„Rząd rządzi – partia kieruje – naród głoduje”, czyli marsze głodowe z 1981 roku

Grzegorz Majchrzak

Tytuły

Abstrakt

Mimo wprowadzenia w 1981 r. kartek na mięso i jego przetwory sytuacja zaopatrzeniowa w Polsce pogarszała się, a sklepy straszyły pustymi półkami. Niemożliwe stało się kupno nawet podstawowych produktów. To z kolei wpływało na nastroje społeczne, zwiększało frustrację Polaków, zwłaszcza kobiet. Doprowadziło również – w lipcu tego roku – do nowej formy protestu, tzw. marszów głodowych. Były one sposobem zademonstrowania niezadowolenia bez przerywania pracy, organizowania strajków, które tej sytuacji nie tylko by nie poprawiły, lecz mogłyby ją wręcz pogorszyć, a ponadto pozwoliłoby władzom PRL na obciążenie odpowiedzialnością za fatalną sytuację zaopatrzeniową „Solidarności”. Najgłośniejsze i największe marsze głodowe zorganizowano w Łodzi. W kolejnych tygodniach odbyły się one również w wielu innych miastach. Kres tym nietypowym ulicznym protestom (z udziałem głównie kobiet, często z dziećmi) położyły władze związku – Krajowa Komisja Porozumiewawcza, która w sierpniu 1981 r. zaapelowała o powstrzymanie się z organizowaniem kolejnych marszów i innych protestów (m.in. strajków) oraz zadeklarowała, że zrobi wszystko, co jest w stanie, „dla wyprowadzenia kraju z kryzysu”.

Despite the introduction in 1981 of a meat and processed meat ration card, the supply situation in Poland was deteriorating, with stores dreading empty shelves. It became impossible to buy even basic products. This, in turn, affected public sentiment and increased the frustration of Poles, especially women. It also led – in July of that year – to a new form of protest, the so-called hunger marches. They were a way of demonstrating discontent without stopping work, organizing strikes, which would not only not improve the situation, but could even make it worse, and would also allow the PRL authorities to hold Solidarity responsible for the dire supply situation. The loudest and largest hunger marches were organized in Lodz. In the following weeks, they were also held in many other cities. An end was put to these unusual street protests (involving mainly women, often with children) by the union›s authorities – the National Coordinating Commission, which in August 1981 appealed to refrain from organizing further marches and other protests (including strikes) and declared that it would do everything it could “to lead the country out of the crisis”.

Słowa kluczowe

zaopatrzenie, braki rynkowe, marsze głodowe, manifestacje, protest, „Solidarność”

supply, market, shortages, hunger, marches, manifestations, protests, „Solidarity”

Bibliografia

Dokumenty

Dokumenty Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”(1980–1981), wybór M. Owsiński, oprac. T. Kozłowski, Warszawa 2012.

NSZZ „Solidarność” w Bełchatowie w dokumentach Służby Bezpieczeństwa w latach 1980–1989, wybór i oprac. M. Jasiński, D. Rogut, K. Tylski, red. D. Rogut, Bełchatów 2010.

NSZZ Solidarność w Regionie Łódzkim w dokumentach służby bezpieczeństwa 1980–1981, oprac. S. Pilarski, R. Rabiega, Łódź 2010.

PZPR a Solidarność 1980–1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego, Warszawa 2013.

„Solidarność” Małopolska 1980–1981. Wybór dokumentów, oprac. M. Orski, A. Roliński, E. Zając, Kraków 2006.

Artykuły prasowe, prasa

O co chodzi?, „Tygodnik Solidarność” 1981, nr 19.

Rezolucja społeczeństwa ziemi kutnowskiej do Premiera Rządu PRL, „AS. Biuletyn Pism Związkowych i Zakładowych” 1981, nr 26.

„Solidarność” wobec sytuacji rynkowej, „AS. Biuletyn Pism Związkowych i Zakładowych” 1981, nr 27.

W regionach – akcje protestacyjne, „AS. Biuletyn Pism Związkowych i Zakładowych” 1981, nr 28.

Zawistowski A., Partia obraduje, rząd rządzi, a naród głoduje, „W Sieci Historii” 2016, nr 8.

Relacje, wspomnienia

Kropiwnicki J., To nie był karnawał (ani bal na Titanicu). Wspomnienia z lat 1980–1981 (mps).

Kuroń J., Gwiezdny czas. „Wiary i winy” dalszy ciąg, Londyn 1991.

Opracowania, monografie

Czuma B., Łódzka „Solidarność” 1980–1981. Zapis zdarzeń, Łódź 2010.

Encyklopedia „Solidarności”. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 1, Warszawa 2010.

Friszke A., Rewolucja Solidarności 1980–1981, Kraków 2014.

Hagemejer K., Kartki – bez pokrycia, „Tygodnik Solidarność” 1981, nr 12.

Kuczyński W., U progu wytrzymałości!, „Tygodnik Solidarność” 1981, nr 17.

NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 3: Polska północna, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.

NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 4: Polska zachodnia, red. Ł. Kamiński Ł., G. Waligóra, Warszawa 2010.

NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 5: Polska środkowo-wschodnia, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.

NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 6: Polska południowa, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.

Pilarski S., Marsz głodowy w Łodzi 30 lipca 1981 r., Łódź 2021.

Tam też była „Solidarność”. Małe ośrodki ruchu związkowego i ich rola w latach 1980–1989, red. A. Pyżewska, M. Zwolski, Białystok 2012.

Yesterday. Studia z historii najnowszej dedykowane prof. Jerzemu Eislerowi w 65. rocznicę urodzin, Warszawa 2017.

Zawistowski A., Bilety do sklepu. Handel reglamentowany w PRL, Warszawa 2017.

Złakowski Z., „Solidarność” olsztyńska w latach 1980–1981. Próba zestawienia faktów, Olsztyn 2000.

Internet

Uchwała nr 135 Rady Ministrów z dnia 12 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów, http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP19810180152.

Informacje

Informacje: Wolność i Solidarność, 2023, nr 15, s. 52 - 65

DOI: https://doi.org/10.4467/25434942WS.23.004.19655

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: „Rząd rządzi – partia kieruje – naród głoduje”, czyli marsze głodowe z 1981 roku

Angielski:

“The Government Rules – the Party Directs – the People Starve”, or the 1981 Hunger Marches

Autorzy

Grzegorz Majchrzak

https://orcid.org/0000-0002-9267-7769

Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-SA

Udział procentowy autorów:

Grzegorz Majchrzak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 142

Liczba pobrań: 95

„Rząd rządzi – partia kieruje – naród głoduje”, czyli marsze głodowe z 1981 roku

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Dokumenty

Artykuły prasowe, prasa

Relacje, wspomnienia

Opracowania, monografie

Internet

Informacje

Autorzy