Maciej Jabłoński
Niepełnosprawność, Nr 32 (2018), 2018, s. 276 - 292
https://doi.org/10.4467/25439561.NP.18.072.10472Rozumienie przez osoby z niepełnosprawnością roli obywatela/obywatelki w demokratycznym państwie to współcześnie zagadnienie szczególnie ważne, chociażby w kontekście takich kategorii jak samostanowienie czy niezależne życie, o których mowa w Konwencji Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Z edukacyjnego punktu widzenia szczególnie istotny jest zatem kształt formalnej edukacji obywatelskiej ujętej między innymi w Perspektywie Uczenia się przez całe życie. Jej doniosłość wynika z kilku czynników: po pierwsze – edukacja formalna ma ogromną moc reprodukcyjną (co nie wyklucza jednak jej potencjału emancypacyjnego [Szkudlarek 2003: 366]. Po drugie – jest planowana, po trzecie kontrolowana przez państwo [Kopińska 2017a]. Jak zauważa to Bogusław Śliwerski [2013], że może to oznaczać, że określony kształt edukacji, a w konsekwencji wizerunek obywatela i obywatelki, jest arbitralnie centralistycznie narzucany. Z drugiej strony innym (niepełnosprawnym) odmawia się obywatelskiej racji bytu lub negatywnie wartościuje. W tej sytuacji istotne jest stwarzanie przestrzeni dla alternatywnych interpretacji, jaką jest chociażby idea self-adwokatury. Pojawienie się alternatyw zwiększa szanse na wychodzenie poza kręgi reprodukcji. Istotne jest to zwłaszcza dla tych obszarów/zjawisk życia społeczno-politycznego, które są obarczone dysfunkcjami w tym również dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną uczęszczających na Warsztaty Terapii Zajęciowej. Tylko czy owe alternatywy pojawiają się jako zapisy w formalnych dokumentach tychże instytucji?
Civic education. Critical analysis of the statutes of the Occupational Therapy Workshops