Co władze NRD wiedziały o przygotowaniach do stanu wojennego w Polsce?
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTECo władze NRD wiedziały o przygotowaniach do stanu wojennego w Polsce?
Data publikacji: 2022
Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, s. 68 - 80
https://doi.org/10.4467/25434942WS.22.005.17547Autorzy
Co władze NRD wiedziały o przygotowaniach do stanu wojennego w Polsce?
Już od sierpnia 1980 roku władze NRD starały się być poinformowane, czy i w jaki sposób polscy komuniści przygotowują się do zdławienia strajków, a później – do spacyfikowania NSZZ „Solidarność”. Meldunki na ten temat były dostarczane decydentom w Berlinie między innymi przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego (Stasi), wywiad wojskowy i ambasadę w Warszawie. Początkowo takie informacje napływały do KC SED nieregularnie, z czasem – zwłaszcza od września 1981 roku – coraz częściej i stawały się coraz bardziej szczegółowe. Donoszono o konkretnych przedsięwzięciach planowanych przez resorty siłowe PRL: aresztowaniach według sporządzonych list, przejęciu przez wojsko kontroli nad radiem i telewizją czy branym pod uwagę rozwiązaniu wszystkich partii politycznych. Ostatnie słowo należało jednak do kierownictwa PZPR. Jesienią 1981 roku analitycy wschodnioniemieccy lekceważyli sygnały o rosnącej gotowości gen. Wojciecha Jaruzelskiego do konfrontacji z opozycją. Dawali zaś wiarę tym głosom w PZPR, które wyrażały zwątpienie w zdolność I sekretarza do użycia siły.
What did the GDR authorities know about the preparations for martial law in Poland?
As early as August 1980, the GDR authorities were monitoring their communist allies in Poland to see if there were any plans to suppress the ongoing strikes and later to pacify the Independent Self-Governing Trade Union “Solidarność”. Reports on this topic were provided by the Ministry for State Security (Stasi), military intelligence and the embassy in Warsaw, among others. Initially, such information was coming in only sporadically. With time – and especially since September 1981 – more regularly and more in-depth. Specific undertakings were reported: prepared lists of arrests, plans for a military takeover of the mass media and the dissolution of all political parties. Still, these signals were underestimated by the East German analysts. They ignored General Wojciech Jaruzelski’s growing readiness to confront the opposition and preferred to trust these voices in the Polish United Workers’ Party that expressed doubts about the ability of the First Secretary to use force.
Keywords: GDR, Erich Honecker, Polish People’s Republic, martial law, Solidarity
Źródła archiwalne
Bundesarchiv, DY 30/11578, DY 30/11586, DY 30/11587, DY 30/11588.
Bundesarchiv-Militararchiv, DVW 1/32667a, DVW 1/32668, DVW 1/32668a, DVW 1/32668b, DVW 1/32674c, DVW 1/114493, DVW 1/115703.
Bundesarchiv, Stasi-Unterlagen-Archiv, Ministerium fur Staatssicherheit, Abt. X, 1990; Abt. X, 1914; AIM, 12083/85; HA II/10, 262; HA II/10, 795, cz. 2; HA VI, 1462; HA XVIII, 21131; SdM, 579; SdM, 1174; SdM, 1175; ZAIG, 13579; ZOS, 2625, cz. 1; ZOS, 2960.
Politisches Archiv des Auswartigen Amtes, MfAA, ZR 1385/82; MfAA, ZR 1703/90.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, 2602/15050.
Źródła drukowane
Drogi do niepodległości 1944–1956/1980–1989. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski, red. W. Wrzesiński, Wrocław 2001.
„Hart und kompromislos durchgreifen”. Die SED contra Polen 1980/81: Geheimakten der SED-Fuhrung uber die Unterdruckung der polnischen Demokratiebewegung, Hrsg. M. Kubina, M. Wilke, R. Gutsche, Berlin 1995.
Jaskułowski T., Gańczak F., Knoch K., Abryszeński P., Pejaś E., Raporty polskie Stasi 1981–1989, t. 1: W przededniu stanu wojennego. Czerwiec – grudzień 1981, Szczecin–Warszawa 2020.
PRL w oczach Stasi, t. II: Dokumenty z lat 1980–1983, wybór, oprac. i tłum. W. Borodziej i J. Kochanowski, Warszawa 1996.
Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, t. 1: Sierpień 1980 – marzec 1981, wybór, wstęp i oprac. Ł. Kamiński, Warszawa 2006.
Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, t. 2: Kwiecień 1981 – grudzień 1982, wybór i oprac. Ł. Kamiński, Warszawa 2007.
PZPR a „Solidarność” 1980–1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego, wstęp T. Kozłowski, wyd. 2, Warszawa 2013.
Literatura
Dudek A., „Bez pomocy nie damy rady”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, nr 12.
Friszke A., Rewolucja Solidarności 1980–1981, Kraków 2014.
Gańczak F., Agentura Stasi w PRL w czasach pierwszej „Solidarności”. Wstęp do dyskusji, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2017, nr 2.
Gańczak F., Polski nie oddamy. Władze NRD wobec wydarzeń w PRL 1980–1981, Warszawa 2017.
Holzer J., „Solidarność” 1980–1981. Geneza i historia, Paryż 1984.
Jaruzelski W., Stan wojenny. Dlaczego…, współpraca M. Jaworski, W. Łoziński, Warszawa 1992.
Kozłowski T., Anatomia rewolucji. Narodziny ruchu społecznego „Solidarność” w 1980 roku, Warszawa 2017.
Mianowicz T., Co można znaleźć w archiwach STASI?, „Zeszyty Historyczne” 1995, nr 112.
Mianowicz T., Rok 1981: mity i rzeczywistość, „Zeszyty Historyczne” 1997, nr 119.
Mianowicz T., Stan wyższej konieczności, „Zeszyty Historyczne” 1996, nr 116.
Osiński K., Rybarczyk P., Kryzys bydgoski 1981. Przyczyny, przebieg, konsekwencje, t. 1: Monografia, Bydgoszcz–Gdańsk–Warszawa 2013.
Paczkowski A., Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy. Lipiec 1980 – styczeń 1982, Kraków 2002.
Schmidt H., Die Deutschen und ihre Nachbarn. Menschen und Machte II, Berlin 1990.
Sieber G., Zum deutsch-polnischen Verhaltnis, [w:] Alternative deutsche Ausenpolitik? DDR-Ausenpolitik im Ruckspiegel (II), Hrsg. S. Bock, I. Muth, H. Schwiesau, Berlin 2006.
Wilke M., Gutsche R., Kubina M., Kierownictwo SED wobec polskiego ruchu opozycyjnego w latach 1980–1981, [w:] Polityka zagraniczna zjednoczonych Niemiec, red. T. Pawlak-Lis, Warszawa 1994.
Informacje: Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, s. 68 - 80
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Co władze NRD wiedziały o przygotowaniach do stanu wojennego w Polsce?
What did the GDR authorities know about the preparations for martial law in Poland?
Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie
Publikacja: 2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-SA
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 291
Liczba pobrań: 292