Podmiotowość polityczna pierwszej Solidarności
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPodmiotowość polityczna pierwszej Solidarności
Data publikacji: 2022
Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, s. 7 - 20
https://doi.org/10.4467/25434942WS.22.001.17543Autorzy
Podmiotowość polityczna pierwszej Solidarności
Podmiotowość polityczna pierwszej Solidarności znacząco ewoluowała w okresie między strajkami lata 1980 roku ogłoszonym 13 grudnia 1981 roku stanem wojennym. Na poziomie artykulacyjnym nastąpiło przejście od fazy suplik poprzez zagregowane postulaty do dojrzałego narodowego programu politycznego. Strajki okupacyjne stały się podstawą trwałego potencjału samoorganizacyjnego narodu polskiego. Nie osiągnięto jednak poziomu wielowymiarowości organizacyjnej. Potencjał mobilizacyjny rósł od lipca 1980 roku aż do strajku generalnego, po czym zaczął systematycznie spadać. Podpisanie porozumień oznaczało pisemną akceptację istnienia odrębnego podmiotu społecznego przez dotychczasowego monopolistę (partię rządzącą). Było to świadectwem uzyskania statusowego awansu społecznego. To formalne uznanie nie było bezwarunkowe i zostało ostatecznie zanegowane poprzez wprowadzenie stanu wojennego. Znaczna część środowisk robotniczych, studenckich rolniczych osiągnęła trwałą podmiotowość polityczną na poziomie podstawowym.
Political subjectivity of first “Solidarity”
The political subjectivity of the first “Solidarity” evolved significantly in the period between the strikes in the summer of 1980 and the martial law announced on December 13, 1981. At the articulation level, there was transition from the supplication stage through aggregated postulates to the mature political program of nation. Occupation strikes became the basis for the Polish nation’s lasting potential of the self-organization. However, the level of organizational multidimensionality was not achieved. The mobilization potential grew from July 1980 until the general warning strike, and then began to systematically decline. The signing of the agreements meant written acceptance of the existence of separate social entity by the former monopolist (ruling party). It was to obtain collective status benefits. This formal recognition was not unconditional and was finally denied by the imposition of martial law. Significant part of the working, student and agricultural circles achieved the level of political subjectivity at the basic level.
Keywords: political subjectivity, Solidarity 1980–1981, Polish August, martial law 1981
Ang Y. Y., Beyond Weber: Conceptualizing an Alternative Ideal Type of Bureaucracy in Developing Contexts, „Regulation & Governance”2017, Vol. 11, No. 3.
Backer R., Przekształcenia świadomości politycznej struktur regionalnych elit politycznych w latach 1980–2000. Casus społeczności województwa toruńskiego, „Rocznik Toruński” 2000, t. 27.
Backer R., Przemiany świadomości politycznej działaczy NSZZ „Solidarność” w Toruniu (wrzesień 1980 – grudzień 1981), [w:] Studia nad ruchami społecznymi, t. 2, pod red. P. Marciniaka W. Modzelewskiego, Warszawa 1989.
Backer R., Struktury poziome w Toruniu (1980–1981), Warszawa 1990.
Błasiak W., Centra i peryferie masowego ruchu pracowniczego w Polsce 1980–1981, [w:] Studia nad ruchami społecznymi [t. 1], pod red. E. Lewickiej-Banaszak, P. Marciniaka W. Modzelewskiego, Warszawa 1987.
Błaszczak I., Miejsce Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych RP w upodmiotowieniu polskiej wsi w latach 1945–1948, [w:] Edukacja dorosłych wobec społecznego wykluczenia: przeszłość teraźniejszość, pod red. T. Maliszewskiego, J. Żerko, Gdańsk 2012.
Bosacki Z., Poziomki na betonie. Struktury poziome PZPR Poznaniu w latach 1980–1982, „Kronika Miasta Poznania” 2005, nr 4.
Brzechczyn K., O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1981. Studium filozofii społecznej, Poznań 2013.
Choma M., Strajk lubelskich kolejarzy w lipcu 1980 r., „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 12.
Ciżewska E., Filozofia publiczna Solidarności. Solidarność 1980–1981 z perspektywy republikańskiej tradycji politycznej, Warszawa 2010.
Duraczyński E., PZPR w kryzysie – kryzys w PZPR (lato 1980 – lato 1981), „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 4.
Dworaczek K., Studenci 1981. Strajk radomski, „Wolność Solidarność” 2013, nr 4.
Dziuba A., Samorząd terytorialny drogą upodmiotowienia społeczności lokalnych, „Teologia i Człowiek” 2011, t. 17.
Eisler J., Grudzień 1970. Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 2000.
Giełżyński W., Stefański L., Gdańsk Sierpień 80, Warszawa 1981.
Głowacki A., Wystąpienia robotnicze w Szczecinie w latach 1970–1980 (próba analizy porównawczej), Szczecin 1989.
Halamska M., Społeczne warunki powstania NSZZ RI Solidarność, „Wieś Współczesna” 1981, nr 11.
Hart Ch., Fuoli M., Objectification Strategies Outperform Subjectification Strategies in Military Interventionist Discourses, „Journal of Pragmatics”2020, Vol. 162.
Hobsbawm E., Primitive Rebels. Studies in Archaic Forms of Social Movement in 19th and 20th Centuries, London 2017.
Jaruzelski W., Przemówienia 1981–1982, Warszawa 1983.
Kaczyński A., Zjazd walny, „Wolność Solidarność” 2011, nr 2.
Kaliszewski A., Od „małego realizmu” do „wielkiej metafory”. Obraz czasów PRL-u w reportażach Hanny Krall, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2020, t. XXIII, z. 3.
Kapusta P., Pierwsze dni stanu wojennego w Nowej Hucie, „Ogrody Nauk Sztuk” 2012, nr 2.
Kapuściński R., Notatki z Wybrzeża, „Kultura”, 14.09.1980.
Lesiakowski K., Strajk robotników łódzkich w lutym 1971 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2002, nr 1.
Leszczyński A., Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Warszawa 2020.
Machcewicz A., Bunt. Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980, Gdańsk 2015.
Majchrzak G., Strajk w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej w Warszawie, „Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza” 2017, t. 47, nr 3.
Matusewicz Z., Sierpień ’80 w Szczecinie, Szczecin 1994.
Mazur K., Przekroczyć nowoczesność. Projekt polityczny ruchu społecznego Solidarność, Kraków 2017.
Mażewski L., Samorządność w programie NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981 na tle propozycji z zakresu ustroju politycznego i zagadnień społeczno-gospodarczych, „Samorząd Terytorialny” 2020, nr 7–8.
Neja J., Kurpierz T., Powiew wolności (sierpień 1980), [w:] Górny Śląsk w Polsce Ludowej. Przełomy, oprac. red. A. Hass, B. Linek, Opole 2013.
Nowacka B., Magiczne dziennikarstwo. Ryszard Kapuściński w oczach krytyków, Katowice 2006.
Osiński K., Społeczeństwo wobec kryzysu bydgoskiego 1981 r., „Dzieje Najnowsze” 2012, nr 4.
Paczkowski A., Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy: lipiec 1980 – styczeń 1982, Kraków 2002.
Piepka M., Pruski M., Czarny czwartek. Gdynia ’70, Warszawa 2011.
Polak W., Opor społeczny w pierwszych dniach stanu wojennego, „Wolność i Solidarność" 2012, nr 2.
Rak J., Backer R., Problem badawczy, „Politeja” 2015, nr 5.
Rohlinger D. A., Eroticizing Men: Cultural Influences on Advertising and Male Objectification, „Sex Roles”2002, Vol. 46, No. 3.
Rojek P., Semiotyka Solidarności. Analiza dyskursów PZPR i NSZZ Solidarność 1981 roku, Kraków 2009.
Sasanka P., Czerwiec 1976. Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 2006.
Sawczyński P., Polityczność podmiotu. Spor o podmiotowość polityczną w świetle zwrotu językowego, Kraków 2016.
Seidler B., Kto kazał strzelać. Grudzień ’70, Gdańsk 2010.
Self-Objectification in Women: Causes, Consequences, and Counteractions, ed. by R. M Calogero, S. Tantleff-Dunn, J. K. Thompson, Washington 2011.
Sotwin W., Podmiotowość w sferze politycznej, czyli pragmatyzm – pryncypializm, Warszawa 2003.
Staniszkis J., Poland’s Self-Limiting Revolution, ed. by J. T. Gross, Princeton 1984.
Staniszkis J., The Evolution of Forms of Working-Class Protest in Poland: Sociological Reflections on the Gdańsk–Szczecin Case, August 1980, „Soviet Studies”1981, Vol. 33, No. 2.
Strajk studentów łódzkich ’81 w świetle analiz socjologicznych. Praca zbiorowa, pod red. J. Lutyńskiego, Łodź–Warszawa 2010.
Supliki do najwyższej władzy, pod red. M. Kuli, Warszawa 1996.
Trembicka K., Bachrynowski Sz. (wprowadzenie), 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Gdańsku, „Myśl Polityczna”2020, nr 3.
Willems U., von Winter Th., Anmerkungen zum Stand und zu den Perspektiven der Forschung, [w:] Politische Reprasentation schwacher Interessen, hrsg. von U. Willems, Th. von Winter, Wiesbaden 2000.
Wiszniowska M., Od reportażu społeczno-obyczajowego do opowieści geohistorycznej. Ewolucja prozy Małgorzaty Szejnert, „Konteksty Kultury” 2017, t. 14, nr 1.
Wolny-Zmorzyński K., Ryszard Kapuściński w labiryncie współczesności, Kraków 2004.
Zwiernik P., Konflikt w Lubogorze, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2005, nr 7–8.
Żukowski M., Wybrane aspekty dotyczące PZPR w latach 1948–1990 (liczebność, skład społeczny, dewizowe składki członkowskie nomenklatura kadr), „Komunizm. System – ludzie – dokumentacja”2013, nr 2.
Internet
Heldman C., Cahill M., The Beast of Beauty Culture: An Analysis of the Political Effects of Self-Objectification, 2007, https://researchgate.net/publication/238622599_The_Beast_of_Beauty_Culture_
An_Analysis_of_the_Political_Effects_of_Self-Objectification(dostęp: 1.02.2022).
Majchrzak G., Stanęła cała Polska, 28.03.2021, https://dzieje.pl/wiadomosci/stanela-cala-polska (dostęp: 13.06.2021).
Majchrzak G., Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej, https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14856,Zwiazek-Zawodowy-Funkcjonariuszy-Milicji-Obywatelskiej.html (dostęp: 13.06.2021).
Informacje: Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, s. 7 - 20
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Podmiotowość polityczna pierwszej Solidarności
Political subjectivity of first “Solidarity”
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Polska
Publikacja: 2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-SA
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski