celu skupił wokół siebie wybitnych specjalistów w zakresie rolnictwa, przedstawicieli ziemiaństwa. Prace te musiał przerwać na skutek aresztowania jego i wielu osób z kierownictwa tego przedsiębiorstwa. W totalitarnej, stalinowskiej Polsce został skazany na dożywocie. W 1956 r. wyszedł jednak na wolność i został zrehabilitowany. Ponownie rozpoczął działalność na rzecz rozwoju rolnictwa. Został nawet doradcą ministra rolnictwa. Artykuł ten, oparty o dane biograficzne zawarte w aktach procesowych i istniejących publikacjach na temat Maringe, ma na celu uzupełnić istniejący stan wiedzy na temat jego działalności, zwłaszcza w czasach przed II wojną światową.

Leonard Witold Maringe (1890-1966) was an outstanding representative of the Polish landed gentry. In his adolescent years, he was involved in independence activities, for which he was arrested by the Tsarist Okhrana and sentenced to 6-month imprisonment. In Belgium, he received higher education in the field of agriculture. He practiced in many Polish landed estates, including that of prominent reformer Wojciech Wyganowski. During the Polish-Soviet War, he volunteered to join the Polish army. He bought the Lenartowo estate, which he managed until 1939. During the entire interwar period, he was very active professionally. He became a true expert on agricultural issues. During the Second World War, he was expelled by the Germans from his landed estate. He settled in the General Government and became involved in underground activities. Within the framework of the Polish Underground State, he managed the works of the Agricultural Department in the Government Delegation for Poland. At the time, the issue of changing the borders of Poland and taking over the farms previously owned by Germans was already the case. After the end of the war, he was engaged in the reconstruction of the country. He became the director of the enterprise known as the State-owned Landed Estates (Państwowe Nieruchomości Ziemskie) which aimed at helping farms – destroyed by war and located in the northern and western areas incorporated into Poland – to rise from ruins. To this end, he brought together eminent specialists in agriculture, who were representatives of the landed gentry. He was forced to stop these activities as he and many members of the managerial staff of the enterprise were arrested. In totalitarian Stalinist Poland, he was sentenced to death. In 1956, however, he was released and rehabilitated. Again, he was involved in the activities promoting the development of agriculture. He even became an advisor to the Minister of Agriculture. This article, based on the biographical data contained in the trial files and available publications on Maringe, is aimed at supplementing the existing knowledge about his activities, especially in the pre-World War II era.

Keywords

Smolina, Lenartowo, Państwowe Nieruchomości Ziemskie, ziemianin, ziemiaństwo, rolnictwo, Maringe, akta procesowe

the State-owned Landed Estates, landowner, the landed gentry, agriculture, Maringe, trial files, Smolina, Lenartowo

References

Download references

Źródła archiwalne:

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, sygn. BU 0259/518, sygn. BU 942/2938, sygn. BU 1063/294.

Źródła opublikowane:

Obwieszczenie starosty konińskiego z dnia 30 grudnia 1931 r. o kolejności osób, obowiązanych do dostarczania samochodów i motocykli, „Łódzki Dziennik Wojewódzki’1932, nr 2.

Wspomnienia:

Czaplicki T., Szlacheckie ostatki. Dwudziestowieczna opowieść polskiego ziemianina, Warszawa 2000.

Ginter M., Pół wieku wspomnień, Warszawa 2002.

Karnkowska M., Wspomnienia, Baden 2013.

Prasa:

„Gazeta Rolnicza” 1931.

Opracowania:

Durka J. (2015), Aparat bezpieczeństwa wobec ziemian wielkopolskich do 1957 roku, „Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, nr 15.

Gołdyn P. (2013), Przywracanie tożsamości. Przypadek Kazimierza Rakowskiego – nauczyciela, posła i społecznika, [w:] Wzory i wzorce osobowe w biografistyce pedagogicznej, red. R. Skrzyniarz, M. Gajderowicz, T. Wach, Lublin.

Łuczak A. (2011), Utracone decorum. Grabież dóbr kultury z majątków ziemiaństwa polskiego w Wielkopolsce w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, Warszawa-Poznań.

Maciejko K. (2015), Zarząd Państwowych Nieruchomości Ziemskich czy Państwowe Nieruchomości Ziemskie – problem nazwy zespołu na tle dziejów jego twórcy, „Archeion”, t. CXVI.

Majewski A. (1949), Powojenna literatura rachunkowości rolnej, „Rachunkowość podatki”, nr 4.

Malinowski K. (1986), Tajna Armia Polska. Znak. Konfederacja Zbrojna, Warszawa.

Maringe Müler J. (1996.), Maringe Leonard Witold Stanisław, [w:] Ziemianie polscy w XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 3, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa.

Osiński T. (2012), „Klika obszarnicza”. Ziemianie w polityce personalnej Państwowych Nieruchomości Ziemskich (1946-1949), „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2.

Rachalewski S., Szable na kilimie. Ze szwadronami 203 Pułku Ułanów w r. 1920, Łódź 1938.

Stolzman M., Maringe Leonard Witold Stanisław (1890-1966), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław 1975.

Thugutt B. (1988), Losy ziemian powiatu pińczowskiego w okresie okupacji 1939-1945, [w:] Ziemiaństwo polskie 1920-1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa.

Waingertner P., Ekspozytury i wpływy Związku Młodzieży Polskiej „Zet” w okresie zaborów (1886-1914), „Przegląd Nauk Historycznych” 2017, nr 1.

Ziemianie polscy w XX wieku. Słownik biograficzny (1996), cz. 3, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa.

Ziemianie polscy w XX wieku. Słownik biograficzny (1998), cz. 4, red. T. Epsztain, Warszawa.

Ziemianie polscy w XX wieku. Słownik biograficzny (2000), cz. 5, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa.

Ziemianie polscy w XX wieku. Słownik biograficzny (2004), cz. 7, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa.

Zoll F. (1966), Leonard Witold Maringe (1890-1966), „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej” , nr 6, s. 4.

Netografia:

Borkowicz J., PGR-y po poznańsku, „Przewodnik Katolicki” 2018, nr 39, https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2018/Przewodnik-Katolicki-39-2018/Historia/PGR-y-po-poznansku [dostęp: 2.07.2020].

Borkowicz J., Ziemian przygoda z Polską Ludową, „Rzeczpospolita” 2019, https://www.rp.pl/Plus-Minus/309069982-Ziemian-przygoda-z-Polska-Ludowa.html [dostęp: 2.07.2020].

Chorązki M., Czerwona demokracja, [w:] J. Dutka-Kącka, M. Zakrzewski, współpraca M. Chorązki, Zagrabione dziedzictwo, utracona pamięć. Losy ziemian małopolskich. Katalog wystawy Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, 16 XII 2010, Kraków, https://ipn.gov.pl/pl/edukacja-1/wystawy/13664,Zagrabione-dziedzictwo-utracona-pamiec-Losy-ziemian-malopolskich.html [dostęp: 9.08.2020].

Mieszczanek A., Powracanie ziemian (10) – Witold Maringe, kamienny ganek, wyniosły jesion i Proces Siedmiu, http://blog.wirtualnemedia.pl/anna-mieszczanek/post/powracanie-ziemian10-witold-maringe-kamienny-ganek-wyniosly-jesion-i-proces-siedmiu [dostęp: 5.05.2020].

Nekrologi warszawskie. Baza nekrologów, http://www.nekrologi-baza.pl/zlista/119 [dostęp: 5.05.2020].

Osiński T., Inż. Witold Maringe – „obszarnik, sabotażysta i szpieg”, https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/represje/64239,Inz-Witold-Maringe-obszarnik-sabotazysta-i-szpieg.html [dostęp: 5.05.2020].

Polin. Polish Reighteous, https://sprawiedliwi.org.pl/en/stories-of-rescue/story-rescue-grostal-wanda-krystyna-janina [dostęp: 5.05.2020].

Popowski S., Stanisław Szweycer, http://ziemianskie-historie.dobrzyca-muzeum.pl/biogramy.php?ido=341 [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Andrzeja Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/andrzej_maringe.html [dostęp: 5.05.2020];

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Ignacego Kożuchowskiego, http://boretti-saga.pl/rodziny/kozuchowscy/ignacy_kozuchowski.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Janiny Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/janina_maringe_1922.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Leonarda Witolda Stanisława Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/leonard_witold_stanislaw_maringe.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Leszka Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/leszek_maringe.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Marii Danuty Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/maria_danuta_maringe.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Marioli Mringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/mariola_maringe.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Stefana Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/stefan_maringe.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Sylwestra Kazimierza Grudzińskiego, http://boretti-saga.pl/rodziny/grudzinscy/sylwester_kazimierz_grudzinski.html [dostęp: 5.05.2020].

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Wandy Krystyny Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/wanda_krystyna_maringe.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Zbigniewa Maringe, http://boretti-saga.pl/rodziny/maringe/zbigniew_maringe.html [dostęp: 5.05.2020]

Saga Boretti z ziemi włoskiej do Polski. Biogram: Zofii Wyganowskiej, http://boretti-saga.pl/rodziny/wyganowscy/zofia_wyganowska.html [dostęp: 5.05.2020]

Zakłady Przetwórstwa Zbożowo-Młynarskiego Sp. z o.o. w Kruszwicy, http://www.zpzmkruszwica.com.pl/ [dostęp: 15.07.2020]

Information

Information: Polonia Maior Orientalis, 2020, VII, pp. 201 - 214

DOI: https://doi.org/10.4467/27204006PMO.20.013.15499

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Życiorys ziemianina Witolda Maringe w świetle akt procesowych przeciwko pracownikom Państwowych Nieruchomości Ziemskich (1949-1951)

English:

Life of a landowner Witold Maringe in the light of trial files against employees of the State-owned Landed Estates (1949-1951)

Authors

Jarosław Durka

https://orcid.org/0000-0003-2535-7842

University of Opole, pl. Kopernika 11a, 45-040 Opole, Poland

Published at: 2020

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Jarosław Durka (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 290

Number of downloads: 709

<p> Life of a landowner Witold Maringe in the light of trial files against employees of the State-owned Landed Estates (1949-1951)</p>

Download xml