Selected Projects for a Common Peace in Europe from the 15th to the 17th Centuries as a Remedy for the Problem of Wars of Religion
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEWybrane projekty pokoju powszechnego w Europie od XV do XVII wieku jako remedium na problem wojen religijnych
Publication date: 28.06.2019
Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 12 (2019), Volume 12, Issue 2, pp. 145 - 183
https://doi.org/10.4467/20844131KS.19.006.10667Authors
Wybrane projekty pokoju powszechnego w Europie od XV do XVII wieku jako remedium na problem wojen religijnych
Selected Projects for a Common Peace in Europe from the 15th to the 17th Centuries as a Remedy for the Problem of Wars of Religion
The article is devoted to three projects focused on establishing international organizations whose aim was to bring about a common peace in Europe. The first of them was worked out at the court of the King of Bohemia, George of Podiebrad, most probably in 1462; the second is mentioned in the treatise authored by French monk Émeric Crucé, andedited in 1623, under the telling title Le Nouveau Cynée; the third, on the other hand, is Grand Dessein,described in the Memoiresof Duke of Sully Maximilien de Béthune, a minister of Henry IV, the first two volumes of which appeared in 1638. The authors of the present study propose to take a new look at the projects under analysis, perceiving in them an attempt to find a remedy for the problem of wars of religion. Hence, the first of them is shown in the context of the Hussite Wars in Bohemia, whereas the other two are shown in that of the Huguenot Wars in France. The thesis is accepted in the article that George of Podiebrad’s project was primarily meant to be an answer to the current political problems of the day which the “Hussite King” was confronted with. The legal solutions included in the project could – as it seems – offer the Bohemian monarch a handy tool facilitating prevention of both a possible mutiny raised by the internal Catholic opposition, and an attack from outside, which, as a result of Pius II’s repealing of the Compactataand George’s refusal to accept the conditions of agreement proposed by the Holy See, could not be excluded. The acceptance of the thesis of political motives behind the propositions offered by the “Hussite King” does not belittle the value of the very project itself, which, in the history of European political and legal thought, was undoubtedly of paramount importance. Of the three peace plans presented here it is only the project put forward by George of Podiebrad that was invested with legal norms, constituting a ready project of an international contract. It distinguished itself against the other projects with its detailed elaboration and the complexity of the proposed solutions. Moreover, as the only one that was well-known at European courts, it became the subject of diplomatic negotiations which raised considerable interest also among its opponents. The latter were led by the papacy, fighting it, as it eventually turned out, with success. Both George of Podiebrad’s project and the Count of Sully’s proposal took into account the establishment of international organisations of regional character which would associate exclusively Christian states, regarding the fight against the Ottoman Empire as one of the more significant goals of their existence. Only the project by Crucé, which – contrary to the other two was written not by a politician, but by a thinker – assumed bringing peace in a universal dimension, including all the sovereign states of the world. The innovatory approach of Crucé’s proposition consisted in acknowledging as the fundamental one the idea of expected binding the members of the projected organisation by freedom of trade exchange which would be guaranteed in the global dimension”. For the authors of all the aforementioned peace plans the institutional factors uniting the states associated in the organizations to be established were to be commonwealth organs, among which a particular place was to be assigned to organs capable of settling conflicts between states. They can be considered to be a prototype of a contemporary international judiciary. The projects in question were founded on the principle of formal equality of sovereign states, which was accepted as the basis of international relations in the Peace of Westphalia in 1648. Furthermore, they introduced the principles of renouncing war and accepting the peaceful settlement of conflicts in mutual relations, and of striving for the creation of a system of collective safety. In this way they evidently went beyond the canons of the epochs in which they were created, and some of the ideas lying at their foundations did not materialize until the 20th century.
Źródła
Acten der Ständetage Preussens, wyd. M. Toeppen, t. V, Leipzig 1886.
Archiwum Główne Akt Dawnych, Metryka Koronna, t. XI.
Calvin J., Déclaration pour maintenir la vraie foi…, Genève 1554.
Crucé E., Le nouveau Cynée ou Discours des occasions et moyens d’establir une paix genéralle, & la liberté du commerce par tout le monde. Aux monarques et princes souverains de ce temps, Paris 1623.
Diary of an Embassy from King George of Bohemia to King Louis XI of France in the Year of Grace 1464, wyd. A.H. Wratislaw, London 1871.
Dubois P., O odzyskaniu Ziemi Świętej. Traktat o krucjacie i pokoju, wstęp, tłum. i komentarz M. Satora, Zabrze‒Tarnowskie Góry 2017.
Édict du Roy sur la pacifi cation des troubles de ce Royaume. Donné à Nantes au mois d’Avril 1598 et publié en Parlement le 25 Fevrier 1599..., Paris 1644.
Memoires des saiges et royales Oeconomies d’estat, domestiques, politiques et militaires de Henry le Grand…, Amsterdam 1638.
Mémoires de Maximilien de Béthune Duc de Sully, Principal Ministre de Henri-Le-Grand, mis en ordre, avec des remarques, par M.L.D.L.D.L, nouvelle edition revue et corrigé, t. 8, Londres 1778.
Scriptores rerum Silesiacarum, t. VIII, Breslau 1873, nr 158.
Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 32: Europa w dobie kontrreformacji, w świetle źródeł przedstawił W. Pociecha, Kraków 1924.
Tractatus pacis toti christianitati fi endae [w:] The Universal Peace Organization of King George of Bohemia a Fifteenth Century Plan for World Peace 1462/1464, Prague 1964.
Urkundliche Beiträge zur Geschichte Böhmens und seiner Nachbarländer im Zeitalter Georg’s von Podiebrad (1450–1471), wyd. F. Palacký, Fontes rerum Austriacum, t. XX, Wien 1860, nr 295 A.
Urkundliche Beiträge zur Geschichte des Hussitenkrieges in den Jahren 1419‒1436, t. 2, Prag 1873.
Opracowania
Adamová K., À propos de l’histoire de l’intégration européenne, „Lirret-Annuaire” (École pratique des hautes études. Section des sciences historiques et philologiques) nr 15, Paris 1999–2000.
Adamová K., Lojek A., The Personality of the Czech King George of Poděbrady and his Peace Project of 1462–1464, „Journal on European History of Law” 2014, t. 5, nr 1.
Baboučková I., Boubín J., Nejstarší český cestopis [w:] J. Boubín a kol., Hledání nové Evropy. Projekt krále Jiřího, Praha 2015.
Bachmann A., Geschichte Böhmens, t. 2, Gotha 1905.
Baczkowski K., Idea jedności europejskiej w średniowieczu [w:] Z dziejów prób integracji europejskiej od średniowiecza do współczesności, red. M. Pułaski, Kraków 1995, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” MC LXXVII, t. 18.
Balch Th.W., Éméric Crucé, Philadelphia 1900.
Bartoš F.M., Návrh krále Jiřího na utvořeni svazu evropských států, „Jihočeský sborník historický” 1939, nr 12.
Baszkiewicz J., Henryk IV Wielki, Warszawa 1995.
Baszkiewicz J., Historia Francji, Wrocław 2004.
Berger A., Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Philadelphia 1953.
Boubín J., Projekt krále Jiřího. Jeho geneze, proměny a ztroskotání [w:] J. Boubín a kol., Hledání nové Evropy. Projekt krále Jiřího, Praha 2015.
Boulier J., Jean Hus, Bruxelles 1982.
Bylina S., Hussitica. Studia, Warszawa 2007.
Bylina S., Rewolucja husycka. Przedświt i pierwsze lata, Warszawa 2011.
Bylina S., Rewolucja husycka, t. 2: Czas chwały i zmierzchu, Warszawa 2015.
Bylina S., Rewolucja husycka, t. 3: Kontrrewolucja i opór pokonanych, Warszawa 2016.
Cowan R., Wojny, bitwy i wojownicy rzymscy, tłum. E. Westwalewicz-Mogilska, Warszawa 2010.
Czechowicz B., Idea i państwo. Korona Królestwa Czech w latach 1457–1547, cz. II: Sic noster rex Jiřik czy occupator regni Bohemiae? Rządy w Koronie Jerzego z Podiebradów, Wrocław 2017.
Dybeł K., Marczuk B., Prokop J., Historia literatury francuskiej, Warszawa 2005.
Fanlo J.R., Les fi ctions du »Grand Dessein« d’Henri IV chez Sully et chez Agrippa d’Aubigné, „Albineana – Cahiers d’Aubigné” 2014: Sully, le Ministre et le mécène. Actes du colloque international des 23 et 24 novembre 2012, red. C. Huchard, M. Legrand, G. Schrenck.
Fenet A., Emeric Crucé aux origines du pacifi sme et de l’internationalisme modernes, „Miskolc Journal of International Law. Miskolci Nemzetközi Jogi Közlemények” 2004, nr 2.
Grygiel J., Jan Hus – męczennik czy heretyk? [w:] Historia vero testis temporum. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. J. Smołucha, A. Waśko, T. Graff , P.F. Nowakowski, Kraków 2008.
Grygiel J., Jan Hus – pomiędzy świętością a herezją [w:] Jan Hus życie i dzieło. W 600. rocznicę śmierci, red. A. Paner, M. Hintz, Gdańsk 2016.
Heck R., Czeski plan związku władców europejskich z lat 1462–1464 a Polska [w:] Studia z dziejów polskich i czechosłowackich, red. E. i K. Maleczyńscy, t. I, Wrocław 1960.
Hemleben S.J., Plans for World Peace through Six Centuries, Chicago 1945.
Hinz M., Jan Hus i Marcin Luter ‒ kontynuacje i teologiczne uzupełnienia [w:] Jan Hus życie i dzieło. W 600. rocznicę śmierci, red. A. Paner, M. Hintz, Gdańsk 2016.
Horvat M., Comparaison des projets de paix de Georges de Podiébrad avec les projets précédents et suivants [w:] Cultus pacis. Études et documents du »Symposium Pragense Cultus Pacis 1464–1964« commemoratio pacis generalis ante quingentos annos a Georgio Bohemiae rege propositae, red. V. Vaněček, Prague 1966.
Iwańczak W., Katolicy i husyci w czasach Jerzego z Podiebradu [w:] Stosunki międzywyznaniowe w Europie Środkowej i Wschodniej w XIV–XVII wieku, Warszawa 2002.
Iwańczak W., Paradoksy husytyzmu, „Przegląd Humanistyczny” 2011, nr 1.
Iwańczak W., Wojny husyckie w kształtowaniu tożsamości narodowej Czechów [w:] Wojna, pamięć, tożsamość. O bitwach i mitach bitewnych, Warszawa 2012.
Jan Hus. Życie, myśl, dziedzictwo, red. P. Kras, M. Nodl, Warszawa 2017.
Jaskóła P., Jan Hus – prekursor reformacji XVI wieku, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 2017, nr 2.
Kantorowicz E.H., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, tłum. M. Michalski, A. Krawiec, Warszawa 2007.
Kejř J., Mírový projekt krále Jiřího z Poděbrad (Přispěvek k edici textu podle nevydaného rukopisu), „Právněhistorické Studie” 1963.
Kükelhaus T., Der Ursprung des Planes vom ewigen Frieden in den Memoiren des Herzogs von Sully, Berlin 1893.
Kybal V., M. Jan Hus. Život a učení, t. 1–3, Praha 1923–1931.
Lange Ch.L., Histoire de l’internationalisme, t. I: Jusqu’à la paix de Westphalie (1648), New York 1919.
Lojek A., George of Podiebrad Peace Project: United Nations Avant la Lettre [w:] System narodów zjednoczonych z polskiej perspektywy, red. E. Cała-Wacinkiewicz et al., Warszawa 2017.
Malý K., Právní povaha mírového návrhu krále Jiřího z Poděbrad [w:] J. Boubín a kol., Hledání nové Evropy. Projekt krále Jiřího, Praha 2015.
Małysz B., Najstarsza czeska relacja podróżnicza. Poselstwo Jerzego z Podiebradów do Francji w roku 1464 w świetle dziennika Jarosława, Czeski Cieszyn 2004.
Mansfi eld A., Émeric Crucé’s „Nouveau Cynée” (1623), Universal Peace and Free Trade, „Journal of Interdisciplinary History of Ideas” 2013, t. 4.
Margraf H., Über Georgs von Podiebrad Project eines christlichen Fürstenbundes zur Vertreibung der Türken aus Europa und Herstellung des allgemeines Friedens innerhalb der Christenheit, „Sybels Historische Zeitschrift” 1869, t. 21.
Mažuranić V., O „Ligi naroda”, „Ljetopis Jugoslavenske Akademije Znanosti i Umjetnosti” 1919, z. 34.
Meulen ter J., Der Gedanke der Internationalen Organisation in seiner Entwicklung 1300–1800, Haag 1917.
Minois G., Kościół i wojna. Od czasów Biblii do ery atomowej, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1998.
Montaigne de M., Próby, przeł. i przedm. opatrzył T. Boy-Żeleński, Kraków 2004.
Nejedlý M., Le premier projet d’union des États européens, conçu en Bohême dans les années 1463–1464 à l’initiative de Georges de Poděbrady, le „roi hussite” et de son conseiller français Antonio Marini de Grenoble, „Prague Papers on the International Relations” 2008.
Novotný V., M. Jan Hus. Život a učení, t. 1–2, Praha 1919.
Odložilík O., The Hussite King. Bohemia in European Aff airs 1440–1471, New Brunswick‒New Jersey 1965.
Outrata V., Some Legal Principles Refl ected in the Project and Their Historical Perspective [w:] Cultus pacis. Études et documents du »Symposium Pragense Cultus Pacis 1464–1964« commemoratio pacis generalis ante quingentos annos a Georgio Bohemiae rege propositae, red. V. Vaněček, Prague 1966.
Paner A., Jan Hus, Kraków 2002.
Pastor L., Geschichte der Pä pste im Zeitalter der Renaissance, Bd. 2, Freiburg im Breisgau 1886–1894.
Pennington K., Introduction to the Courts [w:] The History of Courts and Procedure in Medieval Canon Law, red. W. Hartmann, K. Pennington, Washington, D.C. 2016.
Pennington K., The Prince and the Law 1200‒1600. Sovereignty and Rights in the Western Legal Tradition, Berkeley‒Los Angeles‒Oxford 1993.
Pfi ster Ch., Les „Economies royales” de Sully et le Grand Dessein de Henri IV, „Revue historique” 1894, t. 56.
Pogonowski J., Projekt związku władców króla Jerzego z Podiebrad, Warszawa 1932.
Polišenský J.V., Bohemia, the Turk and the Christian Commonwealth (1462–1620), „Byzantinoslavika” 1953, t. XIV.
Polivka M., George of Podébrady and His Idea of European Security [w:] The Czech Contribution to Peace and War. From the Hussite Wars to NATO Memberhip, Prague 2002.
Prochaska A., Sobór w Konstancji, Kraków 1996.
Satora M., O arbitrażu – fragment traktatu ‘De recuperatione Terrae Sanctae’ Pierre’a Dubois. Tekst – tłumaczenie – komentarz, „Zeszyty Prawnicze” 2015, nr 4.
Schatz K., Sobory powszechne. Punkty zwrotne w historii Kościoła, tłum. J. Zakrzewski, Kraków 2001.
Schusterová M., Der Friedensvertrag Georgs von Podiebrad von 1464 vor dem Hintergrund der spätmittelalterlichen Vertragspraxis, Osnabrück 2016.
Sedlák J., M. Jan Hus, Praha 1915. Smołucha J., Polityka kurii rzymskiej za pontyfi katu Piusa II (1458–1464) wobec Czech i krajów sąsiednich. Z dziejów dyplomacji papieskiej w XV wieku, Kraków 2008.
Smołucha J., Stanowisko Kościoła rzymskiego wobec głównych problemów husytyzmu do końca epoki podiebradzkiej [w:] Jan Hus życie i dzieło. W 600. rocznicę śmierci, red. A. Paner, M. Hintz, Gdańsk 2016.
Smołucha J., The Hussite movement in the perspective of the „Historia Bohemica” by Enea Silvio Piccolomini, „Perspektywy Kultury” 2015, nr 2.
Šmahel F., Antoine Marini de Grenoble et son Mémorandum sur la nécessité d’une alliance anti-turque [w:] La noblesse et la croisade à la fi n du Moyen Âge (France, Bourgogne et Bohême). Actes du colloque international tenu à Prague les 26 et 27 octobre 2007, red. M. Nejedlý, J. Svátek, Toulouse 2009.
Šmahel F., Husitská revoluce, t. 1–4, Praha 1995–1996.
Šmahel F., Husitské Čechy. Struktury, procesy, ideje, Praha 2001.
Šmahel F., La révolution hussite, une anomalie historique, préf. de J. Delumeau, Paris 1985.
Šmahel F., Rewolucja husycka, t. 1–2, tłum. K. Ziółkowski, Oświęcim 2018.
Sobieski W., Henryk IV wobec Polski i Szwecji 1602–1610, Kraków 1907.
Wilson P.H., Wojna Trzydziestoletnia 1618–1648. Tragedia Europy, Oświęcim 2017.
Witkowski W., Aleksander This i Jan Kanty Wołowski wybitni prawnicy Królestwa Polskiego, Lublin 2001.
Wysmułek J., Stos, od którego zgorzał cały kraj. Historia rewolucji husyckiej, Kraków 2010.
Vaněček V., Eine Weltfriedensorganisation nach den Vorschlägen des böhmischen Königs Georg von Podiebrad und nach den Ideen des Johannes Amos Comenius, Berlin 1963.
Vaněček V., The Historical Signifi cance of the Peace Project of King George of Bohemia and the Research Problems Involved [w:] The Universal Peace Organization of King George of Bohemia a Fifteenth Century Plan for World Peace 1462/1464, Prague 1964.
Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 12 (2019), Volume 12, Issue 2, pp. 145 - 183
Article type: Original article
Titles:
Wybrane projekty pokoju powszechnego w Europie od XV do XVII wieku jako remedium na problem wojen religijnych
Selected Projects for a Common Peace in Europe from the 15th to the 17th Centuries as a Remedy for the Problem of Wars of Religion
Jagiellonian University, Krakow, Poland, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland
University of Applied Sciences Tarnów
ul. Mickiewicza 8, 33–100 Tarnów, Poland
University of Gdansk
Poland
Published at: 28.06.2019
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish