FAQ

Organizacja i przebieg repatriacji Polaków przez Szczecin z brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec w latach 1945–1947

Data publikacji: 12.2023

Szczecińskie Studia Archiwalno-Historyczne, 2023, Tom 7, s. 67-105

https://doi.org/10.4467/25443739SSAH.23.003.19105

Autorzy

Ryszard Techman
Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie
https://orcid.org/000-0003-2272-6032 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Organizacja i przebieg repatriacji Polaków przez Szczecin z brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec w latach 1945–1947

Abstrakt

W artykule scharakteryzowano organizację i przebieg powrotu do kraju przez Szczecin polskich repatriantów z brytyjskiej zony okupacyjnej w Niemczech w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej. Ta planowana i masowa operacja objęła tysiące Polaków, zwłaszcza tzw. robotników przymusowych, wywiezionych do pracy w Trzeciej Rzeszy, jeńców wojennych osadzonych w obozach, zdemobilizowanych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Szczecin odegrał szczególną rolę ze względu na położenie w pobliżu granicy z Niemcami w nowej rzeczywistości geopolitycznej, usytuowanie przy ważnej drodze morskiej na Bałtyk i dogodnym warunkom do wykorzystania komunikacji drogowej i kolejowej. Nie bez znaczenia było tu dobre przygotowanie w mieście nad Odrą Punktu Etapowego nr 2 Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, który dziennie przyjmował niekiedy kilka tysięcy osób. Akcję powrotu ludności polskiej do ojczyzny autor poprzedził informacjami o rokowaniach w tej sprawie pomiędzy zainteresowanymi władzami Wielkiej Brytanii, ZSRR i Polski. Repatriacja prowadzona transportem samochodowym, morskim i kolejowym przyniosła znaczące rezultaty, gdyż do Szczecina przyjechało blisko 265 tysięcy osób z których ogromna większość była następnie rozwożona pociągami w głąb kraju, gdzie czekały już rodziny, nieliczni pozostali w mieście, część zamieszkała na Pomorzu Zachodnim, zasilając rzesze napływających ze Wschodu osadników.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Artymowski S., Repatriacja żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych z Europy Zachodniej do Polski w latach 1945–1948, Poznań 2012.

Banasiak S., Działalność osadnicza Państwowego Urzędu Repatriacyjnego na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1947, Poznań 1963.

Banasiak S., Przesiedlenie Niemców z Polski w latach 1945–1950, Łódź 1968.

Białecki T., Przesiedlenie ludności niemieckiej z Pomorza Zachodniego po II wojnie światowej, Poznań 1969.

Czubasiewicz B., Zarzycki J., „Posejdonem” do ojczyzny, [w:] Tu pracuję, tu żyjęzbiór reportaży, wyboru dokonał Z. Sośnicki, Szczecin 1977.

Jankowiak St., Wysiedlenie i emigracja ludności niemieckiej w polityce władz polskich w latach 1945–1970, Warszawa 2005.

Kaczkowski S., Osadnictwo polskie w Szczecinie 1945–1950, Poznań 1963.

Kersten K., Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej (studium historyczne), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.

Kersten K., Repatriacja Polaków z byłej Rzeszy Niemieckiej po drugiej wojnie światowej, częśćI: Rok 1945, „Polska Ludowa”, t. VI, 1967.

Kersten K., Repatriacja Polaków z b. Rzeszy Niemieckiej po drugiej wojnie światowej, częśćII: 1946–1950, Polska Ludowa”, t. VII, 1968.

Lippóczy P., Walichnowski T., Przesiedlenie ludności niemieckiej z Polski po drugiej wojnie światowej w świetle dokumentów, Warszawa–Łódź 1982.

Maciejewski J., Wspomnienia z tamtych lat, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, 1980

Nitschke B., Wysiedlenie ludności niemieckiej z Polski w latach 1945–1949, Zielona Góra 1999.

Państwowy Urząd Repatriacyjny na Pomorzu Zachodnim od 1.IV.1945 do 31.XII.1947, Szczecin 1947.

Sula D., Działalność przesiedleńczo-repatriacyjna Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1951, Lublin 2002.

Techman R., Armia radziecka w gospodarce morskiej Pomorza Zachodniego w latach 1945–1956, Poznań 2003.

Techman R., Strefa radziecka w porcie szczecińskim w latach 1947–1955, „Zapiski Historyczne”, 1994, nr 58, z. 4.

Tebinka J., Techman R., Raporty brytyjskiego wicekonsula w Szczecinie Josepha Waltersa z 1946 roku, częśćI, „Zapiski Historyczne”1997, nr 62, z. 1.

Tebinka J., Techman R., Raporty brytyjskiego wicekonsula Josepha Waltersa z 1946 roku, częśćII, „Zapiski Historyczne”1997, nr 62, z. 2–3.

Tebinka J., Techman R., Szczecin w polityce brytyjskiej w latach 1945–1970, [w:] Polska w podzielonym świecie po II wojnie światowej (do 1989 r.), zbiór studiów pod red. Mieczysława Wojciechowskiego, Toruń 2002.

Wróbel J., Na rozdrożu historii. Repatriacja obywateli polskich z Zachodu w latach 1945–1949, Łódź 2009.

Zaremba P., Dziennik 1945, Szczecin 1996.

Prasa
„Kurier Szczeciński”

12 X 1945, nr 6: „Szczecin gotowy na przyjęcie repatriantów”

15 X 1945, nr 8: „Pierwsi repatrianci z zachodu przybyli do Szczecina”

17 X 1945, nr 10: „Przez Szczecin do kraju. Codziennie przybywa z Lüneburga po 3 tys. Polaków z zachodu”

25 X 1945, nr 17: „WracająPolacy z Nadrenii i Westfalii”

30 X 1945, nr 21: „16-ty transport repatriantów przybyłdo Szczecina”

15 XI 1945 nr 35: „Jubileusz w drugim etapie PUR-u”

16 XI 1945, nr 36: „Szczecin wzorowym ośrodkiem repatriacji. Uroczyste powitanie 100.000-ego rodaka z Zachodu w II Etapie P.U.R.”

23 XI 1945, nr 42: „Pułk. Hicks konferuje z przedstawicielami władz polskich w Szczecinie”

16–17 XII 1945, nr 62: „U Anglików w Szczecinie”

10 I 1946, nr 5: „Pierwsze transporty morskie repatriantów z Zachodu”

12 I 1946, nr 7: „Pierwszym statkiem przybędzie 1000 repatriantów”

29 III 1946, nr 69: „Z dniem 1 kwietnia rozpocznie się repatriacja drogą morską”

31 III–1 IV 1946, nr 31: „Pierwszy statek z repatriantami polskimi z Lubeki przybywa do Szczecina”

5 IV 1946, nr 75: „Pierwszy statek zawinął do polskiego Szczecina” „Szczecin”

1 VI 1947, nr 21–22: „Pierwsze kroki z repatriantami”.

Strony internetowe

Iwańczuk J., Punkty zbiorcze dla przesiedleńców niemieckich na terenie Szczecina (1945–1947)http://encyklopedia.szczecin.pl/wiki/Punkty_zborcze_dla_przesiedleńców_niemieckich_na_terenie_Szczecina_(1945-1947) dostęp 12.05.2020.

Informacje

Informacje: Szczecińskie Studia Archiwalno-Historyczne, 2023, Tom 7, s. 67-105

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Organizacja i przebieg repatriacji Polaków przez Szczecin z brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec w latach 1945–1947

Angielski:

Organization and Course of Repatriation of Poles Through Szczecin From the British Occupation Zone of Germany in 1945–1947

Autorzy

https://orcid.org/000-0003-2272-6032

Ryszard Techman
Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie
https://orcid.org/000-0003-2272-6032 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie

Publikacja: 12.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Ryszard Techman (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Organizacja i przebieg repatriacji Polaków przez Szczecin z brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec w latach 1945–1947

cytuj

Pobierz PDF Pobierz

pobierz pliki

RIS BIB ENDNOTE