Rozporządzenia z mocą ustawy – modele, teoria i praktyka w polskim systemie parlamentarno-gabinetowym w latach 1921–1926 oraz po 1989 r.

Agnieszka Bień-Kacała; Anna Tarnowska

Rozporządzenia z mocą ustawy – modele, teoria i praktyka w polskim systemie parlamentarno-gabinetowym w latach 1921–1926 oraz po 1989 r.

Publication date: 12.2021

Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 14 (2021), Volume 14, Issue 4, pp. 539 - 556

https://doi.org/10.4467/20844131KS.21.046.14472

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Rozporządzenia z mocą ustawy – modele, teoria i praktyka w polskim systemie parlamentarno-gabinetowym w latach 1921–1926 oraz po 1989 r.

Abstract

Acts with the Force of Statute – Models, Theory, and Practice in the Polish Parliamentary-Cabinet System in the Years 1921–1926 and after 1989

The centenary of the enactment of the March Constitution in Poland prompts questions about the constituent parts of the achievements of Polish constitutionalism of that period. The authors have found the issue of the sources of law worthy of attention, and among the latter, especially those acts that are situated between the classically conceived competences of the authorities, i.e., acts with the force of statute issued by the organs of executive authority. These acts, formally absent from the system of sources of law of the March Constitution until the enactment of the August amendment of 1926, appeared in the practice of the Second Republic at the time of the budgetary crisis in 1924, in the form of acts issued “by the President of the Republic on the basis of resolutions of the Council of Ministers”. These “special kinds of autonomous regulations” [Z. Cybichowski] provoked intensive discussions regarding both the admissibility of such delegation of legislative power, as well as the legal essence and constitutionality of aforementioned regulations. The authors would like to take a closer look at the institution of legal acts with the force of statutes as sources functioning in the era of democratic constitutional solutions establishing a parliamentary-cabinet system [i.e., in the years 1921–1926 and after 1989], without neglecting the historical and comparative context in which the examined institution evolved.

* Niniejsze opracowanie pozostaje w części wynikiem badań przeprowadzonych w ramach realizacji grantu „Law-making delegation in representative democracy” Narodowego Centrum Nauki, w konkursie Opus 11, umowa nr 2016/21/B/HS5/00197.

Keywords

źródła prawa, rozporządzenie z mocą ustawy, Konstytucja RP z 1921 r., Konstytucja RP z 1997 r.; sources of law, act with the force of statute, the March Constitution (1921), Constitution of Polish Republic (1997)

sources of law, act with the force of statute, the March Constitution (1921), Constitution of Polish Republic (1997)

References

Download references

Źródła archiwalne

Jaworski, Władysław Leopold. Uwagi prawnicze o projekcie konstytucji. Odczyt w Towarzystwie Prawniczym d. 7 marca r. 1921. Biblioteka Jagiellońska, rkps 8725 IV.

Źródła drukowane

Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego 10 (1995). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe [Biul. KKZN 10 (1995)].

Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego 23 (1996). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe [Biul. KKZN 23 (1996)].

Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego 38 (1997). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe [Biul. KKZN 38 (1997)].

Sejm I kadencji, druk sejmowy 928.

Sprawozdanie stenograficzne Sejmu I kadencji z 21. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej z dnia 8 marca 1923 r.

Sprawozdanie stenograficzne Sejmu I kadencji z 22. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej z dnia 9 marca 1923 r.

Źródła prawne

Konstytucje i akty nowelizujące

Charte constitutionnelle du 14 août 1830. https://www.conseil-constitutionnel.fr/les-constitutions-dans-l-histoire/charte-constitutionnelle-du-14-aout-1830 (dostęp: 1.09.2021).

Charte constitutionnelle du 4 juin 1814. https://www.conseil-constitutionnel.fr/les-constitutions-dans-l-histoire/charte-constitutionnelle-du-4-juin-1814 (dostęp: 1.09.2021).

Gesetz zur Änderung des Grundgesetzes (Artikel 104a und 143h) vom 29. September 2020 (BGBl. I, 2048).

Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland vom 23. Mai 1949 (BGBl., 1).

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).

Uchwała Sejmu Ustawodawczego z dnia 20 lutego 1919 r. o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa (Dz.P.P.P. 1919 nr 19 poz. 226).

Ustawa Konstytucyjna z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. 1992 nr 84 poz. 426).

Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44 poz. 267).

Ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 r. zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję Rzeczypospolitej z dnia 17 marca 1921 r. (Dz.U. 1926 nr 78 poz. 442).

Verfassung des Deutschen Reichs vom 11. August 1919 (RGBl. 152, 1383).

Inne

Ustawa Konstytucyjna z dnia 15 lipca 1920 r. zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego (Dz.U. 1920 nr 73 poz. 497).

Ustawa z dnia 11 stycznia 1924 r. o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej (Dz.U. 1924 nr 4 poz. 28).

Verordnung des Reichspräsidenten zum Schutz von Volk und Staat vom 28. Februar 1933 (RGBl. I, 83).

Opracowania

Balicki, Ryszard. Ustroje państw współczesnych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003.

Bar, Ludwik. Sądowa kontrola administracji w Anglii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.

Bień-Kacała, Agnieszka. „Verfassungsdurchbrechung or Informal Constitutional Change: The Polish Experience”. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 5, z. 57 (2020): 29–47.

Bień-Kacała, Agnieszka. Źródła prawa wewnętrznego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.

Bień-Kacała, Agnieszka, Tarnowska, Anna i Włoch, Wojciech. Modele delegacji prawodawczej w Europie. W druku.

Bradley, Anthony W. i Ewing, Keith D. Constitutional and Administrative Law. London: Pearson Longman, 2003.

Brzeziński, Michał. Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.

Cybichowski, Zygmunt. „Pełnomocnictwa skarbowe rządu w oświetleniu Konstytucji. Cz. II”. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 4 (1924): 66.

Cybichowski, Zygmunt. „Pełnomocnictwa skarbowe rządu w oświetleniu Konstytucji. Cz. III”. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 5 (1924): 86–7.

Czeszejko-Sochacki, Zdzisław. „Akty wykonawcze pod rządem Konstytucji z 1997 r. w świetle orzecznictwa TK”. W: Konstytucja i władza we współczesnym świecie. Doktryna – prawo – praktyka. Prace dedykowane Profesorowi Wojciechowi Sokolewiczowi na siedemdziesięciolecie urodzin, red. Marek Kruk, Janusz Trzciński i Jan Wawrzyniak, 397–409. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2002.

Działocha, Kazimierz. „Rozporządzenia z mocą ustawy w świetle ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 roku”. Przegląd Sejmowy 1 (1993): 49–67.

Działocha, Kazimierz. „Artykuł 234”. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, T. 4, red. Leszek Garlicki, 1–4. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2005.

Garlicki, Leszek. Mała konstytucja. Rozdział 2, art. 23. W: Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1, 1–22. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1997.

Gdulewicz, Ewa. „System źródeł prawa pod rządem Konstytucji V Republiki”. W: Prawo na Zachodzie. Studia systemu źródeł prawa w systemie demokratycznym, red. Waldemar J. Wołpiuk, 110–38. Wrocław–Warszawa [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992.

Gicquel, Jean i Płonka, Beata. „Parlament w czasach V Republiki”. Przegląd Sejmowy 6 (2008): 87–96.

Iancu, Bogdan. Legislative Delegation: The Erosion of Normative Limits in Modern Constitutionalism. Berlin–Heidelberg: Springer, 2012.

Isensee, Josef i Kirchhof, Paul, red. Handbuch des Staatsrechts. Bd. I: Historische Grundlagen. Heidelberg: C.F. Müller, 2003.

Jaworski, Władysław Leopold, oprac. Ankieta o Konstytucji z 17 marca 1921. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1924.

Jaworski, Władysław Leopold, oprac. Konstytucja z dnia 17 marca 1921. Prawo polityczne od 2 października 1919 do 4 lipca 1921. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1921.

Komarnicki, Wacław. Polskie prawo polityczne (geneza i system). Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1922.

Komarnicki, Wacław. „Pełnomocnictwa skarbowe a konstytucja”. Kurier Warszawski 103, nr 357–9 (1923): 2.

Komarnicki, Wacław. Zarys ustroju państwowego Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo F. Hoesicka, 1923.

Kouroutakis, Antonios. „The Henry VIII Powers in the Brexit Process: Justification Subject to Political and Legal Safeguards”. The Theory and Practice of Legislation 9, issue 1 (2021): 97–115.

Kraczkowski, Romuald. Dekretowanie ustaw w Polsce w latach 1918–1926. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1994.

Krzemiński, Marcin. Premier w V Republice Francuskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2019.

Łustacz, Leon. Ustawa i rozporządzenie w klasycznej doktrynie francuskiej i niemieckiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.

Mikuli, Piotr. Zasada podziału władz a ustrój brytyjski. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2006.

Prokop, Krzysztof. Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Białystok: Temida 2, przy współpr. Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, 2005.

Sarnecki, Paweł. „Rozporządzenie z mocą ustawy w ustawie konstytucyjnej z 17 X 1992 r.”. Państwo i Prawo 3 (1993): 3–10.

Starzyński, Stanisław. Współczesny ustrój prawno-polityczny Polski i innych państw słowiańskich. Lwów: K.S. Jakubowski, 1928.

Steinborn, Sławomir. „Artykuł 234”. W: Konstytucja RP. T. 2: Komentarz do art. 87–243, red. Marek Safjan i Leszek Bosek, 1633–7. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2016.

Stembrowicz, Jerzy. Parlament V Republiki Francuskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963.

Ustawy ustrojowe Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Constitutional Statutes of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland. Wstęp Paweł Sarnecki. Przeł. Sebastian Kubas. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2010.

Verpeaux, Michael. „Rada Konstytucyjna a ochrona praw podstawowych”. Przegląd Sejmowy 1 (2010): 101–23.

Wiącek, Marcin. „Artykuł 92”. W: Konstytucja RP. T. 2: Komentarz do art. 87–243, red. Marek Safjan i Leszek Bosek, 171–90. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2016.

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 14 (2021), Volume 14, Issue 4, pp. 539 - 556

DOI: https://doi.org/10.4467/20844131KS.21.046.14472

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Rozporządzenia z mocą ustawy – modele, teoria i praktyka w polskim systemie parlamentarno-gabinetowym w latach 1921–1926 oraz po 1989 r.

English:

Acts with the Force of Statute – Models, Theory, and Practice in the Polish Parliamentary-Cabinet System in the Years 1921–1926 and after 1989

Authors

Agnieszka Bień-Kacała

https://orcid.org/0000-0002-9559-3130

Nicolaus Copernicus University in Toruń
Poland

Anna Tarnowska

https://orcid.org/0000-0002-9058-0672

Nicolaus Copernicus University in Toruń
Poland

Published at: 12.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Agnieszka Bień-Kacała (Author) - 50%

Anna Tarnowska (Author) - 50%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 853

Number of downloads: 1573

<p>Acts with the Force of Statute – Models, Theory, and Practice in the Polish Parliamentary-Cabinet System in the Years 1921–1926 and after 1989</p>

Download xml