Kształt edytorski postylli polskich XVI i XVII wieku – w poszukiwaniu staropolskich konwencji wydawniczych
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKształt edytorski postylli polskich XVI i XVII wieku – w poszukiwaniu staropolskich konwencji wydawniczych
Data publikacji: 2016
Terminus, 2015, Tom 17, zeszyt 3 (36), s. 317 - 367
https://doi.org/10.4467/20843844TE.15.011.5093Autorzy
Kształt edytorski postylli polskich XVI i XVII wieku – w poszukiwaniu staropolskich konwencji wydawniczych
Early modern Polish postils: in the search of editorial conventions
In 16th and 17th century Poland-Lithuania, vernacular postils, both Protestant and Catholic, were a powerful vehicle for religious reform and a useful tool in the confessional conflict. Between 1556 and the end of the 17th century, over forty editions of various postils (some of them multivolume) were printed. Together, they constitute one of the largest groups of surviving old-Polish publications connected by genre and published in the vernacular to reach a wider audience. For these reasons they are an excellent material for scholars interested in the development of the form of the Polish printed book.
The paper begins with rectification of some widespread yet misleading convictions about Polish postils. Results of the author’s bibliographical research allows her to prove that Polish postils should not be associated with Reformation only, but rather should be seen as a universal instrument of confessional polemic and pastoral aid. The main body of the article focuses on the development and changes of the form of Early Modern Polish postils. Because of the similarities of structure and purpose of these publications, the author is able to compare solutions chosen by different printers in terms of format, layout, illustrations, title-page composition, etc. Focusing on the most influential volumes printed in Kraków, she presents how Polish printers adapted German book designs and introduced new patterns later on. Based not only on the analysis of postils themselves, but also on surviving correspondence and other archival materials, the author sheds some light both on the circumstances of production and on the author’s and the reader’s role in shaping the form of the postil as a book. The question of using typography and illustration to attract Catholic readers to Protestant postils and vice versa is also raised. Analysis of the material prompts the author to the conclusion that the printing craft was above religious divisions.
Blair A., Too Much to Know. Managing Scholarly Information before the Modern Age, New Haven – London 2010, s. 117–152, zob. też s. 96–97.
Chojecka E., Deutsche Bibelserien in der Holzstocksammlung der Jagellonische Universitat in Krakau, Baden-Baden–Strasbourg 1961.
Dworzaczkowa J., Geneza i losy Postylli na ewangelie Jana Bytnera, „Biblioteka” 2005, nr 9 (18), s. 149–154.
Eisenstein E.L., Rewolucja Gutenberga, tłum. H. Hollender, Warszawa 2004, s. 77–78.
Frankowska M., Postylla toruńska z 1594 roku – zapomniany zabytek polszczyzny pomorskiej (cz. I), „Folia Toruniensia” 2004, t. 4.
Frymire J.M., Primacy of the Postils, Leiden 2009.
Genette G., Paratexts: thersholds of interpretation, tłum. J.E. Lewin, Cambridge: Cambridge University Press, 1997 [edycja elektroniczna: Cambridge 2001].
Gilmont J.-F., Protestant Reformations and Reading, [w:] A History of Reading in the West, red. G. Cavallo, R. Chartier, Cambridge – Oxford 2003, s. 215–237.
Grafton A., The Culture of Correction in Renaissance Europe, London 2011.
Heck K., Korespondencja Andrzeja Piotrkowczyka z Szymonowiczem, „Pamiętniki Literackie” 1902.
Kawecka-Gryczowa A., Z dziejów polskiej książki w okresie renesansu. Studia i materiały, Wrocław 1975,s. 305–309.
Kocot A., Artyści „czarnej sztuki”. Typografia druków Floriana Unglera i Macieja Wirzbięty, Kraków 2015.
Kolbuszewski K., Postyllografia polska XVI i XVII wieku, Kraków 1921.
Korespondencja ks. Jakuba Wujka z Wągrowca z lat 1569–1596, oprac. J. Sygański, cz. 1–3, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, 1919.
Komorowska M., Prolegomena do edycji dzieł Piotra Skargi, Kraków 2012.
Kuran M., Retoryka jako narzędzie perswazji w postyllografii polskiej XVI wieku, Łódź 2007.
Maciuszko J.T., Ewangelicka postyllografia polska XVI–XVIII wieku. Charakterystyka – analiza porównawcza – recepcja, Warszawa 1987.
Maciuszko J.T., „Postilla polska ...” – problemy, fakty, zagadki, „Roczniki Teologiczne”, 28 (1986), z. 1, s. 103–126.
Materiały do historii drukarstwa i księgarstwa w Polsce, wyd. A. Benis, Kraków 1890.
McKenzie D., Speech – Manuscript – Print, [w:] idem, Making Meaning. „Printers of the Mind” and Other Essays, Amherst 2002, s.237–258.
Migoń K., Bibliologia – nauka o kulturze książki, „Nauka” 2005, nr. 2, s. 49–57.
Ocieczek R., Rama utworu, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, wyd. 3, Wrocław 2002, s. 775–779.
Panuś K.,Zarys historii kaznodziejstwa w Kościele katolickim, cz. 2:Kaznodziejstwo w Polsce, t. 1–2, Kraków 2001.
Pettegree A., The Book in the Renaissance, New Heaven – London 2010.
Ptaśnik J., Monumenta Poloniae typographica, Lwów 1922, s. 72–73 oraz nr 705–708, 733–735.
Sitkowa A., „Na połów dusz ludzkich”. O literackiej ramie wydawniczej w edycjach „Kazań” Piotra Skargi (XVI–XVIII w.), Warszawa 1998.
Smith M.M., The Title Page: Its Early Development 1460–1510, London–New Castle 2000.
Socha K., Ewolucja dawnej typografii w „Żywotach świętych” – podejście funkcjonalne, [w:] Nad spuścizną Piotra Skargi, red. J.S. Gruchała, Kraków 2012, s. 48–186.
Treiderowa A., Deutsche Bibelserien in der Holzstocksammlung der Jagellonische Universitat in Krakau, Baden-Baden – Strasbourg 1961, s. 15–21.
Voisé-Maćkiewicz I., Matriał graficzny pierwszego wydania „Postylli” Samuela Dambrowskiego z roku 1620, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaka Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 11: Nauka o książce II.
Żbikowska-Migoń A., O potrzebie badań nad kształtem edytorskim polskiej książki naukowej XVIII–XIX wieku z perspektywy funkcjonalności publikacji, [w:] Od książki dawnej do biblioteki wirtualnej – przeobrażenia bibliologii polskiej. Na marginesie trzydziestolecia Instytutu Informacji Naukowej i Bibliologii UMK w Toruniu, red. D. Degen, M. Fedorowicz, Toruń 2009, s. 165–186.
Informacje: Terminus, 2015, Tom 17, zeszyt 3 (36), s. 317 - 367
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kształt edytorski postylli polskich XVI i XVII wieku – w poszukiwaniu staropolskich konwencji wydawniczych
Early modern Polish postils: in the search of editorial conventions
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 2016
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2189
Liczba pobrań: 2539