Konstytucja, konstytucjonalizacja i konstytucjonalizm. Kilka uwag o współczesnych tendencjach oraz teoretyczno-prawnej propozycji ich konceptualizacji
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 13.12.2024
Rocznik Administracji Publicznej, 2024, 2024 (10), s. 25 - 40
https://doi.org/10.4467/24497800RAP.24.002.20220Autorzy
Konstytucja, konstytucjonalizacja i konstytucjonalizm. Kilka uwag o współczesnych tendencjach oraz teoretyczno-prawnej propozycji ich konceptualizacji
Konstytucjonalizm jest obszarem krytycznego namysłu, obejmującym relację przepisów konstytucji do rzeczywistości oraz rzeczywistości do konstytucji. Współcześnie zasada konstytucjonalizmu jest traktowana jako podstawa demokratycznego państwa prawnego. Bywa też utożsamiana z praworządnością konstytucyjną i legalizmem konstytucyjnym. Jest realizowana poprzez wiele reguł i zasad, także tych dotyczących stosowania prawa, zwłaszcza jego wykładni. To one, interpretowane w duchu pozytywistycznym bądź postpozytywistycznym, nabierają szczególnego znaczenia w urzeczywistnianiu zasady państwa prawnego, wpływając na kształt, rozumienie i znaczenie idei konstytucjonalizmu. Teoretycznego wyjaśnienia tych tendencji dostarcza zyskująca na popularności, także w rodzimej literaturze, teoria konstytucyjnego państwa prawnego. Koncentruje się ona na szeroko pojmowanych rozumowaniach prawniczych, przede wszystkim interpretacyjnych i walidacyjnych o charakterze operatywnym, w których szczególną rolę odgrywają normy konstytucyjne i wyrażane przez nie wartości. Jako argumentacyjna teoria stosowania prawa rozumie konstytucjonalizm nie tylko jako opis normatywnych rozwiązań konstytucyjnych, ale przede wszystkim zbiór idei, zasad i wartości odgrywających istotną rolę w uzasadnianiu rozstrzygnięć prawnych.
Ackerman B., Przyszłość rewolucji liberalnej, Warszawa 1996.
Ackerman B., We the People, t. 1: Foundations, Cambridge 1991.
Araszkiewicz M., Rozumowania prawnicze i schematy argumentacyjne w sądowym stosowaniu prawa, w: Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczyk-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021.
Arendt H., O rewolucji, Warszawa 2003.
Böckenförde E.-W., Historyczny rozwój i różne znaczenia pojęcia konstytucja, „Civitas” 1997, nr 1.
Bożek M., Władza ustrojodawcza w konstytucjonalizmie niemieckim, Warszawa 2013.
Dworkin R., A Matter of Principle, Cambridge, Massachusetts, London 1985.
Florczak-Wątor M., Aksjologia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w: Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczyk-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021.
Florczak-Wątor M., Wiszowaty M.M., Radziewicz P., Ankieta o Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyniki badań przeprowadzonych wśród przedstawicieli nauki prawa konstytucyjnego w 2017 r., „Państwo i Prawo” 2018, nr 6.
Friedrich J., Konstytucje i konstytucjonalizm, w: Konstytucjonalizm, demokracja, wolność. Wybór tekstów, red. P. Śpiewak, Warszawa 1996.
Garlicki L., O powołaniu naszych czasów do uchwalania konstytucji, „Państwo i Prawo” 2017, nr 9.
Gicquel J., Droit constitutionnel et institutions politiques, Paris 1987.
Grabowski A., Wprowadzenie, w: Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczyk-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2012.
Guastini R., Uwagi o konstytucjonalizacji porządku prawnego. Przypadek włoski (1998), w: Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa. Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm, red. A. Grabowski, J. Holocher, Kraków 2019.
Häberle P., El estado constitucional, México 2001.
Habermas J., Fatti e norme. Contributi a una teoria discorsiva del diritto e della democrazia, Milano 1996.
Habermas J., La lucha por el reconocimiento en el Estado democrático de derecho, „Daimon. Revista de Filosofía” 1997, nr 15.
Itzovitch G., Szlachetne sny i koszmary. Teorie interpretacji konstytucji i kontekst instytucjonalny (2017), w: Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa. Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm, red. A. Grabowski, J. Holocher, Kraków 2019.
Jamróz A., Demokracja współczesna. Wprowadzenie, Białystok 1993.
Korycka-Zirk M., Filozoficznoprawny wymiar kontroli konstytucyjności, Toruń 2017.
Młynarska-Sobaczewska A., Wokół pojęcia momentu konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2017, nr 9.
Pozzollo S., Neokonstytucjonalizm i specyficzność interpretacji konstytucyjnej (1998), w: Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa. Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm, red. A. Grabowski, J. Holocher, Kraków 2019.
Preuss U.K., Demokracja i konstytucjonalizm, w: Konstytucjonalizm, demokracja, wolność. Wybór tekstów, red. P. Śpiewak, Warszawa 1996.
Rawls J., Political liberalism, extended edition, New York 2005.
Sulikowski A., Konstytucjonalizm a nowoczesność. Dyskurs konstytucyjny wobec tryumfu i kryzysu moderny, Wrocław 2012.
Sulikowski A., Kryzys nowoczesnego konstytucjonalizmu. Między liberalną sędziokracją a postliberalnym populizmem, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna”2018, nr 1, t. 7.
Szlachta B., Aksjologia Konstytucji RP z 1997 r. Perspektywa badacza myśli politycznej, „Przegląd Sejmowy” 2017, nr 6, t. 143.
Tarnowska A., Koncepcja nowoczesnego konstytucjonalizmu w historii prawa, „Studia Iuridica Toruniensia” 2009, t. 5.
Ten C.L., Konstytucjonalizm i praworządność, w: Przewodnik po współczesnej filozofii i politycznej, red. P. Pettit, R. Goodin, Warszawa 1998.
Tuleja P., Zastane pojęcie państwa prawnego, w: Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, red. S. Wronkowska, Warszawa 2006.
Uziębło P., Wybrane zagadnienia prawa wyborczego Ameryki Południowej (po przemianach demokratycznych końca XX i początku XXI wieku i ich wpływ na systemy rządów), w: Systemy rządów. Dylematy konstytucyjnej regulacji i praktycznej funkcjonalności, red. T. Mołdawa, J. Szymanek, Warszawa 2007.
Viciano Pastor R., Martínez Dalmau R., Nowy konstytucjonalizm latynoamerykański. Podstawy dla konstrukcji doktrynalnej (2011), w: Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa, red. A. Grabowski, J. Holocher, Kraków 2022.
Wojtyczek K., Polska nauka prawa konstytucyjnego na przełomie wieków, w: Dwadzieścia lat transformacji ustrojowej w Polsce. Materiały 51. Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego (Warszawa, 19–21 czerwca 2009 r.), red. M. Zubik, Warszawa 2010.
Współczesne polityczno-prawne systemy państw Europy, Azji i Ameryki Łacińskiej, red. K. Complak, P. Guerrez, J. Rosiak, Wrocław 2017.
Ziółkowski M., 2018: dlaczego nie ma momentu konstytucyjnego w Polsce?, https://archiwumosiatynskiego.pl/wpis-w-debacie/2018-dlaczego-nie-ma-momentu-konstytucyjnego-w-polsce/ (dostęp: 23.11.2023).
Informacje: Rocznik Administracji Publicznej, 2024, 2024 (10), s. 25 - 40
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
Publikacja: 13.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 40
Liczba pobrań: 24