Post-Austrian Divorce Law in Małopolska from 1918 to 1945. Selected Issues

Zdzisław  Zarzycki

Titles

Abstract

Austrian divorce law was in force in the territory of the former region of Galicia until the end of 1945. The possibility of seeking a civil divorce was determined by the internal law of the church that the betrothed couple belonged to on the wedding day. Thus, divorce was outlawed both for people of the Roman Catholic confession [§ 111(1) ABGB] and for married couples where even one of the spouses confessed the Roman Catholic religion at the time of their wedding to a non-Catholic Christian [§ 111(2) ABGB]. Not even a religious conversion on the part of the Catholic after the date of the wedding could create the possibility for the couple to obtain a divorce. In practice, Catholic residents of Małopolska resorted to “divorce migration” to more lenient legal jurisdictions. In any case, a divorce dispute was adjudicated before common courts according to state procedural rules. Divorce proceedings could be initiated in two ways, i.e. by unilateral request of one of the spouses, or by joint request of both spouses. Divorce in Jewish marriage was subject to certain legal differences, and could also be initiated in two ways, i.e. by the voluntary, uncontested request of both spouses [§§ 133–134 ABGB] or by way of a divorce application filed by the husband [§ 135(1) ABGB]. In both cases, the procedures were aimed at terminating the marriage by the husband’s presenting the wife with a so-called bill of divorce. Different civil proceedings regulated divorce disputes in Krakow in the period described (1918- 1945), i.e. the Austrian proceedings until the end of 1932 and the Polish proceedings of 1930 thereafter.

* This publication is a modified and supplemented version of a portion of Chapter 2 of the Polish-language book by Z. Zarzycki, Rozwód w świetle akt Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1918–1945. Studium historyczno-prawne [Divorce in Light of the Krakow District Court files in 1918–1945. A Historical and Legal Study], Krakow 2010, pp. 126–164.

Austrian divorce law was in force in the territory of the former region of Galicia until the end of 1945. The possibility of seeking a civil divorce was determined by the internal law of the church that the betrothed couple belonged to on the wedding day. Thus, divorce was outlawed both for people of the Roman Catholic confession [§ 111(1) ABGB] and for married couples where even one of the spouses confessed the Roman Catholic religion at the time of their wedding to a non-Catholic Christian [§ 111(2) ABGB]. Not even a religious conversion on the part of the Catholic after the date of the wedding could create the possibility for the couple to obtain a divorce. In practice, Catholic residents of Małopolska resorted to “divorce migration” to more lenient legal jurisdictions. In any case, a divorce dispute was adjudicated before common courts according to state procedural rules. Divorce proceedings could be initiated in two ways, i.e. by unilateral request of one of the spouses, or by joint request of both spouses. Divorce in Jewish marriage was subject to certain legal differences, and could also be initiated in two ways, i.e. by the voluntary, uncontested request of both spouses [§§ 133–134 ABGB] or by way of a divorce application filed by the husband [§ 135(1) ABGB]. In both cases, the procedures were aimed at terminating the marriage by the husband’s presenting the wife with a so-called bill of divorce. Different civil proceedings regulated divorce disputes in Krakow in the period described (1918- 1945), i.e. the Austrian proceedings until the end of 1932 and the Polish proceedings of 1930 thereafter.

* This publication is a modified and supplemented version of a portion of Chapter 2 of the Polish-language book by Z. Zarzycki, Rozwód w świetle akt Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1918–1945. Studium historyczno-prawne [Divorce in Light of the Krakow District Court files in 1918–1945. A Historical and Legal Study], Krakow 2010, pp. 126–164.

Keywords

marriage, marriage law, Austrian marriage law, divorce, grounds for divorce, divorce proceedings, divorce law, Galicia, General Government, General Governorate / małżeństwo, prawo małżeńskie, austriackie prawo małżeńskie, rozwód, postępowanie rozwodowe, Galicja, Generalne Gubernatorstwo

divorce, grounds for divorce, divorce proceedings, divorce law, Galicia, General Government, General Governorate, marriage, marriage law, Austrian marriage law

References

Sources of law

Austrian law

Imperial Decree of 28th June 1806 (Collection of Judicial Acts, No. 771).

General Austrian Civil Code of Law (Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch, ABGB) Bürgerliches of 1st June 1811.

Imperial Decree of 11th June 1813 (Collection of Judicial Acts, No. 1053).

Imperial Decree of 27th August 1814 (Collection of Judicial Acts, No. 1099).

Imperial Decree of 22nd October 1814 (Collection of Judicial Acts, No. 1106).

Imperial Decree of 13th November 1816 (Collection of Judicial Acts, No. 1296).

Imperial Decree (Hofdekret) of 23rd August 1819 regulating Proceedings in Contentious Matrimonial Matters (Collection of Judicial Acts, No. 1595).

Imperial Decree of 10th August 1821 on Divorce and Separation of Jewish Spouses in the Event of Conversion to the Christian Religion (Collection of Judicial Acts, No. 1789).

Imperial Decree of 19th May 1827 (Collection of Judicial Acts, No. 2277).

Decree of the Imperial Legal Office of 4th February 1837 on Regulations Applicable in Divorces of Israelites who Converted to the Christian Religion (Collection of Judicial Acts, No. 168).

Imperial Patent of 3rd May 1853 containing a court instruction (Journal of State Laws No. 81).

Regulation of the Minister of Justice of 8th August 1853 on Regulations Applicable in Divorce and Separation of Spouses of the Israeli Faith who Converted to the Christian Faith (Journal of State Laws No. 160).

Act of 25th May 1868 On Conditional Admissibility of Contracting a Marriage before a Secular Authority.

Act cited, on 1st July 1868, the Ministers of Justice, Confessions and Internal Affairs issued a regulation containing relevant implementation rules (Journal of State Laws No. 80).

Act of 9th April 1870 on Marriages between Individuals not Belonging to any Statutorily Recognised Church or Religious Associations and on Keeping Registers of Births, Marriages and Deaths (Journal of State Laws No. 51).

Implementing Act of 1st August 1895 (Journal of State Laws No. 110)

Act of 1st August 1895 on Application of Jurisdiction and on Jurisdiction of Common Courts in Civil Cases (often referred to in shortened form as the jurisdictional norm – Journal of State Laws No. 111).

Austrian Act of 1st August 1895 on Court Proceedings in Contested Civil Cases was announced on 9th August 1895 (Journal of State Laws No. 113).

Austrian Law on the Organisation of the Judiciary of 27th November 1896 (Journal of State Laws No. 217).

Regulation of the Minister of Justice of 9th December 1897 (Journal of State Laws No. 283).

Austrian Code of Civil Procedure on 1st January 1898, the Act of 1st August 1895 on Exercising the Judiciary Power and on the Jurisdiction of Common Courts in Civil Cases (Journal of State Laws No. 111).

Imperial Regulation of 1st June 1914 (Journal of State Laws No. 118).

Polish law

Polish Decree of 8th February 1919 on the Structure of the Supreme Court (Journal of State Laws, No. 15, item 199).

Act of 21st October 1919 on the Age of Majority in the Former Austrian partition (Journal of Laws, No. 87, item 472).

Act of 9th March 1920 Amending Certain Provisions of the Acts on Civil Court Procedure Applicable in the Former Austrian District (Journal of Laws, No. 24, item 144) and the Act of 5th August 1922 (Journal of Laws, No. 86, item 769).

Constitution of the Republic of Poland of 17th March 1921.

Resolution of the Council of the Religious Community and the resultant letter to the President of the Jewish Community dated 9th December 1924, No. 800/24.

Act on 2nd August 1926 Law Applicable to Private Internal Relationships (Inter-District Private Law) (Journal of Laws No. 101, item 580).

Act on 2nd August 1926 Law Applicable to Private International Relationships (Journal of Laws No. 101, item 581).

Regulation of the President of the Republic of Poland of 6th February 1928, Law on the System of Common Courts (Journal of Laws, No. 12, item 93).

Regulation of the President of the Republic of Poland of 29th November 1930 – the Code of Civil Procedure (was published in the Journal of Laws, No. 83, item 651).

Regulation of the President of the Republic of Poland of 29th November 1930 on Provisions Implementing the Code of Civil Procedure (Journal of Laws, No. 83, item 652).

Act of 13th March 1931 (Journal of Laws, No. 31, item 214) on Legal Expiry of Exceptional Provisions related to the Origin, Nationality, Language or Religion of the Citizens of the Republic of Poland.

Regulation of the President of the Republic of Poland of 27th October 1932 (Journal of Laws, No. 93, item 803).

Code of Civil Procedure were introduced by the Regulations of the President of the Republic of Poland of 28th October 1933 (Journal of Laws, No. 82, item 603).

Constitution of the Republic of Poland of 23rd April 1935.

Decree of the President of the Republic of Poland of 21st November 1938 on Streamlining Court Proceedings (Journal of Laws No. 89, item 609).

Decree on 6th June 1945 on Legal Effect of Court Rulings Passed under German Occupation in the territory of the Republic of Poland (Journal of Laws, No. 25, item 151 as amended).

Decree of the Council of Ministers (Government) of 25th September 1945 – Law on Marriage (Journal of Laws No. 48, item 270).

Decree of 25th September 1945. The Provisions Implementing the Law on Marriage (Journal of Laws No. 48, item 271).

Polish law in the General Governorate

Regulation on Restoration of the Judiciary in the General Governorate of 26th October 1939 (Journal of Regulations of the General Governorate, p. 4).

Regulation of 19th February 1940 on the German Judiciary in the General Governorate (Journal of Regulations of the General Governorate I, p. 57) as amended (e.g. 14th December 1940).

Regulation of 19th February 1940 on the Polish Judiciary in the General Governorate (Journal of Regulations of the General Governorate I, p. 64).

Secondary literature

Allerhand M., Miejscowa właściwość sądu dla spraw ze stosunku małżeństwa, Warszawa 1936.

Allerhand M., O rozwodzie małżeństwa żydowskiego [in:] Księga pamiątkowa wydana w setną rocznicę ogłoszenia Kodeksu cywilnego z dnia 1. czerwca 1811 roku, Lviv 1911.

Allerhand M., Powództwo wzajemne, Warszawa 1938.

Allerhand M., Prawo małżeńskie obowiązujące na Spiszu i Orawie, (ectype) „Przegląd Prawa i administracji” 1926, issues 10–12.

Allerhand M., Probleme des jüdisch-polnischen Eherechts, Zeitschrift für Ostrecht, vol. IV, 1930.

Austriackie prawo familijne. Wykład prof. Dr. F. Zolla juniora, Kraków 1909.

Bibring J., Zalety i wady części cywilnej dekretu o usprawnieniu postępowania sądowego, „Głos Sądownictwa” 1939, vol. XI, no. 1, pp. 35–47.

Biskupski P., O nowe prawo małżeńskie w Polsce, Włocławek 1932.

Bladowski B., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 1993.

Domański L., Skutki rozwodu osobiste i majątkowe, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1911, vol. XXXIX, no. 26.

Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Miasto Kraków, Warszawa 1937, pp. 16–19, table 15.

Dziadzio A., Monarchia konstytucyjna w Austrii (1867–1914). Władza – obywatel – prawo, Kraków 2001.

Dziadzio A., Orzecznictwo Trybunału Administracyjnego w sprawach wyznaniowych (1876–1918), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1995, vol. XLVII, issue 1–2.

Dziadzio A., Osobowe prawo małżeńskie w Austrii na tle stosunków państwo – Kościół katolicki (XVIII–XIX wiek), „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2004.

Dziadzio A., Powszechna historia prawa, Warszawa 2008.

Fenichel Z., Postępowanie w sprawach małżeńskich niemajątkowych wedle k.p.c., „Głos Adwokatów” 1931, vol. VI.

Fenichel Z., Powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego w kodeksach polskich, „Nowy Proces Cywilny” 1935, vol. III, no. 11–12.

Fenichel Z., Stosunek postępowania niespornego do spornego, „Przegląd Sądowy” 1933, vol. IX, no. 2.

Garlicki S., Z zagadnień prawa małżeńskiego: posiedzenia pojednawcze, „Demokratyczny PrzeGląd Prawniczy” 1948, no. 8.

Gołąb S., Polski kodeks postępowania cywilnego a procedura cywilna austriacka (ectype of „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny”), Kraków 1934, pp. 1–19.

Górecki J., Rozwód. Studium socjologiczno-prawne, Warszawa 1965.

Grodziski S., Stanowisko prawne Żydów w Galicji. Reformy Marii Teresy i Józefa II (1772–1790) [in:] Lud żydowski w narodzie polskim. Materiały sesji naukowej w Warszawie 15-16 wrzesień 1992, ed. J. Michalski, Warszawa 1994, pp. 64–80.

Gulczyński A., Cywilnoprawne skutki cudzołóstwa na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2001, vol. VII.

Gwiazdomorski J., Osobowe prawo małżeńskie obowiązujące w b. dzielnicy austriackiej, Poznań 1932.

Halkowski H., Świat przed katastrofą? [in:] Świat przed katastrofą Żydzi krakowscy w dwudziestoleciu międzywojennym, Kraków 2007.

Hibl J.A., Reforma prawa małżeńskiego w Austryi, Lviv 1907.

Janiszewski T., Projekt nowego prawa małżeńskiego ze stanowiska higieny społecznej, „Lekarz Polski” 1933, vol. IX, no. 3.

Jaworski W.L., Kodeks cywilny austriacki, vol. I, Krakow 1903.

Kasprzyk P., Separacja prawna małżonków, Lublin 2003.

Kodeks postępowania cywilnego, vol. I, eds. J.J. Litauer, W. Święcicki, Poznań 1947.

Koredczuk J., Małżeństwa węgierskie [in:] Państwo, prawo, społeczeństwo w dziejach Europy Środkowej. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Józefowi Ciągwie w siedemdziesiątlecie urodzin, eds. A. Lityński, M. Mikołajczyk, T. Adamczyk, A. Drogoń, W. Organiściak, Katowice–Kraków 2009, pp. 331–338.

Litauer J.J., Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1933.

Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2005.

Margulies E., Rozwód i unieważnienie małżeństwa według obowiązujących obecnie ustaw w Polsce, Lviv 1929.

Ordyński J., O separacji, rozwodach (rozwiązaniu małżeństw przez rozwody i śmierć) i nieważności małżeństw, Warszawa–Kraków 1925.

Piechnik E., Postępowanie niesporne i formularze do niego, Kraków 1925 (Form No. 150). Pietrzak M. [in:] J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2009.

Postępowanie w sprawach niespornych (Patent niesporny) i ustawa o ubezwłasnowolnieniu z 28. l. 1916 l. 207 dpp. wraz z orzecznictwem b. sądów austrjackich i sądów polskich, do- datkowemi ustawami i rozporządzeniami polskiemi, oraz okólnikami ministerjalnymi, ed. A. Laniewski, Lviv 1928.

Poznański J., Cudzołóstwo, jako przyczyna rozwiązania małżeństwa, „Współczesna Myśl Prawnicza” 1936, vol. II, no. 5 (8), p. 9.

Poznański J., Wina stron a rozwiązanie małżeństwa, „Głos Sądownictwa” 1935, vol. VII, no. 5, p. 350.

Poznański J., Zniewaga, jako przyczyna rozwiązania małżeństwa, „Współczesna Myśl Prawnicza” 1936, vol. II, no. 2(5), p. 9.

Rodowicz W., Prawo małżeńskie. Rozwód, separacja, unieważnienie według ustaw cywilnych obowiązujących w Polsce, Vilnius 1933.

Sójka-Zielińska K., Historia prawa, Warszawa 2009.

Sójka-Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009.

Sójka-Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne XIX wieku, Warszawa 1973.

Sygierycz W., O tzw. rozwodach wileńskich, „Przegląd Sądowy” 1930, r. VI, no. 3, p. 64.

Szulc Z., Przepisy prawne dotyczące prowadzenia ksiąg metrykalnych w Galicji, Prace Historyczno-Archiwalne, Rzeszów 1995, vol. III, pp. 27–42.

Śliż M., Galicyjscy Żydzi na drodze do równouprawnienia 1848-1914. Aspekt prawny procesu emancypacji Żydów w Galicji, „Studia Judaica Cracoviensia. Series Dissertationum” 2003, vol. 3.

Śliż M., Rytualne małżeństwa Żydów w Galicji, „Studia Judaica” 2001.

Świątkowski H., Prawo małżeńskie i rozwodowe Rzeszy, „Głos Sądownictwa” 1939, vol. XI, no. 6.

Tałasiewicz J., O postępowaniu w sprawach niespornych w zastosowaniu dla Galicyi, Kraków 1899.

Till E., Prawo prywatne austriackie, vol. 5: Wykład prawa familijnego, Lviv 1902.

Vetulani A., Kościelne prawo małżeńskie z uwzględnieniem prawa trójdzielnicowego, Kraków 1937.

Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne, part I: Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.

Warman H., Prawo o rozwodzie i separacji. Przepisy kodeksów obowiązujących i ustaw związkowych, orzecznictwo sądowe austriackie, rosyjskie i polskie, Warszawa 1939.

Weiss H., Die Judengesetzgebung den Österr/Regierung in Bezug auf den Reallitenbesitz Ehe und Taufe vom Jahre 1848–1867, Vienna 1927, typescript, doctoral thesis, ÖBN, ref. 218335 D, p. 132.

Windakiewicz J., Ustawa o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (procedura cywilna) obowiązująca na ziemiach b. zaboru austriackiego tudzież na Spiszu i Orawie i ustawa zaprowadzająca procedurę cywilną (ustawa wprowadcza), Warszawa 1925, p. VII.

Windakiewicz J., Ustawa o wykonywaniu sądownictwa i o właściwości sądów zwyczajnych w sprawach cywilnych (Norma jurysdykcyjna) obowiązująca na ziemiach b. zaboru austriackiego, tudzież na Spiszu i Orawie i ustawa wprowadzająca normę jurysdykcyjną (ustawa wprowadcza), Warszawa 1926, p. VII.

Wróblewski S., Powszechny Austriacki Kodeks cywilny z uzupełniającemi ustawami i rozporządzeniami objaśniony orzeczeniami Sądu Najwyższego, part I: §§ 1–937, Kraków 1914.

Wrzyszcz A., Okupacyjne sądownictwo niemieckie w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945. Organizacja i funkcjonowanie, Lublin 2008.

Zamorski K., Transformacja demograficzna w Galicji na tle przemian ludnościowych innych obszarów Europy Środkowo-Wschodniej w drugiej połowie XIX i na początku XX w., Kraków 1991, periodical Rozprawy Habilitacyjne – Uniwersytet Jagielloński, No. 228.

Zarzycki Z., Mediacja osoby duchownej w postępowaniu o rozwód i separację [in:] Funkcje publiczne związków wyznaniowych. Materials of the III National Symposium of Law on Religion (Kazimierz Dolny, 16th–18th May 2006), ed. A. Mezglewski, Lublin 2007, p. 354 et seq.

Zarzycki Z., Rozwód w świetle akt Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1918–1945. Studium historyczno-prawne [Divorce in Light of the Krakow District Court Files in 1918–1945. A Historical and Legal Study], Kraków 2010.

Zieliński A, Postępowanie cywilne. Kompendium, Warszawa 1996, Skrypty Becka, part 5. Zoll F., Austriackie prawo prywatne. Cześć ogólna, Kraków 1909.

Zoll F., Prawo cywilne opracowane głównie na podstawie przepisów obowiązujących w Małopolsce, with the participation of J. Gwiazdomorski, L. Oberlander, T. Sołtysik, vol. IV: Prawo familijne i spadkowe, Poznań 1933.

Zoll F., Prawo prywatne austriackie, vol. V: Wykład prawa familijnego, Lviv 1902.

Zoll F., Prawo prywatne w zarysie przedstawione na podstawie ustaw austryackich, Kraków 1910.

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 12 (2019), Volume 12, Issue 3, pp. 319 - 359

DOI: https://doi.org/10.4467/20844131KS.19.011.10932

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Post-Austrian Divorce Law in Małopolska from 1918 to 1945. Selected Issues

English:

Post-Austrian Divorce Law in Małopolska from 1918 to 1945. Selected Issues

Authors

Zdzisław Zarzycki

https://orcid.org/0000-0002-4013-886X

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 30.09.2019

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Zdzisław Zarzycki (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

English

View count: 1498

Number of downloads: 1521

<p> Post-Austrian Divorce Law in Małopolska from 1918 to 1945. Selected Issues</p>

Pobierz pełny tekst

Titles

Abstract

Keywords

References

Information

Authors