Monika Świerkosz

Still, time to sow ideas: Wielkopolski Alfabet Pisarek (The Alphabet of Women Writers in Greater Poland) edited by Ewa Kraskowska and Lucyna Marzec
The article is a review of Wielkopolski Alfabet Pisarek (The Alphabet of Women Writers in Greater Poland) – a collective work which is an effect of historical research in the field of Polish women’s writing carried out by academicians collaborating with the Center of Feminist Criticism (Pracownia Krytyki Feministycznej, UAM, Poznań). The review points out the most important assumptions taken up by the editors and the authors of the compilation , which determined the methodological consequences in the book – namely: the signifi cance of the sex/gender category and local context in both the production of literature and academic knowledge about it. Also the generic form of an „alphabet” – with its arbitrariness and variety – was analyzed here as the manifestation of a general principle chosen by the editors to provide a comprehensive view of the literary tradition created by women-authors who were (or are) related to the region of Greater Poland.

HISTORY OF WOMEN’S LITERATURE – AN UNFINISHED PROJECT
The text poses some questions concerning the future of the feminist history of literature in the context of contemporary transformations in the fi eld of “academic knowledge production”, as well as the rhetoric and politics of the women’s movement. Moreover, it draws attention to the emancipatory character of the early feminist literary projects relating to the recovery of women’s past and also problematizes the present-day notion of women’s “sister community”. The analysis of family metaphors often used in discussions concerning “mother heritage” in the 70s, points to differences between second- and third-wave understanding of the category of “belonging somewhere”. Looking at those arguable places in feminist criticism (e.g. Showalter, Gubar, Gilbert and Moi) allows one to notice changes in the way feminist scholars perceive the literary past. Finding a new critical language to describe the pluralistic and multidimensional nature of women’s literary tradition seems to constitute the biggest challenge to contemporary feminist studies.

Women and the gender of the modern city

This article is a review of the book Women on the Road. The experience of the public sphere in literature at the turn of 19th and 20th century by Agnieszka Dauksza. The book itself is an attempt at reconstructing and interpreting literary images of women’s experience of space in modern times. The most important context of the author’s analysis are transformations within the public and private spheres caused by the processes of modernization of the cities on the one hand, and emancipation of women on the other hand. The article refers to and discusses the crucial figures of female experience of the city frequently used in cultural and gender studies, namely: the figure of flâneuse, prostitute, house-wife and consumer. The review also touches upon the question of the modernist literary tradition and canon in order to point at the hidden „gender of modernity” and history of literature.

Between the human and the non-human

This article refers to the collection of essays entitled Other Spaces, Other Places. Maps and Territories (Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria, Wołowiec 2013), edited by Dariusz Czaja. Inspired by the well-known anthropological concept of „non-places” (coined by Marc Augé) and M. Foucault’s idea of „heterotopy”, Polish academicians and cultural critics present their own perspectives on space in its relation to human being, nature and history. Regarding themes like: literary tourism, reproduction of landscapes, city cameras, traumatic or empty memory of a place, ambivalent status of city perypheries, ruins and ghost-villages, authors discuss many different cultural, political, social and philosophical implications of the category of non-lieux in our contemporary experience of the world that surrounds us. In the review also a question on anthropocentrism of the humanities in general, has been put.

 

FRAGMENT

Teresa Walas: Witam wszystkich gotowych do rozmowy o krytyce feministycznej, jej obrzeżach oraz różnych współtowarzyszących jej zjawiskach. Nasze spotkanie inspiruje i jest jego implicitną, jeśli tak można powiedzieć, bohaterką książka Krystyny Kłosińskiej Feministyczna krytyka literacka. Wprawdzie książki tej nie będziemy tutaj bezpośrednio omawiać, ale ona, jak powiedziałam, w jakiejś mierze dyskusję tę sprowokowała i na pewno będziemy się do niej w toku naszej rozmowy odwoływać. Nie mogę wszakże powściągnąć pragnienia, by – korzystając z tego, że rozpoczynam tę rozmowę – wyrazić zdumienie i podziw, że można napisać taką książkę. Jej przedmiot przypomina gigantyczny krzew koralowca, a autorka stara się opisać dzieje jego rozrastania się wzwyż i wszerz, stosując zmienną ogniskową, by uchwycić dynamikę całości i mikroruchy, których wytworem są niewielkie lokalne krystalizacje poszczególnych gałązek. Jest to taniec, nie tyle może na polu minowym, ile na nieustająco falującym gruncie. Heroiczne, można powiedzieć, przedsięwzięcie historiograficzne. Ale to uwaga a parte. Teraz chciałabym zaproponować porządek, czy raczej ramy naszej rozmowy, które oczywiście mogą ulec zmianie w zależności od zainteresowań tu obecnych.
Pierwsza rzecz, którą warto wziąć pod uwagę, to duże projekty krytyki feministycznej i ich losy. W jakiej mierze udało się je zrealizować bądź co sprawiło, że realizacja się nie powiodła? Takim rozległym projektem była niewątpliwie feministyczna historia literatury, jego zaś węższym i bardziej realistycznym wariantem – historia literatury kobiet. Dalej – kwestia podmiotowości, tak istotna dla myśli humanistycznej drugiej połowy ubiegłego wieku, a zreinterpretowana i, rzec można, na nowo rozjątrzona przez feminizm. Dalej – problem estetyki kobiecej, kiedyś tak żywy, z biegiem czasu tracący na atrakcyjności. Słynna écriture féminine i próby stworzenia poetyki pisarstwa kobiecego – fortunne czy niefortunne? Podobnie: poszukiwanie wyznaczników czy parametrów lektury kobiecej – skuteczne czy porzucone? To jeden blok pytań, które wydają mi się warte uwagi. Drugi dotyczyłby spraw ogólniejszych: wskazania, gdzie są w krytyce feministycznej miejsca problematyczne, punkty słabe, założenia budzące najwięcej wątpliwości.