Maciej Trzciński

Cel pracy: Określenie pochodzenia gatunkowego materiału, z którego wykonano inkryminowany abażur zakupiony na pchlim targu.

Metody: Do osiągnięcia tego celu wybrano metody histologiczne oraz biologii molekularnej powszechnie stosowane w genetyce sądowej. DNA do badań wyizolowano przy użyciu zestawu QIAamp DNA Mini Kit (Qiagen) zgodnie z protokołem producenta przeznaczonym dla tkanek. Ocenę ilościową i jakościową materiału genetycznego przeprowadzono metodą real-time PCR z użyciem zestawu Quantifiler Duo DNA Quantification Kit (Applied Biosystems). W celu identyfikacji gatunków wybrano specyficzne markery genetyczne mtDNA bydła, koniowatych, jeleni, dzików i owiec.

Wyniki: Badania histologiczne wykazały, że abażur wykonano z płatów jelitowych. DNA uzyskany z próbki dał pozytywny wynik testu dla bydła. Wyniki badań wykluczyły przypuszczenie, że badany abażur został wykonany z ludzkiej skóry.

Wnioski: Zaproponowaną metodę badawczą można wykorzystać do weryfikacji pochodzenia artefaktów błędnie określanych jako wykonane z ludzkiej skóry. Według naszej wiedzy takie artefakty można znaleźć w muzeach i kolekcjach prywatnych. Co więcej, do tej pory powszechnie uważano, że wyroby z ludzkiej skóry, głównie abażury, były produkowane masowo w nazistowskich obozach koncentracyjnych, głównie w Buchenwaldzie.

Nowelizacja ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami dotycząca prowadzenia poszukiwań zabytków wzbudziła w środowisku naukowym, muzealniczym i konserwatorskim szereg kontrowersji. Projekt nowelizacji procedowany był latem 2023 r. jako projekt poselski w iście ekspresowym tempie, bez konsultacji społecznych. Zasadnicze, najbardziej dyskusyjne zmiany dotyczą zastąpienia obowiązującej procedury związanej z koniecznością uzyskania przez wnioskodawcę pozwolenia na poszukiwania zabytków, które wydaje właściwy miejscowo konserwator zabytków, mobilną aplikacją, przez którą ma być zgłaszana chęć prowadzenia poszukiwań. Aplikacja ta miałaby dopiero powstać. Znacznie ograniczono również obowiązki zgłaszającego, upraszczając całość procedury. Niepokoi też nowe rozwiązanie dotyczące przyznawania nagród (w tym nagród pieniężnych) za zabytki odkrywane podczas poszukiwań. Nowelizacja, mimo zdecydowanego sprzeciwu środowiska eksperckiego, zyskała poparcie Generalnego Konserwatora Zabytków. We wrześniu 2023 r. Prezydent podpisał ustawę, która miała wejść w życie 1 maja 2024 r.