Katarzyna Berka

Cykl artykułów zawiera porównanie możliwości wykorzystania do dazymetrycznego szacowania rozmieszczenia ludności informacji przestrzennej o zabudowie z trzech źródeł, charakteryzujących się różną dokładnością przestrzenną, tematyczną i czasową: dane z projektów Corine Land Cover (CLC) i Urban Atlas (UA) oraz klasyfikacji obiektowej (OBIA) danych RapidEye. Eksperyment przeprowadzono na obszarze Krakowa, wykorzystując dane statystyczne ze 141 jednostek urbanistycznych miasta.
W pierwszych dwóch częściach cyklu zaprezentowano przeliczanie populacji w oparciu o CLC, UA (Pirowski i Timek, 2018) oraz OBIA, w tym jej skorygowany wynik poprzez połączenie z UA (Pirowski i in., 2018). Łącznie uzyskano 12 map zaludnienia Krakowa. Poddano dyskusji obliczone błędy średnie RMSE i MAPE oraz wagi zagęszczenia ludności dla każdej kategorii zabudowy mieszkalnej.
W trzeciej części cyklu uzyskane wyniki poddane zostały szczegółowej analizie dzięki specjalnie przygotowanej przez autorów, wysokorozdzielczej referencyjnej mapie ludności dzielnicy Bronowice (północno-zachodni obszar miasta). Szczegółowo opisano przyjętą metodykę jej opracowania, w tym komplementarne wykorzystanie interpretacji ortofotomapy ze zdjęć lotniczych oraz ogólnodostępnych baz danych (Geoportal, OpenStreetMap, GoogleStreetView). Zaproponowano autorski parametr MMAPE, analizujący podobieństwo mapy referencyjnej Bronowic z mapami dazymetrycznymi, pozwalający statystycznie opisać ich wiarygodność i wykluczyć zjawisko ekwifinalności.
W wyniku przeprowadzonych badań wykryto błędny rozkład ludności dla wariantu opartego o klasyfikację obiektową z ustalaniem wag na drodze minimalizacji błędu MAPE. Spośród pozostałych eksperymentów trzy najlepsze wyniki uzyskały mapy wykorzystujące informacje o zabudowie z Urban Atlas (MMAPE100m = 19,3–22,1%). Komplementarne wykorzystanie OBIA i UA nie przyniosło efektu synergii – wyniki są gorsze niż dla UA (21,6–24,3%). Wysokie błędy odnotowano dla OBIA – warto jedynie odnotować lepszy wynik dla metody binarnej OBIA (MMAPE100m = 22,8%) niż dla metody binarnej CLC (MMAPE100m = 24,3%).
Na tym etapie badań rekomenduje się do przeliczania ludności stosować dane UA. Metody klasyfikacji obiektowej nie są wiarygodnym źródłem danych o rodzajach zabudowy, niezbędnym dla metod powierzchniowo-wagowych. Stosowanie OBIA jest możliwe w metodzie binarnej i daje rezultaty zbliżone do korzystania z CLC.
W czwartej części planuje się weryfikację map zaludnienia wykorzystując siatkę kilometrową GUS, udostępnioną przez urząd w 2017 roku, dla całej Polski. Na bazie wielowariantowych testów i dwuetapowej weryfikacji autorzy planują podać ograniczenia proponowanej metody przeliczania ludności oraz opracować ranking map.