Kościelna księga rachunkowa z Szumiącej koło Kamienia Pomorskiego (1730–1792) – spojrzenie na źródło w oparciu o teorię aktora-sieci ANT i jego opis
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEKościelna księga rachunkowa z Szumiącej koło Kamienia Pomorskiego (1730–1792) – spojrzenie na źródło w oparciu o teorię aktora-sieci ANT i jego opis
Data publikacji: 12.2023
Szczecińskie Studia Archiwalno-Historyczne, 2023, Tom 7, s. 7-66
https://doi.org/10.4467/25443739SSAH.23.001.19103Autorzy
Kościelna księga rachunkowa z Szumiącej koło Kamienia Pomorskiego (1730–1792) – spojrzenie na źródło w oparciu o teorię aktora-sieci ANT i jego opis
Tytułowa kościelna księga rachunkowa luterańskiej parafii Szumiąca koło Kamienia Pomorskiego z lat 1730–1792 została znaleziona w Gdańsku. Coroczny bilans zatwierdzali patronowie parafii. Kontroli ksiąg parafialnych, dokonywał prepozyt kapituły kamieńskiej. Do badań źródłoznawczych zastosowano teorię aktora-sieci ANT skorelowaną z osią czasu. Każdy człowiek, instytucja, zjawisko, przedmiot czy też zwierzę może zostać aktorem sieci i tworzyć sieć powiązań. Księga została umiejscowiona w strukturach kościelnych kapituły kamieńskiej, systemie księgowania opartego na połączeniu księgowości francuskiej i niemieckiej oraz w ówczesnym systemie waluty obrachunkowej. Graf przedstawiający Księgę jako aktora-sieci pokazuje powiązania kont księgowych z badaniami ilościowymi, a sentencji księgowych z analizami jakościowymi. Dla lepszego zrozumienia teorii ANT dostosowanej do badań historycznych, w publikacji umieszczono wyniki analizy siły nabywczej srebra zawartego w dobrym groszu z uwzględnieniem inflacji na tle wydarzeń historycznych. Sentencje księgowe opisujące osoby, miejsca na wykonanie analizy powiązań z zasobami Archiwum Państwowego w Szczecinie.
Szumiąca, Weichmühle, Kamień Pomorski, źródłoznawstwo, źródło rachunkowe, mikrohistoria, manuskrypt, parafia, patron, prepozyt, superintendent, pastor, kapituła kamieńska, księgowość francuska, księgowość, niemiecka, waluta obrachunkowa, teoria ANT, aktor-sieci, graf, sieć, powiązania, relacje, analiza ilościowa, analiza jakościowa
Abriszewski K., Czy Latourowskie badanie sposobów egzystowania pozwala zrozumieć wartości i ich rolę w naszym życiu? Teoria Aktora-Sieci Bruno Latoura, „Teksty Drugie” 2007, nr 1-2, s. 113–126.
Abriszewski K., Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Kraków 2008.
Abriszewski K., Teoria aktora-sieci jako teoria kultury, „Prace Kulturoznawcze” 2016, nr 18, Kultura nie-ludzka, s. 99–116.
Abriszewski K., Wszystko otwarte na nowo: teoria Aktora-Sieci i filozofia kultury, Toruń 2010.
Banaszkiewicz A., Techniki prowadzenia ksiąg rachunkowych w ujęciu historycznym, „Copernican Journal Finance & Accounting”2013, nr 2, z. 1, 21–38.
Biały A., Szesnastowieczne oprawy z krakowskiej szkoły introligatorskiej na przykładzie kolekcji z Biblioteki Jasnogórskiej –wybrane problemy, Katowice 2015.
Bronisch G., Ohle W., Kreis Kammin Land, Stettin 1939: L. Sarnier, portal Academica, licencja http://rightsstestaments.org/voca/InC/1.0/, dostęp: 2023-05-04.
Chlebowska (Szudarek) A., Fundacje opiekuńcze dla szlachcianek –legaty Richarda Heinricha von Flemminga 1713/1753–1928, [w:] Szlachta –społeczeństwo –państwo między Warmiąa Rugiąw XVIII–XX wieku, Szczecin 1998, s. 121–130.
Chlebowska A., „Stare panny”wdowy i rozwiedzione. Samotne szlachcianki w Prusach w latach 1815–1914 na przykładzie prowincji Pomorze, Szczecin 2012.
Dobija M., Natura i piękno zapisu podwójnego, „Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie” 2009, nr 796, s. 5–20.
Domańska E., Mikrohistorie. Spotkania w między światach, Poznań2005.
Dubiel J., https://zamkilubuskie.pl/szczecin-zdunowo-hohenkrug/, dostęp 2023-10-26.
Furtak T., Ceny w Gdańsku w latach 1701–1815, Lwów 1935.
Gawart M., Wczesne koncepcje rachunku kosztów, [w:] Historia rozwoju teoretycznej myśli rachunkowości. Przegląd wybranych teorii, modeli i koncepcji, red. K. Klimczak, Warszawa 2015, s. 132–163.
Gesterding C., Beitrag zur Geschichte der Stadt Greifswald oder vervollständigte, Greifswald 1829.
Gumowski M., Fałszerstwa monetarne Fryderyka II cz. I, „Przegląd Zachodni” 1948, nr 10, s. 422–445.
Gumowski M., Fałszerstwa monetarne Fryderyka II cz. II, „Przegląd Zachodni” 1948, nr 11, s. 517–541.
Gumowski M., Fałszerstwa monetarne Fryderyka II cz. III, „Przegląd Zachodni” 1948, nr 12, s. 671–445.
Gut P., Transkribus im Archiv –Ein polnisch-deutsches Projekt zur Handschriftentexterkennung an historischen Dokumenten, „Archeion”2021, nr 122 s. 129–153.
Kizik E., Struktura administracyjna i finansowanie gdańskiego kościoła luterańskiego [w:] Gdańsk w epoce Bartholomäusa Milwitza, red. E. Kizik, Gdańsk 2010, s. 41–55.
Klasik M., Dzieje kapituły katedralnej, Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej, https://mhzk.eu/old/muzeum/admin/indexe892.html?view=art_m&sid=5&a-id=342.
Klimczak K., Powstanie systemu księgowości podwójnej, [w:] Historia rozwoju teoretycznej myśli rachunkowości. Przegląd wybranych teorii, modeli i koncepcji, red. K. Klimczak, Warszawa 2015, s. 39–64.
Krzysztofiak M., Luszniewicz A., Statystyka, Warszawa 1979.
Kupke G., Bericht über die Verzeichung der kleineren nichtstaatlichen Archive des Kreises Kammin und Greifenberg in Pommern, Bd. 2, H. 5, Stettin 1933.
Latour B., E. Hermant E., Paris: Invisible City, Paris 2009, http://brunolatour.fr/virtual/EN/index.html, dostęp 2022-08-08.
Latour B., Nadzieja Pandory, tł. K. Abriszewski Toruń 2013.
Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni, tł. M. Gdula, Warszawa 2011.
Latour B., Reassembling the Social: An introduction to Actor-Network-Theory, New York 2005.
Latour B., Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tł. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków 2010.
Latour B., Technologia jako utrwalone społeczeństwo, tł. Ł. Afeltowicz, „Avant. Pismo awangardy filozoficzno-naukowej” 2013, nr 4, z. 1, s. 17–48.
Łazarowicz E., Historia powstania księgowości podwójnej i rachunku kosztów, Warszawa 2011.
Maćkowski T., Tokeny fundacji gdańskiego kupca Zachariasza Zappio dla rozliczenia pomocy ubogim, „Forum Numizmatyczne. Studia i Materiały” 2018, nr 2, s.195–205.
Małłek J., Ustawa o Rządzie (Regimentsnottel) Prus Książęcych z roku 1542. Studium z dziejów społecznych i politycznych w lennie pruskim, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1967, nr 72, z. 2, s. 1–233.
Marciniak R., Dobra kapituły kamieńskiej do połowy XV wieku: studium z dziejów społecznych gospodarstwa feudalnego, Poznań 1970.
Marciniak R., Kolonizacja ziemi kamieńskiej w XIV w., „Materiały Zachodniopomorskie” 1971, nr 17, s. 173–227.
Metody statystyczne teoria i zadania, red. C. Domański, Łódź 2001.
Moderow H., Die evangelischen Geistlichen Pommerns von der Reformation bis zur Gegenwart, Bd. 1, Stettin 1903.
Morawski W., Kronika kryzysów gospodarczych, Warszawa 2003.
Naworski Z., Biurokracja pruska w XVIII wieku –na drodze ku Weberowskiemu ideałowi, [w:] Dzieje biurokracji, red. T. Bykowa, A. Górak, G. Smyk, Lublin 2016, s. 135–150.
Nowicki T., Ministri ecclesiae. Służba kościelna i witrycy w diecezji włocławskiej w XVIII wieku, Lublin 2011.
Palęcka A., Teoria aktora-sieci jako ontologia dla socjologii wizualnej, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2014, nr 10, z. 4, s. 6–16, http//www.przegladsocjologiijakosciowej.org, dostęp: 2020-05-09.
Pawlik R., Kapituła kamieńska wobec protestantyzmu i przebudowy stosunków kościelnych w Księstwie Pomorskim do połowy XVI wieku, „Czasy Nowożytne” 2018, nr 31, s. 111–145.
Pawlik R., Kapituła katedralna w Kamieniu pomorskim na przełomie epok (1498–1549), Warszawa-Szczecin 2019.
Pawlik R., Księgozbiór kościoła parafialnego w Trzęsaczu w świetle akt wizytacji generalnej z 1594 roku, „Szczecińskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2022, nr 6, s. 11–35.
Ptaszyński M., Narodziny zawodu. Duchowni luterańscy i proces budowania koncesji w Księstwach Pomorskich XVI/XVII w., Warszawa 2011.
Ptaszyński M., Od opieki nad wdowądo systemu ubezpieczeń. Początki systemu opieki społecznej, „Mówią Wieki” 2010, nr 603, s. 44–49.
Rostworowski E., Wiek XVIII, Warszawa 1977.
Sierocki R., Analiza sieci społecznych jako metoda badawcza w naukach społecznych, „Rocznik Antropologii Historii”2020, nr 10, nr 13, s. 223–255.
Sitarz B., Zabezpieczanie poniemieckich archiwaliów na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1960. Wybrane przykłady, „Szczecińskie Studia Archiwalno-Historyczne” 2022, nr 6, s. 105–108.
Szukała M., Archiwum Państwowe w Szczecinie w latach 1919–1945. Ludzie i działalność, Szczecin 2019.
Szultka Z., Deutsche Geschichte im Osten Europas. Pommern, red. Werner Buchholz, Berlin 1999: recenzja, „Przegląd Historyczny” 2002, nr 93, z 4, s. 473–481.
Szultka Z., Inne spojrzenie na luterańskie duchowieństwo Pomorza Zachodniego w drugiej połowie XVI i na początku XVII wieku (na marginesie pracy Macieja Ptaszyńskiego Narodziny zawodu…), „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2011, nr 15, s. 245–283.
Szultka Z., WieśPomorza pruskiego w II poł. XVIII w. –Progresja domen, [w:] Historia Pomorza, t. 2: do roku 1815, cz. 3: Pomorze zachodnie w latach 1648–1815, red. G. Labuda, Z. Szultka, H. Lesiński, D. Łukasiewicz, A. Wielopolski, Poznań 2003.
Translator pisma odręcznego Transcribus, https://app.transkribus.eu/pl.
Tuchańska B., Czy Latourowskie badanie sposobów egzystowania pozwala zrozumieć wartości i ich rolę w naszym życiu? „Prace Kulturoznawcze” 18: 2016, Kultura nieludzka, s. 80–97, https://wuwr.pl/pkult/issue/view/317, dostęp: 2023-04-04.
Tuchańska B., Nauka a codzienność, „Nauka”2014, nr 3, s. 79–101.
Wachowiak B., Organizacja kościoła luterańskiego, [w:] Historia Pomorza, t. 2: do roku 1815, cz. I: 1464/66–1648/57, red. G. Labuda, Poznań 1976.
Wejman G., Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i Północnym do 1945 roku. Zarys problemu, „Colloquia Theologica Ottoniana”2016, nr 2, s. 217–238.
Wijaczka J., Johannes Bugenhagen (1485–1558). Reformator Północy, [w:] „Gdański Rocznik Ewangelicki”2008, nr 2, s. 27-38, https://www.reformacja-pomorze.pl/historia/opracowania-historyczne, dostęp: 2023-04-06.
Wijaczka J., Kwestia dziesięciny w Rzeszy Niemieckiej, Polsce i Prusach Książęcych w XVI wieku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1990, nr 1–4, s. 77–87.
Wilson R. J., Wprowadzenie do teorii grafów, Warszawa 2012, t. 2.
Wiślicz T., Metody ilościowe i jakościowe w badaniach historycznych, [w:] Wprowadzenie do metodologii historii, red. E. Domańska, J. Pomorski, Warszawa 2022, s. 346–358.
ZieleńR., Kościelna księga rachunkowa z Szumiącej (1730–1792): badania źródłoznawcze w oparciu o teorięaktora-sieci ANT z dziejami parafii w tle, promotor S. Kościelak, Gdańsk 2023, praca magisterska, niepublikowana.
ZieleńR., Rachunkowośćwe wspólnotach luterańskich: Weichmühl na Pomorzu Tylnym, w kościele św. Jana w Gdańsku i Królewcu-Trangheim w okresie 1756–1763 –wybrane zagadnienia, promotor S. Kościelak, Gdańsk 2020, praca licencjacka, niepublikowana.
Żabiński Z., Rozwój systemów pieniężnych w Europie Zachodniej i północnej, Wrocław 1989.
Żabiński Z., Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław 1981.
Żeglińska A., Księgi rachunkowe i metrykalne parafii ewangelickich w zasobie Archiwum Rodu Finck von Finckenstein, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2021, nr 116, s. 533–551.
Informacje: Szczecińskie Studia Archiwalno-Historyczne, 2023, Tom 7, s. 7-66
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kościelna księga rachunkowa z Szumiącej koło Kamienia Pomorskiego (1730–1792) – spojrzenie na źródło w oparciu o teorię aktora-sieci ANT i jego opis
Church accounting book from Szumiąca near Kamień Pomorski (1730–1792) – a look at the source and its description based on the ANT actor-network theory
Uniwersytet Gdański
ul. Bażyńskiego 1a 80-952 Gdańsk, Polska
Publikacja: 12.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 191
Liczba pobrań: 182