Krzysztof Szwajgier

Arche and Arte. The Basic Dualism from the Spirit of Music

The arche–arte dualism (concrete–abstract) is fundamental and basic, due to its universality and comprehensive generative function. This duality characterizes our actions in every dimension, and is thus necessarily involved in cognitive and creative acts. The “arteic” includes the categories of consciousness, consideration, calculation, ordering, knowledge, intellect, and artificiality. On the other hand, the “archeic” refers to that which is, in us, subconscious, eternal, primordial, innate, instinctive, and natural. When this basic duality is posited at the outset, it furnishes an analytical‑interpretative‑synthesizing tool that can be applied to diverse facts. The omnipresence and explanatory potential of the arche‑arte dualism are illustrated through musical examples. The dual nature of sound is thereby revealed to be a structural model for the subconscious sensations that music evokes in us.

Keywords: arche, arte, dualism, music, the subconscious, musical mind

Arche i arte. Prymarny dualizm z ducha muzyki

Dualizm arche–arte (konkretowo‑abstraktowy) jest prymarny ze względu na jego powszechność oraz ogólną funkcję generatywną. Dualność ta charakteryzuje nasze poczynania w każdym wymiarze, zawiera się w aktach poznawczych i kreacyjnych. Arteiczność obejmuje m.in. kategorie świadomości, namysłu, kalkulacji, porządkowania, wiedzy, rozumu, sztuczności. Archeiczność natomiast odwołuje się m.in. do tego, co w nas podświadome, odwieczne, pierwotne, wrodzone, instynktowne, naturalne. Wychodząc od prymarnej podwójności zyskujemy narzędzie analityczno‑interpretacyjno‑syntetyzujące dla różnych faktów. Wszechobecność i eksplanacyjny potencjał dualizmu arche–arte przedstawione zostały na przykładach muzycznych. Odsłania się tam dualna natura dźwięku jako strukturalnego modelu dla podświadomych doznań, jakie wywołuje w nas muzyka.