The article outlines the sixth phase of the development of the journal Studia Historiae Scientiarum (previous name Prace Komisji Historii Nauki PAU / Proceedings of the PAU Commission on the History of Science).

The information is provided on the following matters: the journal obtaining the award in the ministerial program “Support for scientific journals 2019–2020” (in April 2019), the evaluation of the magazine in “ICI Master Journal List 2017” (published at the end of 2018) and in “List of journals of the Ministry of Science and Higher Education of the Polish Republic 2019” (published on 31 July 2019), the indexation of the journal in the Scopus database (from September 2019), the implementation of the service Similarity Check (Crossref), the works on updating the journal’s website in OJS (3.1.2.1.), the number of foreign authors and the number of reviewers of the current volume of the journal.

Naszkicowano szósty etap rozwijania czasopisma Studia Historiae Scientiarum (wcześniejsza nazwa Prace Komisji Historii Nauki PAU).

Podano informacje o uzyskanym przez czasopismo wyróżnieniu w ramach ministerialnego programu „Wsparcie dla czasopism naukowych 2019–2020” (w kwietniu 2019 r.), ewaluacji czasopisma w „ICI Master Journal List 2017” (opublikowanej u końca 2018 r.) i „Wykazie czasopism MNiSW 2019” (opublikowanym 31 lipca 2019 r.), indeksacji czasopisma w bazie Scopus (od września 2019 r.), wdrożeniu usługi Similarity Check (Crossref), pracach nad aktualizacją strony internetowej czasopisma w OJS (3.1.2.1) oraz liczbie zagranicznych autorów i recenzentów bieżącego tomu czasopisma.

Marian Smoluchowski (1872–1917) był wybitnym polskim fizykiem, znanym m.in. jako pionier fizyki statystycznej. Jego krótka praca o historii fizyki w Polsce stanowi pionierskie opracowanie tego zagadnienia, była cytowana wiele razy, tworząc punkt wyjścia do dalszych badań nad historią fizyki w Polsce. Należy jednakże podkreślić, że nigdy nie poddano systematycznej analizie zagadnienia roli historii nauki w działalności naukowej Smoluchowskiego. W niniejszej pracy skupiono się na trzech obszarach działalności związanych z historią nauki: badawczym, dydaktycznym i filozoficznym. Wskazano, że doniosłość historii nauki dla Smoluchowskiego brała się z jej kulturowego znaczenia. Historia nauki odegrała ważną rolę w procesie krystalizacji koncepcji filozoficznych wybitnego fizyka, a także w dydaktyce fizyki, ukazując wewnętrzną dynamikę rozwoju nauki i inspirując do nowych odkryć. To ostatnie zagadnienie jest ściśle związane ze specyficznym podejściem metodologicznym Smoluchowskiego do fizyki, nazwanym przez niego „romantyzmem nauki”. W artykule wskazano nie tylko, że Smoluchowski jest pionierem historii fizyki w Polsce, ale też że przygotował podstawy dla przyszłego rozwoju tej dyscypliny.

The role of the history of science in Marian Smoluchowski’s scientific, didactic and philosophical activities

Abstract

Marian Smoluchowski (1872–1917) was an outstanding Polish physicist, known e.g. as a pioneer of statistical physics. His short paper about history of physics in Poland represents the initial study in this field. It was cited many times, creating the starting point for the historiography of physics in Poland. However, the role of history of science played in Smoluchowski’s activities was never systematically analyzed before. This article concentrates on three main domains of Smoluchowski’s activities involved with history of science: scientific, didactic and philosophical. It reveals that for Smoluchowski the importance of history of science was determined by its cultural impact. History of science played the important role in crystallization of his philosophical concepts, as well as in didactics revealing the internal dynamics of science and inspiring to new discoveries. The last issue is tied with specific methodological approach to physics called by Smoluchowski ‘romanticism of science’. This paper shows that Smoluchowski was not only a pioneer of history of physics in Poland, but also prepared some foundations for future development of this field of research.

In the second part of our article we continue presentation of individual fates of Polish mathematicians (in a broad sense) and the formation of modern Polish mathematical community against the background of the events of World War I. In particular we focus on the situations of Polish mathematicians in the Russian Empire (including those affiliatedwith the University of Warsaw, reactivated by Germans, and the Warsaw Polytechnics, founded already by Russians) and other countries.

Polscy matematycy i polska matematyka w czasach I wojny światowej. Część II. Cesarstwo Rosyjskie

Abstrakt

W drugiej części artykułu kontynuujemy przedstawianie indywidualnych losów matematyków polskich (w szerokim sensie) oraz kształtowanie się nowoczesnego polskiego środowiska matematycznego na tle wydarzeń pierwszej wojny światowej. W szczególności skupiamy się na sytuacji matematyków polskich w Cesarstwie Rosyjskim (także tych związanych z reaktywowanym przez Niemców Uniwersytetem Warszawskim i utworzoną jeszcze przez Rosjan Politechniką Warszawską) i innych krajach.

The university in Vilna (in Polish: Wilno, now: Vilnius, Lithuania), founded in 1579, by Stefan Batory (Stephen Báthory), King of Poland and Grand Duke of Lithuania, was a centre of Polish botany in 1780–1832 and 1919–1939.

In the latter period the university functioned under the Polish name Uniwersytet Stefana Batorego (in English: Stefan Batory University). It comprised six departments connected with botany (General Botany, Pharmacognosy and Cultivation of Medicinal Plants, Plant Taxonomy, Botanical Garden, Garden of Medicinal Plants, and Natural History Museum).

There worked such distinguished scientists, as: Jakub Mowszowicz (1901–1983), phytogeographer and phytosociologist; Jan Muszyński (1884–1957), botanist and pharmacist; Bronisław Szakien (1890–1938), cytologist and mycologist; Piotr Wiśniewski (1881––1971), physiologist; and Józef Trzebiński (1867–1941), mycologist and phytopathologist. Ca. 300 publications (including ca. 100 scientific ones) were printed in the period investigated, dealing mainly with morphology and anatomy, cytology, plant physiology, floristics (floristic geography of plants), systematics (taxonomy) of vascular plants, mycology and phytopathology, ecology of plant communities (phytosociology), as well as ethnobotany, and history of botany. Stefan Batory University was also an important centre of teaching and popularization of botany in that region of Europe.

The aim of the article is to describe the history of botany at the Stefan Batory University in 1919–1939.

Botanika na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (Vilna, Vilnius) (1919–1939)

Abstrakt

Uniwersytet w Wilnie (w języku angielskim: Vilna, obecnie: Vilnius w Republice Litewskiej), założony w 1579 r. przez Stefana Batorego, króla Polski i wielkiego księcia Litwy, był ośrodkiem polskiej botaniki w latach 1780–1832 oraz 1919–1939. W tym ostatnim okresie funkcjonował pod nazwą Uniwersytet Stefana Batorego (w języku angielskim: Stefan Batory University).

W latach 1919–1939 zorganizowano następujące zakłady związane z botaniką: Botaniki Ogólnej, Farmakognozji i Hodowli Roślin Lekarskich, Systematyki Roślin, Ogród Botaniczny, Ogród Roślin Lekarskich oraz Muzeum Przyrodnicze.

W ośrodku wileńskim pracowali wybitni uczeni, m.in. Jakub Mowszowicz (1901–1983), fitogeograf i fitosocjolog; Jan Muszyński (1884–1957), botanik i farmaceuta; Bronisław Szakien (1890–1938), cytolog i mykolog; Piotr Wiśniewski (1881–1971), fizjolog oraz Józef Trzebiński (1867–1941), mykolog i fitopatolog. Badacze roślin ogłosili drukiem ok. 300 publikacji (w tym ok. 100 naukowych) dotyczących głównie morfologii i anatomii, cytologii, fizjologii roślin, florystyki (florystycznej geografii roślin), systematyki (taksonomii) roślin naczyniowych, mykologii i fitopatologii, ekologii zbiorowisk roślinnych (fitosocjologii), a także etnobotaniki i historii botaniki. Uniwersytet Stefana Batorego był również ważnym ośrodkiem nauczania i popularyzacji botaniki w tym regionie Europy.

Celem artykułu jest opracowanie historii botaniki na Uniwersytecie Stefana Batorego w latach 1919–1939.

The history of the sufferings and the emigration of mathematicians under Nazi influence would be very incomplete without considering the perhaps most vibrant and at the same time most victimized European mathematical school of the 1930s, namely the Polish one. Polish mathematical emigration contributed – similarly to German-speaking emigration – considerably to the development of mathematics in the host countries, particularly in the United States.

The paper contributes to the discussion with some archival documents from two specific sources, which have so far found relatively little attention among historians of mathematics. These are the files of the Society for the Protection of Science and Learning (SPSL) at the Bodleian Library in Oxford, UK, and the files related to the Asylum Fellowship Planorganized by the Astronomer at Harvard University Harlow Shapley, now in possession of the Harvard University Archives.

Kilka uwag i dokumentów dotyczących emigracji polskich matematyków w latach 30. i 40. XX wieku

Abstrakt

Historia cierpień i emigracji matematyków wywołanych przez nazistów jest bardzo niekompletna, jeśli nie weźmiemy pod uwagę szkoły polskiej, chyba najbardziej tętniącej życiem, a zarazem najbardziej prześladowanej europejskiej szkoły matematycznej lat trzydziestych XX wieku. Polska emigracja matematyczna przyczyniła się – podobnie jak emigracja niemieckojęzyczna – do rozwoju matematyki w krajach przyjmujących, szczególnie w Stanach Zjednoczonych.

Artykuł jest przyczynkiem do dyskusji na temat niektórych dokumentów archiwalnych z dwóch konkretnych źródeł, które jak dotąd stosunkowo mało interesowały historyków matematyki. Są to akta Society for the Protection of Science and Learning (SPSL) w Bodleian Library w Oxfordzie w Wielkiej Brytanii oraz akta związane z Asylum Fellowship Plan organizowanym przez Harlowa Shapleya, astronoma z Harvard University, obecnie w posiadaniu Harvard University Archives.

This article discusses the possibilities which amateur participation offered to the young Shevchenko Scientific Society – limited to the description of the activities of this Society in the years 1892–1914.

The Society intended to develop rapidly into an academy of sciences in the Ukrainian language, but lacked the necessary resources. The existing network of Ukrainian associations in Eastern Galicia, which contributed to the development of scientific exchange, was helpful in achieving that status.

Before looking into the details of research agendas, the possibilities to use concepts of citizen science are measured for the context of the late 19^th and the early 20^th century.

The relation between ‘scientists’ and ‘amateurs’ is problematized on the basis of biographical examples of engaged scientists and activists, especially Volodymyr Hnatiuk from the Ethnographic Commission and Stanislav Dnistriansky from the Statistical Commission.

In order to understand the specific relations of Hnatiuk to his network of folklore collectors, their projects, aims and possibilities, Hnatiuk’s research is contrasted with the statistical surveys initiated by Dnistrians’kyĭ.

Based on their archival documentation and published sources, these research projects are analyzed together with the different circumstances between the poles of “national science” and “local knowledge”.

The article suggests that Ukrainian amateur researchers contributed intensely to the nation- and region-building in the multinational Empire.

Lokalna wiedza i uczestnictwo amatorów. Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki w latach 1892–1914

Abstrakt

W artykule omówiono, jakie możliwości oferowały amatorskie badania młodemu Towarzystwu Naukowemu im. Szewczenki działającemu w Galicji Wschodniej; ograniczono się do opisu działalności tego Towarzystwa w latach 1892–1914.

Towarzystwo zamierzało się szybko rozwinąć w ukraińską akademię nauk, ale brakowało mu do tego niezbędnych zasobów. Pomocą służyła istniejąca już sieć ukraińskich stowarzyszeń, która przyczyniła się do rozwoju wymiany naukowej.

Przed rozpatrzeniem szczegółów programów badawczych, przeanalizowano możliwości wykorzystania koncepcji nauki obywatelskiej w kontekście końca XIX i początku XX wieku. Przedstawiono relację między „naukowcami” a „amatorami” na podstawie przykładów z biografii zaangażowanych naukowców i działaczy, zwłaszcza Wołodymyra Hnatiuka działającego w Komisji Etnograficznej i Stanisława Dniestrianskiego działającego w Komisji Statystycznej.

Aby zrozumieć specyficzne relacje łączące Hnatiuka z jego siecią kolekcjonerów folkloru, ich projektami, celami oraz możliwościami, badania Hnatiuka zostały porównane z badaniami statystycznymi zainicjowanymi przez Stanisława Dniestrianskiego.

W oparciu o dokumentację archiwalną i opublikowane źródła przeanalizowano niektóre projekty badawcze z perspektywy z jednej strony „nauki narodowej”, a z drugiej „wiedzy lokalnej”.

Artykuł sugeruje, że ukraińscy badacze amatorzy intensywnie przyczynili się do budowania świadomości narodowej i regionalnej w wielonarodowym imperium.

In the 1920s, the young Soviet Republic, rejecting the old social system, turned to the study of the past. Instead of engaging with professional historians, the new regime initiated a whole range of large-scale participatory projects incorporated into political and public institutions to produce new, revolutionary history. In this article, instead of approaching this topic in terms of ideology and memory I put it in the context of history of science. Focusing on the case of trade unions, I suggest considering the early Soviet non-academic history-writing as a form of radical citizen science. Even though trade unionists had no special education, they dared to use scientific methods in their research that ended with positive results. This story allows us to question the opposition between amateurs and professionals in the field of citizen science.

„Możemy i musimy”: Naukowość pisarstwa historycznego o związkach zawodowych w Związku Radzieckim w latach 20. XX wieku

Abstrakt

W latach 20. XX wieku młoda Republika Radziecka odrzuciwszy stary układ społeczny zwróciła się ku badaniom przeszłości. Zamiast współpracować z profesjonalnymi historykami, nowy reżim zapoczątkował całą gamę dużych projektów partycypacyjnych pod kontrolą instytucji politycznych i publicznych, których celem było stworzenia nowej, rewolucyjnej historii. W tym artykule zamiast podchodzić do tego tematu w kategoriach ideologii i pamięci, umieściłem go w kontekście historii nauki. Skupiając się na przypadku związków zawodowych, sugeruję rozważenie wczesnego sowieckiego, nieakademickiego pisarstwa historycznego jako formie radykalnej nauki obywatelskiej. Mimo że związkowcy nie mieli kierunkowego wykształcenia, odważyli się wykorzystać metodę naukową w swoich badaniach zwieńczonych pozytywnymi rezultatami. Przykład ten pozwala nam kwestionować opozycję między amatorami i profesjonalistami w dziedzinie nauki obywatelskiej.

W artykule podajemy przykłady modeli matematycznych, obecnie niemal zapomnianych, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu odgrywały wielką rolę w dydaktyce matematyki. Z końcem XIX wieku powstała prężna produkcja tych modeli na użytek szkół i uczelni. W Muzeum UJ zachowały się w doskonałym stanie trzy takie modele.

Trwający już ponad sto lat spór o to, czy odkryty przez Jędrzeja Śniadeckiego, a nieuznany przez jemu współczesnych pierwiastek Vestium jest odpowiednikiem rutenu, wydaje się dziś bardzo trudny do rozstrzygnięcia. Sam ten spór, który w istocie rzeczy sprowadza się do ustalenia pierwszeństwa odkrycia, nabiera w świetle historii chemii – a zwłaszcza historii badań surowej platyny – zupełnie innego znaczenia. W tym kontekście okazuje się bowiem, że Jędrzej Śniadecki był pierwszym uczonym, który starał się udowodnić istnienie szóstego platynowca. Czas pokazał, że miał rację. Późniejsze wyodrębnienie metalicznego rutenu przez Karla Ernsta Clausa tylko tę rację potwierdziło.

Autor omawia archiwalną spuściznę Williama Johna Rose’a (1885–1968), kanadyjskiego slawisty, historyka i socjologa, pokazując jej przydatność do badań nad historią nauki oraz relacjami uczonych polskich z uczonymi z krajów anglosaskich. Ze względu na oddalenie Vancouver od Polski kolekcja zgromadzona w Archiwum Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej nie była do tej pory przedmiotem zainteresowań polskich uczonych, warta jest jednak zauważenia ze względu na swoje bogactwo i różnorodność tematyczną.

This article investigates the forgotten achievements of Władysław Natanson (1864–1937) related to the creation of Bose-Einstein statistics.

The introductory part of the article presents considerations regarding the methodology of history and the history of exact sciences, and then the divergent research perspectives that can be taken in the description of the history of Bose-Einstein statistics, as well as the author’s integrated approach to this issue, which eliminates the disadvantages of these divergent views.

This integrated approach is then used to describe the achievements of Władysław Natanson related to the creation of Bose-Einstein statistics.

These achievements are presented against the background and in the context of discussions which – relatively sporadically – took place among various groups of researchers: historians and philosophers of science, physicists, sociologists of scientific knowledge in the 20^th and 21^st centuries.

These discussions have now been reordered here. They are followed by a presentation of the complete list of Natanson’s publications regarding the subject. Also shown is his strategy to quote reliably the bibliography with regard to the explanation of the distribution of blackbody radiation and related issues.

Additionally, a list of scientists who knew Natanson’s publications has been supplemented in the article and the precursorship of Natanson’s achievements is explained. This is followed by a rebuttal of many erroneous or simplified statements about him and his achievements.

The already well-known terminological conventions have been recalled: “Bose statistics” and “Bose-Einstein statistics”, as well as recently introduced: “Planck-Bose statistics” (1984), “Natanson’s statistics” (1997)”, “Natanson-Bose-Einstein statistics” (2005), “Planck-Natanson-Bose-Einstein statistics” (2011), and “Natanson statistics” (2013).

New terminological conventions have been introduced: “Boltzmann-Planck-Natanson statistics” and “Boltzmann-Planck-Natanson-Bose-Einstein statistics”.

A side effect of this research is a discovery that Robert K. Merton – the author of the label ‘Matthew effect’ – chose the name of the effect using erroneous premises and the effect should therefore be named after its actual discoverer.

The article is accompanied by four appendixes: the first presents reflections on the methodology of historiography and historiography of exact sciences, the second – a commentary on the use of the terms: “Bose statistics”, “Bose-Einstein statistics”, “Einstein-Bose statistics” and “Planck-Bose statistics”, the third – a very important letter by Max Planck to  Władysław Natanson (of 25 January 1913), and the fourth – the excerpts of two letters from Sommerfeld to Rubinowicz (of 1 October 1919 and 1 November 1919).

Rozbieżne historie statystyki Bosego-Einsteina i zapomniane osiągnięcia Władysława Natansona (1864–1937)

Abstrakt

Artykuł bada zapomniane osiągnięcia Władysława Natansona (1864–1937) związane z powstaniem statystyki Bosego-Einsteina.

W części wstępnej artykułuwskazano rozbieżne perspektywy badawcze, jakie przyjmowano w opisie historii statystyki Bosego-Einsteina, a także autorskie zintegrowane ujęcie tego zagadnienia, które eliminuje wady tych rozbieżnych perspektyw.

Wspomniane zintegrowane ujęcie zastosowano następnie do opisania osiągnięć Władysława Natansona (1864–1937), związanych z powstaniem statystyki Bosego-Einsteina.

Dokonania Natansona przedstawiono na tle i w kontekście dyskusji, jakie toczyły się (stosunkowo sporadycznie) wśród różnych grup badaczy: historyków i filozofów nauki, fizyków, socjologów wiedzy naukowej w XX i XXI w.

Dyskusje uporządkowano oraz przedstawiono kompletną listę publikacji Natansona dotyczących omawianego zagadnienia. Wskazano także strategię rzetelnego cytowania przez Natansona bibliografii dotyczącej wyjaśnienia rozkładu promieniowania ciała doskonale czarnego i pokrewnych zagadnień; uzupełniono listę naukowców, którzy znali publikacje Natansona; skorygowano wiele błędnych lub uproszczonych stwierdzeń na temat Natansona i znaczenia jego publikacji, wyjaśniono kwestię prekursorstwa jego osiągnięć etc.

Przypomniano już znane konwencje terminologiczne: „statystyka Bosego” i „statystyka Bosego-Einsteina”, jak również niedawno wprowadzone: „statystyka Plancka-Bosego” (1984), „statystyka Natansona” (1997, 2013), „statystyka Natansona-Bosego-Einsteina” (2005) oraz „statystyka Plancka-Natansona-Bosego-Einsteina” (2011).

Wprowadzono nowe konwencje terminologiczne: „statystyka Boltzmanna-Plancka-Natansona” i „statystyka Boltzmanna-Plancka-Natansona-Bosego-Einsteina”.

Skutkiem pobocznym tych badań jest odkrycie, iż socjolog Robert K. Merton – autor określenia „efekt św. Mateusza” – wybrał tę nazwę, posługując się błędnymi przesłankami i dlatego należy nazywać ten efekt nazwiskiem jego faktycznego odkrywcy.

Do artykułu dołączone są cztery dodatki: pierwszy – przedstawia rozważania z zakresu metodologii historii i historii nauk ścisłych, drugi – komentarz dotyczący użycia terminów: „statystyka Bosego”, „statystyka Bosego-Einsteina”, „statytyska Einsteina-Bosego” oraz „statystyka Plancka-Bosego, trzeci – bardzo ważny list Maxa Plancka do Władysława Natansona z 25 stycznia 1913 r, a czwarty – fragmenty dwóch listów Sommerfelda do Rubinowicza z 1 października 1919 i 1 listopada 1919.

Until the 1950s, the first results in the studies of calcitonin-thyrocalcitonin were ignored in the accepted research scheme. However, it was José Fernández Nonídez from the Spanish School of Histology, died in Augusta (Georgia, USA) in 1947, whose expertise in the parafollicular cells of the mammalian thyroid had led him to an advanced understanding of this separate endocrine organ, which secretes calcitonin. The antecedent of the secretion was present in the cytoplasm of these cells, which Nonídez explained in a paper published in 1932.

In 1973, a Spanish group from the Instituto Gregorio Marañón (Madrid) leading the research into the ectopic production of calcitonin identified the precursor responsible for its biosynthesis. Nonetheless, given the informal power in connection with the communication between the scientists, this significative contribution was absolutely discarded in terms of acknowledgment within their social circle. The services responsible for dissemination of scientific knowledge considered that priority should be given to another group of young scientists dedicated to pro-calcitonin evidence.

The nature and extent of informal communication are highlighted in countries with different measures to guarantee the autonomy and independence of their state powers. Irrespectively of political circumstances, the paper is focused on the competition between two different approaches in science particularly important for progress in medicine: the perspective presented by experimental studies in basic sciences (in animals) and the models developed in clinical sciences.

Stan rywalizacji: priorytetowe znaczenie biosyntezy prekursora kalcytoniny i zniekształcenia pojęciowe

Abstrakt

Do lat 50. XX w. nie uwzględniano w przyjętym schemacie badawczym pierwszych dowodów przemawiających za istnieniem kalcytoniny-tyrokalcytoniny. Jednakże, znajomość przez José Fernándeza Nonídeza (z hiszpańskiej szkoły histologii, który zmarł w Augusta (Georgia, USA) w 1947 r.) komórek pęcherzykowych tarczycy ssaków doprowadziła go do zaawansowanego rozumienia tarczycy jako odrębnego narządu endokrynnego, wydzielającego kalcytoninę. W artykule opublikowanym w 1932 r. Nonídez wyjaśnił, że prekursor wydzielania znajdował się w cytoplazmie komórek tarczycy.

W 1973 r. hiszpańska grupa z Instituto Gregorio Marañón (Madryt), prowadząca badania nad ektopowym wydzielaniem kalcytoniny, zidentyfikowała prekursora odpowiedzialnego za biosyntezę kalcytoniny. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę nieformalną władzę związaną z komunikacją między naukowcami, znaczący wkład Nonídeza został absolutnie odrzucony i nie zdobył uznania w tej grupie społecznej. Upowszechnianie usług wiedzy naukowej spowodowało, że przyznano priorytet odkrycia grupie młodych naukowców zajmujących się badaniami pro-kalcytoniny.

Podkreślono charakter i zakres nieformalnej komunikacji w krajach, które wykorzystują różne środki dla zagwarantowania autonomii i niezależności uprawnień państwowych.

Niezależnie od uwarunkowań politycznych artykuł koncentruje się na konkurencji między dwoma różnymi podejściami w nauce, szczególnie ważnymi dla postępu w medycynie: perspektywą przedstawioną w badaniach eksperymentalnych w naukach podstawowych (u zwierząt) i modelach opracowanych w naukach klinicznych.

W artykule przedstawiono wprowadzenie do tematyki sesji roboczej „Polskie czasopisma naukowe z dyscyplin: «historia i filozofia nauki» oraz «naukoznawstwo» – aktualne wyzwania”, zorganizowanej przez Komisję Historii Nauki PAU w Krakowie w dniu 25 czerwca 2019 r., wraz z konkretnymi propozycjami rozwiązań organizacyjno-redakcyjnych dla czasopism i wydawnictw oraz rozwiązań legislacyjnych dotyczących zasad ewaluacji czasopism.

W artykule przedstawiono wyniki ewaluacji czasopism z historii nauki, historii, filozofii nauki oraz naukoznawstwa na podstawie „Wykazu czasopism MNiSW 2017”, „Wykazu czasopism MNiSW  2019” oraz „ICI Journal Master List 2014–2017”. Dodano także komentarz do tych wyników. Zwrócono uwagę na następujące fakty:

a) fakt istnienia ujemnej korelacji między oceną czasopisma w „Wykazie czasopism MNiSW 2019” a oceną czasopisma na „ICI Journal Master List 2014–2017” dla czasopism z historii i historii nauki;

b) fakt, że obecność czasopisma w DOAJ nie podniosła oceny ministerialnej czasopisma;

c) fakt, że ocena czasopisma w bazie danych Scopus nie wpłynęła w znaczący sposób na wzrost oceny ministerialnej: ocena ta zależy od dyscypliny i subdyscypliny;

d) fakt, że czasopisma z listy programu ministerialnego „Wsparcie dla czasopism naukowych 2019–2020” (WCN 2019–2020) oraz ERIH+ otrzymały od 20 do 70 punktów; ich ministerialna ocena zależy od dyscypliny i subdyscypliny.

Ponadto wyrażono nadzieję, że dla dobra polskiej nauki w krótkim czasie usunięte zostaną pewne błędy „Wykazu czasopism MNiSW 2019”, gdyż niektóre czasopisma otrzymały nieadekwatne oceny (stwierdzenie to wynika z porównania dokonań czasopism, w tym wskaźników bibliometrycznych).

Przedstawiono kilka uzupełniających uwag do tekstu Mariusza W. Majewskiego o Instytucie Metalurgii i Metaloznawstwa Politechniki Warszawskiej oraz o roli prof. Jana Czochralskiego, by pokazać, że temat nie został wyczerpany a pewne sformułowania wymagają korekty.

Niniejszy artykuł jest odpowiedzą na polemiczny komentarz dr. Pawła E. Tomaszewskiego, opublikowany w bieżącym tomie czasopisma Studia Historiae Scientiarum 18 (2019), dotyczący wcześniejszego artykułu autora (M.W. Majewskiego) na temat prac Instytutu Metalurgii i Metaloznawstwa przy Politechnice Warszawskiej oraz uzupełnień do biografii Jana Czochralskiego, opublikowanego w poprzednim tomie czasopisma.

Jest dobrze wiadomo, każda próba opracowania historii jakiegokolwiek zagadnienia wymaga podjęcia krytyki źródeł historycznych i pozyskanie informacji zgromadzonej w źródłach archiwalnych, prasie oraz memuarystyce wymaga od badacza podjęcia rzetelnej pracy porównawczej. Jednakże, problem powstaje wówczas, gdy autor przyszłej publikacji dysponuje tylko nielicznymi źródłami, a nawet tylko jednym – tak było w przypadku badań autora (M.W. Majewskiego).

Autor udzielił odpowiedzi na nurtujące dr. Pawła E. Tomaszewskiego wątpliwości dotyczące finansowania budowy i wyposażenia Instytutu Metalurgii i Metaloznawstwa przy Politechnice Warszawskiej oraz pochodzenia i prac Jana Czochralskiego. Przybliżono również problematykę Zakładów Hohenlohe SA, „Wspólnoty Interesów” i Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych SA.

Autor postuluje przeprowadzenie systematycznej zespołowej kwerendy zarówno prasoznawczej, jak i archiwalnej dotyczącej Jana Czochralskiego, a także udostępnienie badaczom archiwów prywatnych dotyczących tej postaci. Pozwoli to tworzyć bardziej ugruntowane źródłowo syntezy historyczne Jana Czochralskiego.

Artykuł opisuje przebieg sesji roboczej „Polskie czasopisma naukowe z dyscyplin: «historia i filozofia nauki» oraz «naukoznawstwo» – aktualne wyzwania” (Kraków, 25 czerwca 2019 r.), zorganizowanej przez Komisję Historii Nauki PAU.

The report discusses the activities of the Commission on the History of Science of the Polish Academy of Arts and Sciences in 2018/2019. It presents the lists of: scientific meetings, conferences, symposia, new members of the Commission, and new publications.

Sprawozdanie Komisji Historii Nauki PAU w roku 2018/2019

Abstrakt

Omówiona została działalność Komisji Historii Nauki PAU w roku 2018/2019. Przedstawiono spisy: posiedzeń naukowych, konferencji i sesji naukowych, nowych Członków Komisji oraz nowych publikacji.

Omówiona została działalność Komisji Historii Nauki PAU w roku 2018/2019. Przedstawiono spisy: posiedzeń naukowych, konferencji i sesji naukowych, nowych członków Komisji oraz nowych publikacji.