FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Subject and Object in the Space of the Word: Roman Ingarden and Cognitive Linguistics

Data publikacji: 11.2024

Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2024, Volume 19, Issue 1, s. 31 - 48

https://doi.org/10.4467/20843933ST.24.004.20371

Autorzy

Elżbieta Tabakowska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
https://orcid.org/0000-0002-3676-792X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tłumacze

Anna Partyka-Sitek

Tytuły

Subject and Object in the Space of the Word: Roman Ingarden and Cognitive Linguistics

Abstrakt

Works written in the cognitivist vein have been clearly inspired by and connected with Gestalt psychology a fact recognized by scholars who describe the beginnings and subsequent development of cognitive theories of language. However, the discoverers of hidden aspects of the history of Cognitive Linguistics hardly ever put on their lists of forerunners the name of Roman Ingarden. And yet many of fundamental principles that underlie cognitivist theories of language and grammar can be found in Ingardens writings, notably in his The Cognition of the Literary Work of Art, first published in 1937 exactly half a century before the year 1987, the annus mirabilis of Cognitive Linguistics, when its founding fathers published their groundbreaking monographs. Ingarden wrote about literature, while Langacker and his followers focus upon non-literature, i.e. text and discourse as elements of everyday communication. But both the (narrower) aesthetic concepts of Ingarden and the wider (linguistic) notions of Langacker, Lakoff or Talmy are based upon the fundamental opposition between the objectivist and the subjectivist approach. Most striking is the convergence of their view upon the shape of language as it occurs in verbal expression, inevitably connected with consciousness and mental activity of the producer: a cognizant subject of perception, conceptualization and expression. Deeper knowledge of Ingardens phenomenological thought might enrich cognitivist reflection on language and by taking account of phenomenological aspects of language use promote the search for markers of everyday literariness”.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Arnheim, Rudolf. 2011. Myślenie wzrokowe, transl. Marek Chojnacki. Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytoria.

Asch, Salomon. 1955. On the use of metaphor in the description of persons. In On Expressive Language, ed. Heinz Werner, 2938. WorcesterMass: Clark University Press.

Barcelona, Antonio, ed., 2000. Metaphor and Metonymy at the Crossroads: A Cognitive Perspective. BerlinNew York: Mouton de Gruyter.

Bartmiński, Jerzy. 2009. Aspects of Cognitive Ethnolinguistics, transl. Adam Głaz. LondonOakville: Equinox.

Changing Minds. n.d. Proximity, https://changingminds.org/explanations/perception/gestalt/proximity.html [access: 14.02.2024].

Fauconnier, Gilles. 1985. Mental Spaces. Cambridge: Cambridge University Press.

Fauconnier, Gilles, Turner, Mark. 2003. The Way We Think: Conceptual Blending And The Mind’s Hidden Complexities. New York: Basic Books.

Freeman, Margaret. 2020. The Poem as Icon: a Study in Aesthetic Cognition. Oxford: Oxford University Press.

Hölzl, Andreas. 2020. The Unknown History of Cognitive Linguistics.Academia Letters, Article 8, https://doi.org/10.20935/AL8

Ingarden, Roman. 1936. Formy poznawania dzieła literackiego.Pamiętnik Literacki 33/1/4: 163192.

Ingarden, Roman. 1960 [1937]. O dziele literackim. Warszawa: PWN.

Ingarden, Roman. 1970. Studia z estetyki. Vol. 3. Warszawa: PWN.

Ingarden, Roman. 1973a. The Cognition of the Literary Work of Art, transl. Ruth Ann Crowley, Kenneth R. Olson. Evanston: Northwestern University Press.

Ingarden, Roman. 1973b. The Literary Work of Art. An Investigation on the Borderlines of Ontology, Logic, and Theory of Literature, transl. George G. Grabowicz. Evanston: Northwestern University Press.

Kaczmarek, Tomasz. 2016. Ionesco a semantyka ogólna.Acta Philologica 49: 215224.

Kardela, Henryk, Anna Kędra-Kardela, Andrzej S. Kowalczyk. 2023. Roman Ingardens Theory of the Literary Work of Art: A Cognitive Grammar Reassessment.Lublin Studies in Modern Languages and Literature 47, 1(2023): 3753.

Korzybski, Alfred. 1933. Science and Sanity. New York: Institute of General Semantics.

Kövecses, Zoltan. 2020. Extended Conceptual Metaphor Theory. Cambridge: Cambridge University Press.

Lakoff, George. 1987. Women, Fire and Dangerous Things. What Categories Reveal About the Mind. ChicagoLondyn: The University of Chicago Press.

Langacker, Ronald W. 1987. Foundations of Cognitive Grammar. Theoretical Prerequisites. Stanford: Stanford University Press.

Langacker, Ronald W. 1991. Concept, Image and Symbol. BerlinNew York: Mouton de Gruyter.

Langacker, Ronald W. 1995. Wykłady z gramatyki kognitywnej, ed. Henryk Kardela. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Langacker, Ronald W. 1999. Virtual Reality.Studies in the Linguistic Sciences 29 (November 1999): 77108.

Langacker, Ronald W. 2008. Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford: Oxford University Press.

Langacker, Ronald W. 2009. Metonymy in Grammar. In Investigations in Cognitive Grammar, 4059. BerlinNew York: Mouton de Gruyter.

Langacker, Ronald W. 2016. Nominal Structure in Cognitive Grammar: The Lublin Lectures. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Langacker, Ronald W. 2023. Levels of Reality.Lublin Studies in Modern Languages and Literature 47, 1: 1136.

Lewin, Kurt. 1936. Principles of Topological Psychology. New York: McGraw-Hill Book Company.

Łempicki, Zygmunt, 1938. O poznawaniu dzieła literackiego. Review of O poznawaniu dzieła literackiego, by Roman Ingarden. Lwów 1937. Pamiętnik Literacki 35/1/4: 279287.

Mitosek, Zofia. 1999. Ingarden ponowoczesny?Teksty Drugie 6: 8390.

Paprotté. Wolfgang. 1988. A Discourse Perspective on Tense and Aspect in Standard Modern Greek and English. In Topics in Cognitive Linguistics, ed. Brygida Rudzka, 447506. AmsterdamPhiladelphia: John Benjamins.

Radden, Guenter, Zoltan Kövecses. 2007. Towards a Theory of Metonymy. In The Cognitive Linguistics Reader, eds. Vyvyan Evans, Benjamin Bergen, Jörg Zinken, 335359. Londyn: Equinox.

Rosch, Eleanor. 1977, Human Categorization. In Advances in Cross-Cultural Psychology 1: 172.

Spivey, Michael J. 2023. Cognitive Science Progresses Toward Interactive Frameworks.Topics in Cognitive Science 15, 2: 219254.

Stockwell Peter, 2002. Cognitive Poetics: An Introduction. London: Routledge.

Tabakowska, Elżbieta. 2010. O przestrzeniach mentalnych i interpretacji tekstu.In En Quȇte de sens. Etudes dèdiès à Marcela Świątkowska. W poszukiwaniu znaczeń. Studia dedykowane Marceli Świątkowskiej, eds. Joanna Górnikiewicz, Halina Grzmil-Tylutki, Iwona Piechnik, 594603. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Talmy, Leonard. 1988. Force Dynamics in Language and Cognition.Cognitive Science 12: 49100.

Turner, Mark. 1998. The Literary Mind: The Origins of Thought and Language. Oxford: Oxford University Press.

Ulicka, Danuta. 2007. Literaturoznawcze dyskursy możliwe. Studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej. Kraków: Universitas.

Wikipedia. 2024. Gestalt Psychology. Wikimedia Foundation, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Gestalt_psychology&oldid=1203237206 [access: 14.02. 2024].

Informacje

Informacje: Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2024, Volume 19, Issue 1, s. 31 - 48

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Angielski:
Subject and Object in the Space of the Word: Roman Ingarden and Cognitive Linguistics

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-3676-792X

Elżbieta Tabakowska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
https://orcid.org/0000-0002-3676-792X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Publikacja: 11.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Elżbieta Tabakowska (Autor) - 50%
Anna Partyka-Sitek (Tłumacz) - 50%

Informacje o autorze:

Elżbieta Tabakowska emerytowany profesor zwyczajny, tłumacz, założycielka i kierownik (20022012) Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (obecnie Katedra Przekładoznawstwa UJ). Anglistka, zajmuje się językoznawstwem kognitywnym oraz teorią przekładu. Autorka ponad 200 artykułów naukowych i kilku książek autorskich, m.in. O przekładzie na przykładzie, Znak, 1999; Tłumacząc się z tłumaczenia, Znak, 2009. Tłumaczka książek Normana Daviesa: Boże igrzysko. Historia Polski, Znak, 1996; Europa. Rozprawa historyka z historią, Znak, 1998; Wyspy. Historia, Znak, 2003; Powstanie’44, Znak, 2004; Europa walczy 1939–1945. Nie takie proste zwycięstwo, Znak, 2008; Irena Powell, Córka, która sprzedała matkę, Austeria, 2019. Najnowsza monografia: Językoznawstwo zastosowane, Austeria 2019.

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski