Henryk Kleta

Ocena możliwości prowadzenia eksploatacji górniczej, szczególnie z naruszeniem filarów ochronnych, stanowi często podstawowe zagadnienie w praktyce inżynierskiej. Szczególne znaczenie tego zagadnienia występuje w przypadku dokonanej wieloletniej eksploatacji górniczej, która już spowodowała zmiany naprężeniowo-odkształceniowe w chronionych obiektach, a których stan techniczny powinien zapewnić bezpieczeństwo użytkowania.
Wpływ eksploatacji górniczej na górotwór i powierzchnię terenu najbardziej wiarygodnie można określić na podstawie wyników pomiarów geodezyjnych, jednakże w praktyce w warunkach, gdy eksploatacja górnicza była prowadzona przez wiele lat, brak jest wyników pomiarów geodezyjnych, które rejestrowały zachodzące deformacje w takim rejonie. Wówczas dla potrzeb oceny wpływu dotychczasowej eksploatacji górniczej pozostaje tylko możliwość wykorzystania dostępnych cząstkowych wyników pomiarów geodezyjnych. Taka sytuacja występuje przy ocenie możliwości prowadzenia eksploatacji górniczej szczególnie z naruszeniem filara ochronnego dla szybów górniczych, które posiadają podstawowe znaczenie dla działalności górniczej.
W artykule przedstawiono przykładową ocenę możliwości prowadzenia eksploatacji górniczej z zawałem stropu w filarze ochronnym dla szybów w świetle wyników reprognozy dotychczasowych wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu i górotwór.
W zastosowanej metodyce oceny możliwości prowadzenia dalszej eksploatacji górniczej w rejonie filara ochronnego szybów głównych uwzględniono, że w świetle wyników wykonanej reprognozy, wieloletnia eksploatacja górnicza prowadzona do granic filara ochronnego spowodowała w miejscu szybów stosunkowo duże przemieszczenia poziome, przy jednocześnie mniejszych przemieszczeniach pionowych. Stan taki pozwolił na skorzystanie z ostatnich pomiarów przemieszczeń poziomych umożliwiających wnioskowanie o aktualnej krzywiźnie osi pionowej szybu nr 1, położonego najbliżej parcel dokonanej eksploatacji górniczej. Obliczeniowo ocenę możliwości prowadzenia dalszej eksploatacji górniczej w zasięgu oddziaływania na chronione szyby nr 1 i nr 2, określono porównując obliczony dopuszczalny promień krzywizny osi szybu, wynikający ze zdolności odkształceniowej obudowy z obliczonym promieniem krzywizny osi pionowej obudowy szybu spowodowanej poziomymi przemieszczeniami górotworu.