Krzysztof Krasuski
Konteksty Kultury, Tom 9 , 2012, s. 154 - 160
Artykuł wskazuje na pożytek aplikacji – z uwzględnieniem niezbędnych szczegółowych modyfikacji – teorii studiów postkolonialnych w badaniach kulturowych i literackich dotyczących obszaru Europy Środkowej i Wschodniej, dotychczas intrpretacyjnie niedoinwestowanych pod tym względem. Stan ten stwarzały bariery metodologiczne ostatnio skutecznie przezwyciężane przez publikacje E. M. Thompson, D. Skórczewskiego, H. Gosk, M. Dąbrowskiego, B. Bakuły i in. Narzędzia dostarczane przez studia postkolonialne można i należy zaadaptować do interpretacji kultur narodów Europy Środkowej i Wschodniej od wieków zniewalanych i kolonizowanych przez wpływowe w tym regionie imperia. Historia XX w. dostarcza wielu modelowych przykładów, ilustrujących realizację narzucanych doktryn czy też mód kulturowych, np. realizmu socjalistyznego, neosocrealizmu itp. Także gwałtowne reakcje na te estetyki, ale również funkcjonująca nostalgia czy też popkulturowa trywializacja tworzą postkolonialny styl literackich wypowiedzi. Przykłady można czerpać z literatury polskiej, niemieckiej (dotyczącej NRD), narodów bałtyckich, rosyjskiej, białoruskiej, ukraińskiej, czeskiej, słowackiej, węgierskiej, rumuńskiej, bułgarskiej, narodów byłej Jugosławii. Ślady tej problematyki można identyfikować w obszarze tematyki tożsamościowej, historycznej, mentalnej, obyczajowej, form społecznych interakcji. Uwzględnienia tych wątków domaga się każda rzetelna historycznoliteracka synteza tych obszarów subkontynentu. Żywotności problematyki związanej z postkolonialnymi aspektami dawniejszej i współczesnej produkcji literackiej dowodzą opinie samych twórców i krytyków literackich, zwłaszcza młodszej generacji.