FAQ
Kalisz Society of Friends of Science logo

Dziewiętnastowieczny projekt herbu Rychwała. Wyrozumowana kreacja historyków i heraldyków z 1847 roku .

Publication date: 06.2022

Polonia Maior Orientalis, 2022, IX, pp. 93 - 101

https://doi.org/10.4467/27204006PMO.22.005.15927

Authors

Marek Adamczewski
University of Lodz, Poland, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0002-7230-5220 Orcid
All publications →

Titles

Dziewiętnastowieczny projekt herbu Rychwała. Wyrozumowana kreacja historyków i heraldyków z 1847 roku .

Abstract

W 1847 r. historycy i heraldycy związani z Heroldia Królestwa Polskiego przygotowali „Album herbów miast polskich” z 456 projektami herbów miast leżących na terenie zaboru rosyjskiego. Wśród wówczas zaprojektowanych znaków był herb Rychwała. Herb historycznego miasta – w tym herb Rychwała – powinien odwoływać się do znaków używanych przez to miasto w przeszłości. Heraldycy, zajmujący się herbami miejskimi, sięgają więc po dawne pieczęcie lub inne źródła, które umożliwiają im rekonstrukcję zapomnianego herbu. Pracownicy Heroldii Królestwa Polskiego w 1847 r, nie odnaleźli jednak pieczęci Rychwału z okresu poprzedzającego upadek pierwszego państwa polskiego. Nie znali więc historycznego znaku miejskiego Rychwała i z tego powodu przygotowali zupełnie nowy herb. Inspiracją dla nowego godła Rychwału stały się ruiny dworu właściciela Rychwała z okresu przedrozbiorowego i godło herbu właściciela Rychwała z czasów tworzenia nowego herbu. Herb Rychwała z 1847 r. (wobec deficytu wiedzy o historycznym herbie miasta) został zaakceptowany. Odnajdujemy go w wydawnictwach heraldycznych. Ujawnienie historycznej pieczęci miejskiej Rychwała, co nastąpiło w czasach nam współczesnych, było punktem zwrotnym w historii herbu tego miasta. Okazało się, że historycznym znakiem miejskim Rychwała był pień drzewa z ostro zakończonymi (zaostrzonymi) konarami. Herb z 1847 r., wobec odnalezienia źródła z historycznym znakiem, został odrzucony. Obecnie trwają prace nad wyjaśnieniem genezy i znaczenia symboliki zawartej w pniu drzewa z ostro zakończonymi (zaostrzonymi) konarami, który to pień w okresie przedrozbiorowym był ewidentnie znakiem miejskim Rychwała.

References

Download references
Źródła:

Muzeum Narodowe w Krakowie, Dział rękopisów, Marian Gumowski, „Materiały naukowe gromadzone w czasie pobytu w Warszawie w 1941 r.” (Warszawa 1941)

Muzeum Narodowe w Krakowie, Dział rękopisów, Marian Gumowski, „Katalog pieczęci i herbów miejskich w układzie alfabetycznym”

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Księga Grodzka Konina

Źródła drukowane:

Boniecki A. (1908), Herbarz Polski, t. 9, Warszawa

Chlebowski B. (1889), Rychwał [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 10, red. B. Chlebowski, W. Walewski, F. Sulimierski, Warszawa

Kolberg O. (1890), Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, Kraków

Niesiecki K. (1839), Herbarz Polski, t. 2 wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk

Niesiecki K. (1840), Herbarz Polski, t. 5 wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk

Uruski S. (1909), Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 6, Warszawa

Statut gminy Rychwał”, Załącznik do Uchwały nr XLVII/316/18 Rady Miejskiej w Rychwale z dnia 28 czerwca 2018 roku.

Opracowania:

Adamczewski M. (1999), Miejsce „Albumu herbów miast Królestwa Polskiego” z 1847 r. w polskiej heraldyce miejskiej [w:] Herby miast polskich w okresie zaborów (1772-1918). Materiały sesji naukowej. Włocławek, 5-6 grudnia 1996 r., red. S. K. Kuczyński, Włocławek

Adamczewski M. (2009), Ze studiów nad heraldyką miejską powiatu zgierskiego, czyli o herbach Aleksandrowa, Głowna, Ozorkowa i Strykowa, „Zgierskie Zeszyty Regionalne”, t. 4.

Adamczewski M. (2010), Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej z obszaru Polski centralnej, Część 3 Pieczęcie władz miejskich do 1950 roku, Zgierz-Łódź

Adamczewski M., Śmiałowski J. (2002), Cztery herby Zduńskiej Woli [w:] Heraldyka samorządowa II Rzeczypospolitej (1918-1939). Materiały sesji naukowej. Włocławek 24-25 października 2001 roku, red. S. K. Kuczyński, Włocławek

Dudziński P. (1997), Alfabet heraldyczny, Warszawa

Gumowski M. (1960), Herby miast polskich, Warszawa

Jurek T. (2022), Zagadkowe początki Rychwała , „Polonia Maior Orientalis”, t. IX

Kuczyński S. K. (1976), Polonica heraldyczne i sfragistyczne w zbiorach leningradzkich, „Archeion”, t. 66

Miasta polskie w Tysiącleciu (1967), t. II, Wrocław

Plewako A., Wanag J. (1994), Herbarz miast polskich, Warszawa

Seroka H. (1998), Podstawy rozwoju heraldyki samorządowej III Rzeczypospolitej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, wrzesień

Sobieszczański F. M. (1866), Rychwał [w:] Encyklopedyja powszechna, t. 22, Warszawa

Znamierowski A. (2017), Heraldyka i weksylologia, Warszawa

Netografia:

Information

Information: Polonia Maior Orientalis, 2022, IX, pp. 93 - 101

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Dziewiętnastowieczny projekt herbu Rychwała. Wyrozumowana kreacja historyków i heraldyków z 1847 roku .

English:

19th-century Design of the Rychwał Coat of Arms. Reasonable Creation of Historians and Heraldists from 1847

Authors

https://orcid.org/0000-0002-7230-5220

Marek Adamczewski
University of Lodz, Poland, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0002-7230-5220 Orcid
All publications →

University of Lodz, Poland, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź

Published at: 06.2022

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Marek Adamczewski (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish