Anna Staniewska

The beneficial influence of designed green spaces on human health and well-being is widely known and indisputable. Aspects of landscape design are analyzed with regards to human sciences, such as medicine, psychiatry, psychology and sociology in particular. In this context heritage gardens play a vital and specific role influencing quality of life, as they are examples of harmoniously designed landscapes: diverse and rich in cultural meanings. As such, they have a particular therapeutic significance, especially that they stand in opposition to an ongoing process of chaotic urbanization.

Szpitale psychiatryczne z przełomu XIX i XX wieku, które przypominały samodzielne miasteczka, miały zaspokajać wszelkie potrzeby pacjentów – w tym także i te duchowe. Duchowy wymiar troski o pacjentów oznaczał obecność w zakładach kościołów, kaplic i cmentarzy. Artykuł analizuje miejsce obiektów kultu w kompozycji krajobrazowej i rozplanowaniu historycznych szpitali psychiatrycznych. 

Integralną częścią szpitali psychiatrycznych XIX i początków XX wieku były specjalnie zakładane w celach terapeutycznych kompozycje parkowo-ogrodowe. Często są to piękne przykłady krajobrazowych parków w stylu angielskim, a w Wielkiej Brytanii ich autorami bywali znani projektanci z epoki. Krajobrazy te trwały długo w niezmiennym stanie ze względu na izolację chorych psychicznie oraz społeczne odium towarzyszące zaburzeniom umysłowym. Współcześnie zachowanie tego zasobu stwarza liczne problemy dla podmiotów nim zarządzających oraz konserwatorów ze względu na przemiany w organizacji leczenia psychiatrycznego oraz generalnie zarządzania obiektami zabytkowymi. W artykule na wybranych przykładach dokonano syntezy zagrożeń dla historycznych ogrodów założeń szpitali psychiatrycznych w Polsce na tle europejskim.