Marta Beszterda

In Poland, feminist perspectives in the field of musicology are still not only very rare, but also hold a highly problematic status. Both an overview of relevant Polish literature and scholars’ experiences reveal a two-sided problem within Polish feminist musicology, where there is on the one hand a great disregard for the study of intersections between sex, gender and music, and on the other hand a significant controversy over how to approach the subject once it is acknowledged. The challenges which today’s feminist musicology in Poland needs to confront, are connected with complex and very often ambivalent way in which classical music culture and the feminist discourse have been shaped since the beginning of the communist era (1945-1989). Reaching back to that period, various historical, political and social factors have influenced the study of women and gender in the contemporary Polish musicology. Three equally crucial issues are investigated in order to understand the status of feminist musicology in Poland: 1) the challenges Polish musicology has had to face due to the communist propaganda; 2) the way in which communist reality has shaped the attitude to feminism in the society; 3) the way in which history of Polish classical music is influenced by the figure of Grażyna Bacewicz. The essay characterizes each of these phenomena and presents how they may have contributed to the problematic status of feminist musicology in Poland nowadays.

ABSTRAKT

Przyjmowanie perspektyw feministycznych w badaniach muzykologicznych nie tylko jest w Polsce nadal wielką rzadkością, ale też ma głęboko problematyczny status. Zarówno istniejące w Polsce prace naukowe, jak i doświadczenia badaczek i badaczy, ujawniają podwójny problem istniejący w polskiej muzykologii feministycznej: z jednej strony powiązaniom pomiędzy muzyką a płcią biologiczną i kulturową poświęca się niezwykle mało uwagi, a z drugiej strony, gdy temat już się pojawia, uchodzi za bardzo kontrowersyjny.

Wyzwania, przed którymi stoi współczesna muzykologia feministyczna w Polsce, mają swoje źródło między innymi w złożonym i często bardzo ambiwalentnym sposobie, w jaki kultura muzyczna i dyskurs feministyczny w Polsce kształtowały się już w czasach PRL (1945-1989). Sięgając aż do okresu komunistycznego, można zaobserwować jak rozmaite czynniki historyczne, polityczne i socjologiczne wpłynęły na badania nad statusem kobiet i płcią we współczesnej polskiej muzykologii. W celu wyjaśnienia statusu muzykologii feministycznej w Polsce omówione zostały trzy istotne zagadnienia: 1) wpływ propagandy komunistycznej na polską muzykologię; 2) wpływ rzeczywistości komunistycznej na recepcję feminizmu w polskim społeczeństwie; 3) sposób, w jaki na historię polskiej muzyki wpłynęła postać Grażyny Bacewicz. Artykuł charakteryzuje każde z tych zagadnień i omawia, w jaki sposób każde z nich mogło przyczynić się do aktualnego stanu muzykologii feministycznej w Polsce.