FAQ

Familiäre Vermögensrechte kontra Veräußerungsfreiheit vor dem Hintergrund der ältesten Stadtbücher von Krakau und Görlitz (Aufzeichnungen aus den Jahren 1300–1343)

Publication date: 19.12.2018

Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 11 (2018), Volume 11, Issue 4, pp. 449 - 468

https://doi.org/10.4467/20844131KS.18.038.9480

Authors

Maciej Mikuła
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6708-004X Orcid
All publications →

Titles

Familiäre Vermögensrechte kontra Veräußerungsfreiheit vor dem Hintergrund der ältesten Stadtbücher von Krakau und Görlitz (Aufzeichnungen aus den Jahren 1300–1343)

Abstract

Artykuł zawiera wyniki porównania miejskiej praktyki prawnej Krakowa i Zgorzelca w latach 1300–1343 w świetle najstarszych ksiąg miejskich. Przedmiotem analizy były zapiski ilustrujące gwarancje dla pewności obrotu prawnego. Swoboda alienacji majątku rodzinnego doznawała w średniowieczu ograniczeń przez wzgląd na interesy majątkowe rodziny. Bliżej zanalizowane zostały przypadki zgody udzielanej przez członków rodziny na alienacje majątku poza krąg najbliższych krewnych, gwarancje zapewniane przez zbywcę spokojnego posiadania nabytych dóbr do czasu upływu terminu przedawnienia ewentualnych roszczeń członków rodziny (rok i jeden dzień), a także sytuacje zrzeczenia się takich roszczeń przez członków rodziny na przyszłość. W tym ostatnim aspekcie stwierdzono, że w świetle praktyki zgorzeleckiej zrzeczenia członków rodziny do konkretnych składników majątkowych mogły mieć skutek także w zakresie roszczeń z tytułu prawa bliższości w formie Beispruchrecht. W Krakowie z kolei rezygnacje z uprawnień do konkretnych dóbr, zwłaszcza działy spadku, odbywały się poza urzędem miejskim. Praktyka prawna w obu miejscowościach ukazuje harmonijne współistnienie zasady ochrony interesów majątkowych rodziny oraz wolności alienacji, niezbędnej w aktywności zawodowej mieszczan.

References

Download references
Quellen

Groicki B., Tytuły prawa majdeburskiego [in:] Biblioteka dawnych polskich pisarzy-prawników, t. 3, red. K. Koranyi, Warszawa 1954.

Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa, cz. I, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1879 (Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. V).

Kodeks dyplomatyczny Małopolski, [t. I] 1178–1386, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1876 (Monumenta Medii Aevi Historica, t. III).

Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do r. 1400, wyd. F. Piekosiński, J. Szujski, Kraków 1878 (Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. IV).

Odnalezione zapiski z najstarszej księgi miejskiej krakowskiej, oprac. B. Wyrozumska, „Studia Historyczne” 1991, R. 34, z. 1 S. 111–114.

Liber Vetustissimus Gorlicensis. Das älteste Görlitzer Stadtbuch, Najstarsza księga miejska zgorzelecka. 1305–1416 (1423), cz. I, oprac. K. Fokt, Ch. Speer, M. Mikuła, Kraków 2017 (Fontes Iuris Polonici. Seria: Prawo miejskie, V).

Monographien und Artikeln

Bartoszewicz A., Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.

Bukowska K., Jeszcze w sprawie rozwoju miejskiego prawa prywatnego w Polsce, CPH, 1970, t. 22, z. 1.

Bukowska K., Orzecznictwo krakowskich sądów wyższych w sporach o nieruchomości miejskie (XVI–XVIII w.). Studium z historii prawa rzymskiego w Polsce, Warszawa 1967.

Dąbkowski P. Dobra rodowe i nabyte w prawie litewskim od XIV do XVI wieku, Lwów 1916.

Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. 2, Lwów 1911.

Degert K., Die Rechtsstellung des Schlußerben im gemeinschaftlichen Testament, München 2001.

Dusil S., Jahr und Tag, HRG, wyd. 2, t. 2, Berlin 2011, szp. 1348–1350.

Ebel F., Das spreke wy vor eyn recht... Versuch über das Recht der Magdeburger Schoppen [in:] idem,Unseren fruntlichen grus zuvor: Deutsches Recht des Mittelalters in mittel- und osteuropäischen Raum. Kleine Schriften, red. A. Fijal, H.-G. Leuchte, H.-J. Schiewer, Köln [etc.] 2004.

Estreicher S., Kraków i Magdeburg w przywileju fundacyjnym krakowskim, Kraków 1911.

Ivanusa N., Frauen im Sächsisch-Magdeburgischen Recht. Die Rechtspraxis in kleinpolnischen Städten im 16. Jahrhundert, Verlag Herder-Institut, Marburg 2017.

Kolańczyk K., Studia nad reliktami wspólnej własności ziemi w najdawniejszej Polsce. Rozporządzanie własnością ziemską do końca XIV wieku, „Studia nad Historią Prawa Polskiego” 1950, t. XX.

Lieberwirth R., Magdeburger Recht [in:] Hanse – Städte – Bünde. Die säch- sischen Städte zwischen Elbe und Weser um 1500, t. 1, red. M. Puhle, Magdeburg 1996.

Mikuła M., O reformie prawa miejskiego w XVI wieku: ciężkowicka uchwała o prawie prywatnym i administracji, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2013, t. 6, z. 3, s. 229–245.

Mikuła M., Prawo miejskie magdeburskie (Ius municipale Magdeburgense) w Polsce XIV –pocz. XVI w. Studium z ewolucji i adaptacji prawa, wyd. 2, Kraków 2018.

Mikuła M., Prawodawstwo króla i sejmu dla małopolskich miast królewskich (1386–1572). Studium z dziejów rządów prawa w Polsce, Kraków 2014.

Mikuła M., Statuty prawa spadkowego w miastach polskich prawa magdeburskiego (do końca XVI wieku), „Z Dziejów Prawa” 2014, t. 7, s. 33–63.

Obladen M.,Magdeburger Recht auf der Burg zu Krakau. Die güterrechtliche Absicherung der Ehefrau in der Spruchpraxis des Krakauer Oberhofs,Berlin 2005.

Ogris W., Neschwara Ch., Erbenlaub [in:] HRG, Bd. I, Berlin 2008, Sp. 136–1361.

Okniński P., Uwarunkowania początków rozwoju kancelarii miejskich. Przykład Krakowa (do 1312 r.) [in:] Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV–XVIII stulecia,red. A. Adamska, A. Bartoszewicz, M. Ptaszyński, Warszawa 2017, s. 27–45.

Patkaniowski M., Krakowska rada miejska w średnich wiekach, Kraków 1934.

Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. 2: Polska pod zaborami, Kraków 1998.

Radomski M.T., Urząd krakowskiego wójta sądowego i jego rola w uwierzytelnianiu i przechowywaniu testamentów i inwentarzy pośmiertnych u schyłku średniowiecza, KHKM, 2013, R. 61, nr 2, s. 263–268.

Rymaszewski Z., Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średnio-wiecznej, Łódź 2015.

Rymaszewski Z., Łacińskie teksty Landrechtu Zwierciadła Saskiego w Polsce. Versio Vratislaviensis, versio Sandomiriensis, Łaski, Łódź 1975.

Rymaszewski Z. Z badań nad operacjami majątkowymi w średniowiecznym Krakowie [in:] Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, red. D. Wiśniewska-Jóźwiak, M. Głuszak, Łódź 2016, s. 69–80.

Rymaszewski Z., Z zagadnień rozwoju miejskiego prawa prywatnego w Polsce, CPH, 1969, t. 21, z. 2.

Rymaszewski Z., Prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca XV wieku, Wrocław [etc.] 1970.

Sowina U., Testamenty krakowskie z przełomu średniowiecza i nowożytności wobec zasad dziedziczenia według prawa magdeburskiego, KHKM, 2010, R. 58, nr 2, s. 185–188.

Sójka-Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne XIX wieku, Warszawa 1973.

Starzyński M., Krakowska rada miejska w średniowieczu, Kraków 2010.

Starzyński M., Nad średniowiecznymi księgami rachunkowymi miasta Krakowa, „Roczniki Historyczne” 2008, R. 74, s. 165–178.

Wyrozumska B., Sądownictwo miejskie w średniowiecznym Krakowie [in:] Fontes. Prace wybrane z dziejów średniowiecza i nauk pomocniczych historii, wybór i oprac. M. Starzyński, Kraków 2019 (Seria: Mistrzowie Historiografii).

Wyrozumska B., Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, Kraków 1996.

Zander H., Das Rote Buch der Stadt Görlitz (1305–1416), Verlag von Theodor Weicher, Leipzig 1929.

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 11 (2018), Volume 11, Issue 4, pp. 449 - 468

Article type: Original article

Titles:

German: Familiäre Vermögensrechte kontra Veräußerungsfreiheit vor dem Hintergrund der ältesten Stadtbücher von Krakau und Görlitz (Aufzeichnungen aus den Jahren 1300–1343)
Polish: Prawa majątkowe rodziny versus wolność alienacji w świetle najstarszych ksiąg miejskich Krakowa i Zgorzelca (zapiski z lat 1300–1343)
English: Family Property Rights versus Freedom of Disposal Against the Background of the Oldest City Books of Kraków and Görlitz (Records from the Years 1300–1343)

Authors

https://orcid.org/0000-0001-6708-004X

Maciej Mikuła
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6708-004X Orcid
All publications →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Poland

Published at: 19.12.2018

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Maciej Mikuła (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

German