Dominik Dziedzic

This article presents the research project “Searching for a New National Identity: The Construction of Swedish Cultural Memory in Carl Snoilsky’s Poems Svenska bilder”, and functions as an introduction to the four subsequent articles in this issue of Studia Litteraria, which are the result of the project. The principal aim of the project was a comprehensive analysis of the construction of cultural memory in Carl Snoilsky’s cycle of poems Svenska bilder (Swedish Pictures) for many decades being part of the core canon of Swedish literature, but which remains largely forgotten today. In part one, the article outlines the complex process of the creation and publication of Svenska bilder. It also reviews the state of research on Snoilsky’s cycle, justifying the need for new theoretical perspectives. In part two, the article analyses ways in which national memory is portrayed in Svenska bilder at different intra- and extranarrative levels, arguing that cultural memory and its preservation are among the central themes of the cycle. In part three, the article illuminates the construction of cultural memory in Svenska bilder as an example of nineteenth-century European cultural memory. The article considers three features, typical of nineteenth-century collective memory culture, to be particularly important for Snoilsky’s poems: subjectivisation, historicisation, and nationalisation. In part four, the article discusses Svenska bilder as an attempt to democratise the model of Swedish national memory created by the Romantics. The article argues that the cultural memory in Svenska bilder in many ways reflects the liberal ideas of the second half of the nineteenth century advocated by Snoilsky. In part five, the article examines the place of Polishness in the construction of Swedish cultural memory in Svenska bilder. Although Snoilsky considered himself a friend of Poland and an advocate for the Polish independence movements, in his cycle he assigns Polishness the role of the negative Other that serves to consolidate a positively characterised Swedish national identity. The article concludes with a short presentation of the four articles that are the fruits of the presented project.

* This research was funded by the Priority Research Area Heritage under the program Excellence Initiative – Research University at the Jagiellonian University in Krakow.

** Translated from Swedish by Paweł Szkołut with the help from Gerri Kimber, Katarzyna Bazarnik, and Krzysztof Bak.

ABSTRAKT

Artykuł jest prezentacją projektu naukowego „Searching for a New National Identity: The Construction of Swedish Cultural Memory in Carl Snoilsky’s Poems Svenska bilder” i pełni funkcję wprowadzenia do czterech kolejnych artykułów niniejszego numeru czasopis- ma Studia Litteraria, będących rezultatem projektu. Głównym celem prezentowanego projektu była wszechstronna analiza konstrukcji pamięci kulturowej w cyklu wierszy Svenska bilder (Szwedzkie obrazy) Carla Snoilsky’ego, zaliczanego przez wiele dziesięcioleci do ścisłego kanonu literatury szwedzkiej, a dziś w dużym stopniu zapomnianego. W części pierwszej artykuł przedstawia skomplikowany proces powstawania i publikacji Svenska bilder. Dokonuje także przeglądu stanu badań nad cyklem Snoilsky’ego, motywując potrzebę nowych perspektyw teoretycznych. W części drugiej artykuł analizuje sposoby ukazania pamięci narodowej w Svenska bilder na różnych poziomach intra- i ekstranarracyjnych, dowodząc, że pamięć kulturowa i jej przechowywanie należą do centralnych tematów cyklu. W części trzeciej artykuł naświetla konstrukcję pamięci kulturowej w Svenska bilder jako przykład XIX-wiecznej europejskiej pamięci kulturowej. Za szczególnie ważne dla wierszy Snoilsky’ego artykuł uznaje trzy cechy, typowe dla XIX-wiecznej kultury pamięci zbiorowej: subiektywizację, historyzację i nacjonalizację. W części czwartej artykuł omawia Svenska bilder jako próbę demokratyzacji stworzonego przez romantyków wzorca szwedzkiej pamięci narodowej. Artykuł dowodzi, że pamięć kulturowa w Svenska bilder pod wieloma względami odzwierciedla liberalne idee drugiej połowy XIX wieku, których Snoilsky był zwolennikiem. W części piątej artykuł bada miejsce polskości w konstrukcji szwedzkiej pamięci kulturowej w Svenska bilder. Mimo że Snoilsky uważał się za przyjaciela Polski i orędownika polskich ruchów niepodległościowych, w swym cyklu przydzielił polskości rolę negatywnego Innego, służącego do konsolidacji pozytywnie nacechowanej szwedzkiej tożsamości narodowej. Tekst kończy krótka prezentacja czterech artykułów, będących owocami prezentowanego projektu.

The Construction of Military Masculinity in Snoilsky’s Svenska bilder

The paper presents an analysis of the construction of military masculinity in Carl Snoilsky’s Svenska bilder (Swedish Pictures). The construction of military masculinity is discussed as an important element of the cultural memory formulated in this Swedish canonical cycle of historical poetry. Taking Jan and Aleida Assman’s theory of cultural memory as a theoretical starting point, the article juxtaposes it with literary studies of masculinity to reflect on the meaning of military masculinity. War poetry and military poetry is identified as the dominant type of the poetic form of the cycle, and gendered patterns of cultural memory are discussed as reproducing the patriarchal principles of the nineteenth-century historiography. The dominant model of masculinity in Svenska bilder is presented as marked by militaristic values combined with the ethos of bourgeois masculinity. As the cycle assigns different military roles to the different stages of a man’s life, the dynamics of the meanings of masculinity is shown through the category of age. Chivalrous boyhood is presented as a stage preceding youth subordinated to the norm of homosocial military socialisation. The image of the adult man fighting at war is discussed as an amalgam of heroising and deheroising strategies. The presence of war veterans and the concept of the citizen-soldier in Svenska bilder is seen in the article as the confirmation of the hegemonic military model in the cycle.

ABSTRAKT

W artykule przedstawiono analizę konstrukcji męskości militarnej w Svenska bilder Carla Snoilsky’ego. Konstrukcja męskości militarnej omówiona została jako istotny element pamięci kulturowej sformułowanej w tym kanonicznym dla literatury szwedzkiej cyklu poezji historycznej. Za teoretyczny punkt wyjścia rozważań nad znaczeniem męskości militarnej obrano assmanowską teorię pamięci kulturowej w zestawieniu z literackimi badaniami nad męskością. Poezję wojenną i militarną uznano za dominujący typ formy poetyckiej cyklu, a Genderowe wzorce pamięci kulturowej omówiono jako reprodukujące patriarchalne zasady XIX-wiecznej historiografii. Dominujący wzorzec męskości w Svenska bilder przedstawiony został jako naznaczony wartościami militarystycznymi w połączeniu z etosem męskości burżuazyjnej. Ponieważ cykl przypisuje poszczególnym etapom rozwoju życiowego mężczyzny zróżnicowane role militarne, dynamika znaczeń męskości ukazana została za pomocą kategorii wieku. Rycerska chłopięcość przedstawiona została jako etap poprzedzający młodość podporządkowaną wzorcom homospołecznej socjalizacji militarnej. Wizerunek dorosłego mężczyzny walczącego na froncie omówiony został jako amalgamat strategii heroizujących i deheroizujących. Obecność weteranów wojennych oraz koncepcji żołnierza obywatela (citizien soldier) w Svenska bilder uznano w artykule za potwierdzenie hegemoniczności wzorca militarnego tego cyklu.

* This research was funded by the Priority Research Area Heritage under the program Excellence Initiative – Research University at the Jagiellonian University in Krakow.

Disgust and Fear of the Body. Feminism and Hysteria in Carina Rydberg’s Nattens amnesti. Det somatiska samhället och dess litteratur

Sociological analysis reveals an increasing role of the body in both private and political spheres of contemporary Western society, hereinafter, the somatic society. The phenomenon called ‘skräckellitteratur’ is a result and reaction towards the somatic society. Skräckellitteratur was a characteristic trend in the Swedish literature of the 90’s, where elements of fear and disgust presented the body as a basic medium of violence. In this paper the phenomenon of skräckellitteratur is discussed on the basis of the analysis of the protagonist’s hysterical behavior in Carina Rydberg’s novel, Nattens amnesti (1994). According to Elaine Showalter’s theory, hysterization of a person is the result of cultural violence which degrades the person to the body level and enables relieving the violence only in the somatic manner. This paper reconstructs the hysteria process, its source and the way a hysterical woman endeavors to suppress progressive somatization. The analysis of historical discourse in the novel Nattens amnesti emphasizes its significant relations with the feminist reinterpretation of the hysteria theory. This relation is noticed among others in the source of the hysteria which comes as a result of sexual abuse in early childhood and progressive sexual activity in adulthood. The hysterical woman with her non-culturally formed body becomes a rebellious patriarchal daughter who jeopardizes not only herself but also the whole system which degraded her to the body level. The hysterical symptoms presented in Rydberg’s prose confirm Hélène Cixous’ and Elaine Showalter’s views, who, contrary to psychiatry and psychoanalyses of the death of hysteria, claim hysteria to be a still existing, though modified, phenomenon.
 

W artykule omówiony został wpływ idealizmu platońskiego oraz doktryny idealistycznej świętego Pawła na twórczość szwedzkiego postromantyka Viktora Rydberga (1828–1895), ze szczególnym uwzględnieniem jego ostatniej powieści pod tytułem Vapensmeden (Płatnerz, 1891). Ponieważ wcześniejsze badania poświęcone związkom twórczości Rydberga z filozofią idealistyczną kładły akcent na pozytywnie nacechowane, to jest związane ze sferą duchową/idealną, pojęcia dualizmu metafizycznego, w artykule zwrócono uwagę na sferę materialną wspomnianego dualizmu, pojęcia zmienne i niestabilne, przede wszystkim cielesność oraz pożądanie erotyczne. Pełniąc rolę czynnika destabilizującego, pożądanie seksualne stanowi zagrożenie dla idealistycznych aksjomatów dzieła. Aby pozostać jak najbliżej wartości porządku idealnego (odeseksualnionego), wprowadzona zostaje w obrębie powieści hierarchia seksualna, na szczycie której umieszczona zostaje figura niewinnego dziecka (Gunnar), pozostająca poprzez swoją naturę poza sferą znaczeń seksualnych, oraz sublimacyjny model seksualności postaci dorosłych (Gudmund). Uprzywilejowanie dziecięcości w warstwie ideowej dzieła prowadzi do sytuacji, w której ciało dziecka nienaznaczone oznakami dojrzewania płciowego uczynione zostaje istotnym obiektem estetycznym – to na dziecku koncentruje się estetyczne/zmysłowe spojrzenie narratora oraz części bohaterów powieści. Jako bliska ideału przedstawiona zostaje także postać tytułowego płatnerza, którego rozbudzona z racji wieku seksualność ma charakter wyłącznie sublimacyjny – zgodnie z regułą platońskiego erosa treści popędowe transponowane zostają w sferę wartości nieseksualnych, w tym wypadku w twórczość artystyczną o charakterze sakralnym. Sublimacyjna twórczość zachowuje jednocześnie wyraźny komponent cielesny zarówno na poziomie inspiracji (obserwacja kąpiących się nago chłopców), jak i realizacji (obraz przedstawiający figurę świętego Franciszka jako młodzieńca zdzierającego z siebie szaty). Kontekstem legitymizującym obecność pożądania seksualnego w pozostałych przypadkach są reguły dyskursu miłosnego (poziom emotywny) oraz instytucja monogamicznego małżeń-
stwa (poziom instytucjonalny). Analiza powieści pokazuje, że to nie ciało jako element świata empirycznego, ale pożądanie seksualne stanowi czynnik zagrażający światopoglądowi idea-
listycznemu w Vapensmeden, wpływając tym samym na warstwę etyczną oraz estetyczną dzieła. Interpretacja Vapensmeden bazuje na podstawowych dla tradycji idealistycznej tekstach, ich interpretacji autorstwa Rydberga oraz ze względu na główny przedmiot badań na wybranych założeniach teorii queer oraz gender.