Andrzej Tadeusz Staniszewski
Terminus, Tom 25, zeszyt 1 (66) 2023, 2023, s. 97 - 104
https://doi.org/10.4467/20843844TE.23.006.17502Andrzej Tadeusz Staniszewski
Konteksty Kultury, Tom 17 zeszyt 3, 2020, s. 255 - 272
https://doi.org/10.4467/23531991KK.20.021.13135Artykuł stanowi krótki przegląd sposobów, w jaki wczesnonowożytna medycyna i kultura religijna interpretowały i kształtowały doświadczenie zarazy i życia w jej czasie. Część pierwsza przedstawia średniowieczne i nowożytne wyjaśnienia medyczne dotyczące pochodzenia i rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych. Autor w drugiej części tekstu omawia nowożytne sposoby ukazania niesionej powietrzem zarazy jako zagrożenia powszechnego i wszechogarniającego oraz rekapituluje dawne teorie łączące zatrucie powietrza z działaniem gwiazd. Trzecia część artykułu jest refleksją nad tym, w jakim stopniu doświadczenie zarazy było czymś wspólnym, dotykającym w podobny sposób wszystkich mieszkańców nowożytnej Europy. Wskazuje też, że choć zaraza była zjawiskiem stale obecnym w dawnej Europie, istniały spore różnice w jej doświadczeniu w zależności od stanu społecznego. Następna część tekstu przedstawia, jak na akceptację takiego stanu rzeczy mógł wpływać proces nadawania epidemii wymiaru moralnego i religijnego. Artykuł podsumowuje zakończenie, wskazujące, jak indywidualizacja doświadczenia zarazy – symbolizowana przez strzałę – jednocześnie przynosiła ludziom otuchę i pozwalała objaśnić niszczony zarazą świat w znajomych kategoriach, a także uniemożliwiała wyobrażenie sobie innego modelu wspólnoty przeżywania zarazy.