FAQ

Nożyk w wierszu – wykładniki Różewiczowskiej niepowagi

Publication date: 2022

Wielogłos, 2022, Issue 2 (52) 2022: Wokół Różewicza. O śmiechu, fotografiach i głosie, pp. 51 - 68

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.22.004.15877

Authors

,
Jerzy Borowczyk
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0001-7548-1687 Orcid
All publications →
Krzysztof Skibski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-6420-4163 Orcid
All publications →

Titles

Nożyk w wierszu – wykładniki Różewiczowskiej niepowagi

Abstract

A Knife in a Poem – Exponents of Różewicz’s Non-seriousness

The authors analyse the poem by Tadeusz Różewicz, nożyk profesora [professor’s knife] (2001). They deal with the exponents of non-seriousness in this work due to the space of the poem (complicated by the reproduction of the rough draft), the elements of the language of the text, and the resulting gesture of the speaking subject. The non-seriousness becomes a figure of distance that saves from the categorical phraseology, breaks out of the rhythm, as well as of disregard, and is a form of counteracting the destructive power of time shown by the figure of rust. By placing the final text and the draft next to each other, the poet constantly breaks down the arrangements made both by himself and by the characters of the work and by its recipients. Among the verse exponents of the non-seriousness, one can see first of all verse syntagmas with their internal dynamics of additions, which are ultimately not more accurate, and sometimes are funny. With all its internal contradiction, nożyk profesora serves to document the admiration for the described figure of the Professor (Porębski), and also to keep the image of the past, the cruel 20th century, in the memory with the use of the title tool.

References

Download references
Balcerzan E., Różewicz jako „Różewicz” [w:] idem, Śmiech pokoleń– płacz pokoleń, Kraków: Universitas 1997.
Biasi de P.-M., Genetyka tekstów, przeł. F. Kwiatek, M. Prussak, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo 2015.
Bryant J., Płynny tekst. Teoria zmienności tekstów i edytorstwa w dobie książki i ekranu, przeł. Ł. Cybulski, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo 2020.
Drzewucki J., Róża, róża i rdza, „Twórczość” 2001, nr 10.
Górska I., Korekcja jako problem retoryczny i estetyczny w twórczości [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Kraków: Universitas 2007.
Gutorow J., Tadeusz Różewicz. Poza słowem [w:] idem, Urwany ślad. O wierszach Wirpszy, Karpowicza, Różewicza i Sosnowskiego, Wrocław: Biuro Literackie 2007.
Hoffmann K., Jaworski M., Śliwiński P., Różewicz – przeszłość, przyjaźń. Dwie glosy do poematu „nożyk profesora” [w:] eidem, Po całości… Szkice, punkty, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2016.
Jak powstał „nożyk profesora”. Rozmowa przygotowana przez Andrzeja Sapijęi Tadeusza Różewicza. Zapis z taśmy filmowej, „Gazeta Wyborcza” 2002, nr 231.
Jaworski S., Skreślenia – gry tekstowe Tadeusza Różewicza [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Kraków: Universitas 2007.
Krupa B., Ciało Róży. Fotograficzne reprezentacje Zagłady w „nożyku profesora” [w:] Niepokoje. Twórczość Tadeusza Różewicza wobec Zagłady, red. P. Krupiński, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma 2014.
Kruszewski W., Rękopisy i formy. Badanie literatury jako sztuka odnajdywania pytań, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010.
Kunz T., „Próba nowej całości”. Tadeusza Różewicza poetyka totalna [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Kraków: Universitas 2007.
Kunz T., Strategie negatywne w poezji Tadeusza Różewicza. Od poetyki tekstu do poetyki lektury, Kraków: Universitas 2005.
Latawiec B., Myślący brudnopis [w:] Różne głosy. Prace ofiarowane Stanisławowi Balbusowi na jubileusz siedemdziesięciolecia, red. D. Wojda, M. Heydel, A. Hejmej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2013.
Marciniak H., Obraz fotograficzny – między archiwum a pozorem. Fotografie w „nożyku profesora” Tadeusza Różewicza, „Przestrzenie Teorii” 2014, nr 1.
Marciniak H., Wizualna przestrzeń postpamięci. Poetyka sekundarnego świadectwa w „nożyku profesora” Tadeusza Różewicza, „Wielogłos” 2013, nr 1.
Mizerkiewicz T., Trzy koncepcje komizmu w poezji Tadeusza Różewicza [w:] idem, Nić śmiesznego. Studia o komizmie w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2007.
Passi I., Powaga śmieszności, przeł. K. Minczewa-Gospodarek, oprac. E. Borowiecka, Warszawa: PWN 1980.
Porębski M., Czy metaforęmożna zobaczyć? „Teksty” 1980, nr 6.
Porębski M., Lekcja poezji [w:] T. Różewicz, Zwierciadło. Poematy wybrane. Lekcja literatury z Mieczysławem Porębskim, wybór M. Porębski, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998.
Różewicz T., Historia pięciu wierszy, Kłodzko: Wydawnictwo „Pagina” 1993 (wznowienie: Biuro Literackie we Wrocławiu w roku 2011).
Różewicz T., nożyk profesora, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2001.
Różewicz T., zawsze fragment. recycling, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1998.
Shallcross B., Rzeczy i Zagłada, Kraków: Universitas 2010.
Skrendo A., Przodem Różewicz, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo 2012.
Skrendo A., Tadeusz Różewicz i granice literatury. Poetyka i etyka transgresji, Kraków: Universitas 2002.
Skrendo A., Wstęp [w:] T. Różewicz, Wybór poezji, oprac. A. Skrendo, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 2019.
Woźniak-Łabieniec M., Od rękopisu do pierwodruku. O wczesnych wariantach wiersza „Ranny” Tadeusza Różewicza [w:] Przed-tekstowy świat. Z literackich archiwów XIX i XX wieku, red. M. Woźniak-Łabieniec, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2020.

Information

Information: Wielogłos, 2022, Issue 2 (52) 2022: Wokół Różewicza. O śmiechu, fotografiach i głosie, pp. 51 - 68

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Nożyk w wierszu – wykładniki Różewiczowskiej niepowagi

English:

A Knife in a Poem – Exponents of Różewicz’s Non-seriousness

Authors

https://orcid.org/0000-0001-7548-1687

Jerzy Borowczyk
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0001-7548-1687 Orcid
All publications →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

https://orcid.org/0000-0002-6420-4163

Krzysztof Skibski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-6420-4163 Orcid
All publications →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Published at: 2022

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Jerzy Borowczyk (Author) - 50%
Krzysztof Skibski (Author) - 50%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish