FAQ

Jeżeli powiesz, że jesteś Ukraińcem, to nikt Ci tu nie da karty. Analiza kryteriów przynależności do narodu polskiego w postępowaniu o przyznanie Karty Polaka

Data publikacji: 29.01.2025

Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2024 (L), Nr 3 (193), s. 59-81

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.24.027.21031

Autorzy

Marcin Czaja
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
https://orcid.org/0009-0007-8313-095X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Jeżeli powiesz, że jesteś Ukraińcem, to nikt Ci tu nie da karty. Analiza kryteriów przynależności do narodu polskiego w postępowaniu o przyznanie Karty Polaka

Abstrakt

Niniejsze opracowanie podejmuje analizę kryteriów przynależności do narodu polskiego w kontekście procedury przyznawania Karty Polaka, która została włączona do obowiązków urzędów wojewódzkich na skutek wybuchu wojny za naszą wschodnią granicą. Badanie koncentruje się na ocenie procesu weryfikacji kandydatów, z naciskiem na subiektywność i brak jednolitych standardów w ocenie kryteriów polskości. Oprócz omówienia teoretycznych założeń państwa narodowego i czynników wpływających na jego kształtowanie, tekst oferuje szczegółową analizę materiału badawczego zebranego w trakcie wywiadów pogłębionych z aplikującymi o Kartę Polaka oraz pełnomocnikami realizującymi na co dzień tę procedurę. Ponadto, tekst przybliża i eksploruje treść decyzji negatywnej wydanej w jednym urzędów wojewódzkich, co pozwala na głębsze zrozumienie praktycznych aspektów stosowania wyszczególnionych kryteriów. Insiderska pozycja autora – byłego inspektora Wydziału Spraw Cudzoziemców, obecnie pełnomocnika migrantów – zakorzenionego od ponad pięciu lat w badanym obszarze, ułatwi zmapowanie problematyki oraz wyciągnięcie niuansów niedostępnych dotąd w badaniach realizowanych jedynie z perspektywy teoretycznej. Ostatecznym celem artykułu jest przedstawienie idealnego, w oczach urzędników państwowych, wizerunku członka narodu polskiego.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Monografie:

Appadurai, Arjun, Strach przed mniejszościami. Nowa geografia gniewu. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa 2009.

Billig, Michael, Banalny nacjonalizm, Instytut Wydawniczy Znak: Kraków 2008.

Brubaker, Rogers, Citizenship and Nationhood in France and Germany, Harvard University Press, 1992

Brubaker, Rogers, Nacjonalizm inaczej. Struktura narodowa i kwestie narodowe w Nowej Europie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków, 1998

Domagała, Bożena, Polak-katolik w oglądzie socjologicznych (analiza wyników badań i wybranych problemów debaty publicznej), Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 24, Olsztyn 2018, s. 267–280

Charmaz, Kathy, Teoria ugruntowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009

Edensor, Tim, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków 2002.

Eriksen, Thomas, Hylland, Globalization, Bloomsbury: London 2014.

Faist, Thomas, Diaspora and transnationalism: What kind of dance partners?, w: Rainer Bauböck, Thomas Faist, (ed.) Diaspora and Transnationalism: Concepts, Theories and Methods, University of Amsterdam Press: Amsterdam 2010

Gellner, Ernest, Narody i nacjonalizm, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1991

Gieorgica, Jerzy, Paweł, Bartnicki, Sławomir, Karta Polaka a tożsamość narodowa. Przykład Polaków w Białorusi, Pogranicze. Studia Społeczne, tom XXIII, 2014.

Gońda, Marcin, Lesińska Magalena, Ewolucja Karty Polaka jako instrumentu polityki państwa, Ośrodek Badań nad Migracjami, CMR Working Papers 129 (187), 2022

Held, David, McGrew, Anthony, Goldblatt, David, Perraton, Jonathan, Global Transformations. Politics, Economics, and Culture. Stanford University Press: Stanford 1999.

Jekaterynczuk, Andrzej, Zmiany tożsamości kulturowej i dystansu społecznego wobec innych narodów w społeczeństwie ukraińskim po wybuchu wojny rosyjsko-ukraińskiej w 2014 r., Dialogi Polityczne, 29/2020, s. 179–190.

Kakarenko, Ksenia, Karta Polaka – narzędzie politycznego wpływu czy tarcza w ręku Polonii, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2008, 2.

Koseła, Krzysztof, Przemiany postaw i tożsamości współczesnego polskiego społeczeństwa, https://klauzura.katolik.pl/pliki/prof_kkosela.pdf [data dostępu: 28.07.2024]

Ładykowski, Paweł, ‘National Belonging’ in Legal and Diplomatic Formulas: The Pole’s Card as a Legacy of Poland’s Colonial History, Baltic Journal of European Studies, Tallin University of Technology, Vol. 8, No. 2 (25), 2018.

Malašević, Siniša, Nation-States and Nationalism: Organization, Ideology and Solidarity, Polity: Cambridge 2013.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Karta Polaka – dane statystyczne. Dane.gov. pl, https://dane.gov.pl/pl/dataset/2801,karta-polaka/resource/53730/table?page=1&per_page=20&q=&sort= [data dostępu: 12.10.2024]

Najwyższa Izba Kontroli. Funkcjonowanie systemu przyznawania Karty Polaka. Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli, 2018, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/098/LLU/ [data dostępu: 12.10.2024]

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021, https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/ [data dostępu: 18.07.2024].

Narożniak, Agnieszka, Karta Polaka w systemie instytucjonalnym prawa o cudzoziemcach, Studia Prawa Politycznego, nr 4 (20), 2017

Piekutowski, Jarema, Migracje: niewykorzystana (na razie) szansa Polski, Warsaw Enterprise Institute, wrzesień 2023, https://wei.org.pl/wp-content/uploads/2023/09/Migracje-niewykorzystanana-razie-szansa-Polski-raport.pdf [data dostępu: 07.06.2024].

Poniedziałek, Jacek, Prymordializm jako przedmiot krytyki i źródło inspiracji socjologicznych studiów nad narodem, Sprawy Narodowościowe. Seria nowa, 50/2018.

Pudzianowska, Dorota, Karta Polaka – New Wine in Old Bottles, Ethnopolitics, 2021, vol. 20, no. 1. Sassen, Saskia, Globalizacja. Eseje o nowej mobilności ludzi i pieniędzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków 2007.

Sasunkevich, Olga, (Un)doing Polishness: Negotiation of Ethnic Belonging in Personal Narratives about Karta Polaka, East European Politics And Societies, 03/2021.

Sendhardt, Bastian, Theorizing the Karta Polaka. Debordering and Rebordering the Limits of Citizenship, Territory and Nation in the EU’s Eastern Neighbourhood, The Journal of Power Institutions in Post-Soviet Societies, Issue 18, 2018.

Shils, Edward, Primordial, personal, sacred and civil ties. Some particular observations on the Relationships of Sociological Research and Theory, The British Journal of Sociology, vol. 8, no. 2, 1957.

Snyder, Timothy, The Causes of Ukrainian-Polish Ethnic Cleansing 1943, Past & Present, Oxford University Press for the Past and Present Society, Number 179, 2003.

Udrea, Andrea, Smith, David, Cordell, Karl, Karta Polaka, Poland and its Co-etnics Abroad, Ethnopolitics, 20:1, 2021.

Urząd do Spraw Cudzoziemców. Przyjęte wnioski o wydanie Karty Pobytu czasowego. Migracje. gov.pl, https://migracje.gov.pl/ [data dostępu: 14.07.2024].

Vertovec, Steven, Transnarodowość, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków 2012.

Wrońska, Iwona, Specyfika pojęcia „przynależność do Narodu Polskiego” w stosunkach międzynarodowych – uwagi na tle realizacji ustawy o Karcie Polaka przez polskie służby konsularne, w: Wybrane zagadnienia współczesnego prawa konsularnego (z perspektywy prawa i praktyki międzynarodowej oraz polskiej), red. Paweł Czubik, Wojciech Burek, Instytut Multimedialny, Kraków 2014, s. 268–284.

Zelenko, Galyna, Wojna Rosji przeciwko Ukrainie jako katalizator transformacji tożsamości politycznej, Wschód Europy, Studia humanistyczno-społeczne, 9, 2023, s. 181–184.

Akty prawne:

Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. 2007 Nr 180 poz. 1280)

Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. 2013 poz. 1650)

Informacje

Informacje: Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2024 (L), Nr 3 (193), s. 59-81

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Jeżeli powiesz, że jesteś Ukraińcem, to nikt Ci tu nie da karty. Analiza kryteriów przynależności do narodu polskiego w postępowaniu o przyznanie Karty Polaka
Angielski: “If You Say You’re Ukrainian, No One Will Grant You the Card Here.” An Analysis of the Criteria for Belonging to the Polish Nation in the Pole’s Card Application Procedure

Autorzy

https://orcid.org/0009-0007-8313-095X

Marcin Czaja
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
https://orcid.org/0009-0007-8313-095X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Publikacja: 29.01.2025

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Marcin Czaja (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Marcin Czaja, doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, absolwent studiów licencjackich i magisterskich na kierunku Bezpieczeństwo Narodowe na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Podyplomowych Studiów Wschodnich na Uniwersytecie Warszawskim. Były Inspektor Wydziału Spraw Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Obecnie przedsiębiorca i właściciel firmy specjalizującej się we wsparciu migrantów w procedurze legalizacji pobytu w Polsce. Główne zainteresowania badawcze koncentrują się wokół antropologii biurokracji oraz tworzenia i formowania narodów.

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski