Justyna Salamońska

Skala delegowania pracowników w ramach swobody przepływu usług jest znacznie niższa niż skala swobodnego przepływu pracowników, jednak delegowanie jako forma mobilności zyskuje w ostatnich kilku latach na znaczeniu. Szczególnym zainteresowaniem cieszą się strategie pracodawców w zakresie obchodzenia przepisów prawa oraz adaptacji do zmieniającej się rzeczywistości prawnej po 2014 roku. Celem niniejszego artykułu jest wyjaśnienie uwarunkowań, w których pracodawcy, w tym agencje pracy tymczasowej, delegują pracowników z Polski do innych państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Stawiamy pytanie o strategie i codzienne praktyki podejmowane przez podmioty delegujące pracowników sektora opieki domowej. Polska stanowi tu szczególny przykład przewodniego kraju pod względem liczby delegowanych pracowników do innych państw. Wykorzystując koncepcję infrastruktury migracyjnej (Xiang, Lindquist 2014), wyjaśniamy pięć głównych wymiarów warunkujących funkcjonowanie pracodawców delegujących pracowników: wymiar społeczny, komercyjny, pozarządowy, regulacyjny oraz technologiczny. Przeprowadzona analiza materiału empirycznego, zebranego w latach 2018–2021, dowiodła, że pomimo barier i utrudnień w procesie delegowania pracowników, przedsiębiorstwa wykorzystują dostępne uwarunkowania oraz wsparcie oferowane przez podmioty komercyjne świadczące usługi doradcze. Wpływ na podejmowane przez pracodawców strategie ma także specyfika samej branży opieki domowej, w której dominują nieformalne praktyki, tymczasowość oraz deficyt wykwalifikowanych pracowników.

Tradycyjnie badania nad migracjami dotyczyły jednokierunkowych przepływów ludności z kraju pochodzenia do poszczególnych krajów pobytu. Niewiele badań wybiegało poza te ramy, głównie z powodu ograniczonego dostępu do danych. Celem tego artykułu jest szersza analiza, odnosząca się do migracji wielokrotnych, to jest sekwencji migracji, powrotów i powtórnej migracji, w szczególności do kolejnych krajów docelowych. Jest to możliwe na podstawie danych pochodzących z sondażu Narodowego Banku Polskiego na temat polskich migrantów mieszkających w Wielkiej Brytanii, Holandii, Irlandii oraz Niemczech w 2016 roku. Analizując wyniki tego sondażu szacujemy, że migranci wielokrotni stanowią około 11% wszystkich polskich migrantów. Porównujemy profil polskich migrantów wielokrotnych z profilem pozostałych migrantów oraz dokonujemy porównań wewnątrz grupy migrantów wielokrotnych. Odnajdujemy pewne podobieństwa pomiędzy profilami migrantów wielokrotnych w czterech krajach. Równocześnie wskazujemy jednak, że nie jest to grupa jednorodna, prawdopodobnie ze względu na zróżnicowane mechanizmy selekcji do różnych krajów docelowych. Ponadto przedstawiamy kierunki geograficzne migracji wielokrotnych Polaków oraz wskazujemy na dominującą rolę krajów Unii Europejskiej dla tych migracji.