Kamienice czynszowe na ul. Franciszka Smolki w Przemyślu – zagadnienia funkcjonalno-architektoniczne zabudowy mieszkalnej, wielorodzinnej z okresu 1852–1914
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKamienice czynszowe na ul. Franciszka Smolki w Przemyślu – zagadnienia funkcjonalno-architektoniczne zabudowy mieszkalnej, wielorodzinnej z okresu 1852–1914
Data publikacji: 12.2022
Rocznik Przemyski. Historia, 2022, 1 (27) 2022, s. 89 - 125
https://doi.org/10.4467/24497347RPH.22.020.16645Autorzy
Kamienice czynszowe na ul. Franciszka Smolki w Przemyślu – zagadnienia funkcjonalno-architektoniczne zabudowy mieszkalnej, wielorodzinnej z okresu 1852–1914
For Przemyśl, the second half of the 19th century was a time of dynamic economic and territorial development. It was then that the majority of historic urban fabric was established, both in terms of area and numbers. Unfortunately, the 19th-century tenement houses in Przemyśl have not been widely discussed so far. The few publications there are concern converted houses, untypical of that period. The literature on urbanization of the suburbs (which today constitute the historic town centre) in that period is also scanty. In order to discover the nature of changes in the town at that time, the author has chosen to discuss tenement houses in Franciszka Smolki Street. Those houses are a typical example of multi-family houses in the period under discussion. They were built in a previously undeveloped area, and soon that street became one of the more elegant ones in Przemyśl. Although it was subjected to urbanization relatively promptly, its houses are not homogeneous in nature and they are evidence of aesthetic changes and changes connected with the residents’ standard of living. Functional and spatial solutions used in particular groups of houses constitute the history of urbanization of that fragment of the town.
Źródła archiwalne:
Archiwum Państwowe w Przemyślu:
sygn. 1336 M, mapa Stadt Przemyśl mit den Lemberger, Podzamcze u. Zasanie Vorstädten in Galizien z 1852 roku.
Biblioteka Główna Uniwesyteu Mikołaja Kopernika w Toruniu:
sygn. M-1860, mapa Stadtplan von Przemyśl z 1898 roku.
Österreichisches Staatsarchiv w Wiedniu:
mapa K.K. Genie und Befestigungs-Bau Direktion zu Przemyśl z lat 1888‒1889.
Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Przemyślu:
dokumenty liczby wykazu hipotecznego, ul. F. Smolki 1/A. Dworskiego 18 – LWH 1433; ul. F. Smolki 3 – LWH 1540; ul. F. Smolki 4 – LWH 1438, 2405; ul. F. Smolki 5 – LWH 1437; ul. F. Smolki 6 – LWH 1438, 3552; ul. F. Smolki 7 – LWH 1435; ul. F. Smolki 9 – LWH 1436; ul. F. Smolki 11 – LWH 1556; ul. F. Smolki 12 – LWH 2394; ul. F. Smolki 15 – LWH 1443; ul. F. Smolki 19 – LWH 1432; ul. F. Smolki 22 – LWH 1178; ul. F. Smolki 24 – LWH 2972; ul. F. Smolki 26 – LWH 1176; ul. F. Smolki 28 i 30, ul. J. Słowackiego 49 – LWH 1612; ul. J. Słowackiego 47 – LWH 1964 i 1613; ul. J. Słowackiego 51 – LWH 1538; ul. W. Łukasińskiego 1 – LWH 1866.
Zasoby Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Przemyślu – Archiwum Działu Technicznego:
kamienica przy ul. F. Smolki 2/A. Dworskiego 18 – teczka 746; kamienica przy ul. F. Smolki 3 – teczka 901; kamienica przy ul. F. Smolki 4 – teczka 902; kamienica przy ul. F. Smolki 5 – teczka 903; kamienica przy ul. F. Smolki 6 – teczka 904; kamienica przy ul. F. Smolki 7 – teczka 905; kamienica przy ul. F. Smolki 9 – teczka 906; kamienica przy ul. F. Smolki 12 – teczka 910; kamienica przy ul. F. Smolki 15 – teczka 914; kamienica przy ul. F. Smolki 19 – teczka 918; kamienice przy ul. F. Smolki 22 i 24 – teczka 920; kamienica przy ul. F. Smolki 24 – teczka 6336; kamienica przy ul. F. Smolki 26 – teczka 922; kamienica przy ul. F. Smolki 28 – teczka 924; kamienica przy ul. F. Smolki 30 – teczka 925; kamienica przy ul. J. Słowackiego 47 – teczka 840; kamienica przy ul. J. Słowackiego 49 – teczka 842; kamienica przy ul. J. Słowackiego 51 – teczka 844; kamienica przy ul. W. Łukasińskiego 1 – teczka 2148.
Źródła drukowane:
H. z Seifertów Jabłońska, Dziennik z oblężonego Przemyśla 1914–1915, wstęp, przypisy i oprac. S. Stępień, Przemyśl 2017.
Wykaz ulic, placów i domów w mieście Przemyślu, sporządzony na podstawie numerowania w roku 1895 przeprowadzonego, Przemyśl 1895.
Wykaz ulic, placów i domów w mieście Przemyślu rok, Przemyśl 1899.
Wykaz ulic, placów i domów w mieście Przemyślu, Przemyśl 1900.
Wykaz ulic, placów i domów, w: Skorowidz miasta Przemyśla wraz z planem miasta, zebrał i wydał J. Styfi, Przemyśl 1905.
Wykaz ulic, placów i domów w mieście Przemyślu, Przemyśl 1910.
Wykaz ulic, placów i domów w mieście Przemyślu, Przemyśl 1932.
Opracowania:
K. Arłamowski, Rozwój przestrzenny Przemyśla, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1955, t. 15, s. 161‒194.
M. Dalecki, Rozbudowa urządzeń komunalnych Przemyśla w latach 1867–1914, „Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1989, t. 6, s. 49‒62.
M. Dalecki, Początki przemyskiej energetyki 1895–1918, „Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2004, t. 18, s. 31‒58.
M. Dalecki, Rozwój przestrzenny Przemyśla w latach 1867–1914, w: Rozwój przestrzenny miast galicyjskich położonych pomiędzy Dunajcem a Sanem w okresie autonomii galicyjskiej. Materiały sesji, Jasło 23‒24 kwietnia 1999, red. Z. Beiersdorf, A. Laskowski, Jasło 2001, s. 141‒152.
F. Forstner, Twierdza Przemyśl, Warszawa 2000.
J.T. Frazik, Kamienica Cegiełczyńska przy Rynku przemyskim oznaczona numerem piątym, „Rocznik Przemyski” 1986, t. 24–25, s. 195‒226.
J.T. Frazik, R. Frazikowa, Kamienica Brzykowska przy Rynku przemyskim nr 9, „Materiały i Studia Muzealne” 1988, t. 7, s. 113‒154.
R. Frazikowa, Monografia kamienicy nr 6 przy Rynku przemyskim, „Rocznik Przemyski” 1986, t. 24–25, s. 227‒264.
K. Girtler, Przemyśl w zaraniu doby autonomicznej. Opowiadania o rzeczach widzianych z zawróceniem wzroku w przeszłość, do druku przyg. A.S. Fenczak, Przemyśl 1999.
M. Gosztyła, Odnowa kamienic miasta Przemyśla, „Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1995, t. 9, s. 19‒28.
M. Gosztyła, Ustrój nośny kamienicy Rynek 16 w Przemyślu jako podstawa formy i funkcji obiektu mieszczańskiego z XVI w., „Materiały i Studia Muzealne” 1982, t. 5, s. 209‒214.
M. Gosztyła, Zachowanie wartości historyczno-konserwatorskich kamienicy przy Rynku Przemyskim nr 11, „Materiały i Studia Muzealne” 1988, t. 7, s. 155‒162.
B. Gutowski, Secesja w architekturze Przemyśla, Przemyśl 2007.
T. Idzikowski, Twierdza Przemyśl. Powstanie, rozwój, technologie, Krosno 2014.
D. Łukasiewicz, Problem mieszkaniowy i higiena w Prusach 1806–1871, „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW” 2012, nr 2, s. 41‒64.
A. Łupienko, Kamienice czynszowe Warszawy 1864–1914, Warszawa 2015.
J. Mach et al., Przemyśl, w: Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja, t. 1: Miasta historyczne, red. W. Zin, Warszawa 1986, s. 21-25.
A. Maj, Łazienki w polskich kamienicach w XIX wieku i do II wojny światowej, „Roczniki Humanistyczne” 2013, t. 61, nr 4, s. 143‒158.
J. Malczewski, Przemyśl w latach 1772–1914. Budownictwo, gospodarka komunalna, przemiany przestrzenne, Rzeszów 2009.
J. Malczewski, Przemyśl. Zarys rozwoju przestrzennego od powstania do roku 1914, Rzeszów 2014.
Miasto Przemyśl, cz. 1: Zespoły sakralne, red. J. Sito, oprac. P. Krasny, J. Sito, Warszawa 2004 („Katalog zabytków sztuki w Polsce”, t. 10).
J. Roguska, Pomiary detalu architektonicznego kamienic warszawskich z drugiej połowy XIX i początku XX wieku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 2011, nr 3, s. 113‒126.
M.J. Sołtysik, Termin i pojęcie kamienicy w tradycji historycznej, w: Kamienica w krajach Europy Północnej, red. M.J. Sołtysik, Gdańsk 2004, s. 32.
I. Zając, Rozwój zabudowy przemyskich przedmieść, „Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1995, t. 10, s. 93‒124.
Netografia:
twierdzaprzemysl.org, www.twierdzaprzemysl.org
Informacje: Rocznik Przemyski. Historia, 2022, 1 (27) 2022, s. 89 - 125
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kamienice czynszowe na ul. Franciszka Smolki w Przemyślu – zagadnienia funkcjonalno-architektoniczne zabudowy mieszkalnej, wielorodzinnej z okresu 1852–1914
Tenement houses in Franciszka Smolki Street in Przemyśl – functional and architectural issues of multi-family houses in the 1852–1914 period
Publikacja: 12.2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC-BY-NC-SA
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 267
Liczba pobrań: 587