Fact-checking a wolność słowa

Grzegorz Maroń

Fact-checking a wolność słowa

Data publikacji: 05.2022

Radca Prawny, 2022, 1 (30), s. 84 - 105

https://doi.org/10.4467/23921943RP.22.007.15809

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Fact-checking a wolność słowa

Abstrakt

Fact-checking and freedom of speech

The article discusses the impact of the fact-checking process on freedom of speech. On the one hand, it was pointed out that the verification of the facts by specialized organizations, for various reasons, cannot be regarded as a fully reliable way of distinguishing between truth and falsehood in socially important matters. The findings made within the framework of fact-checking often fit into the public debate by taking a partisan position on a specific issue, and not so much objectively determining the truthfulness of certain statements formulated in public discourse. On the other hand, it was noted that fact-checking, although it does not undermine the freedom of speech – on the contrary, being an expression of it – is at the basis of the decisions of online social networking services, which may be viewed as an interference with the freedom of expression. While labeling content as untrue or misleading is not a violation of the freedom of speech of people formulating or disseminating it, removing such content from social networking services as well as blocking and obstructing access to legal content considered to be disinformation does constitute the infringement of freedom of expression.

Słowa kluczowe

fact-checking, wolność słowa, serwisy społecznościowe, prywatna cenzura

fact-checking, freedom of speech, social networking services, private censorship

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Literatura

Alexander L., Compelled speech, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstractid=-921414.

Benesh S., But Facebook’s Not a Country: How to Interpret Human Rights Law for Social Media Companies, „Yale Journal on Regulation Bulletin” 2020, vol. 38.

Bernaczyk M., Sfera prywatna i publiczna jako paradygmat współczesnego prawa konstytucyjnego na przykładzie spółek (z udziałem) Skarbu Państwa prowadzących działalność gospodarczą [w:] Osobowość prawna jako prze-słanka wykonywania konstytucyjnych wolności i praw, red. M. Bernaczyk, M. Jabłoński, Wrocław 2019.

Cahill-O’Callaghan R., The Influence of Personal Values on Legal Judgments, „Journal of Law and Society” 2013, vol. 40, nr 4.

Cenzura portali społecznościowych poza prawem, https://www.rp.pl/dobra-osobiste/art9981161-cenzura-portali-spolecznosciowych-poza-prawem.

Dershowitz A., The Case Against the New Censorship: Protecting Free Speech from Big Tech, Progressives, and Universities, New York 2021.

Dickey C., The Rise and Fall of Facts, „Columbia Journalism Review”, Fall 2019.

Dobrzeniecki K., Hrehorowicz A., Czy instytucjonalizacja „prawa do prawdy” jest receptą na kryzys informacyjny, „Gubernaculum et Administratio” 2021, nr 2.

Dobrzeniecki K., „Prawo do prawdy” w perspektywie filozoficznoprawnej. Przyczynek do dyskusji, „Acta Univer-sitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2020, t. 122.

Dobrzeniecki K., Internet a zjawisko prywatnej cenzury i inwigilacji [w:] Społeczeństwo inwigilowane w państwie prawa, red. K. Skowroński, P. Chrzczonowicz, Toruń 2003.

Douek E., The Limits of International Law in Content Moderation, „UC Irvine Journal of International, Trans-national, and Comparative Law” 2021, vol. 6, nr 1.

Facebook admits the truth: ‘Fact checks’ are really just (lefty) opinion, https://nypost.com/2021/12/14/facebook-admits-the-truth-fact-checks-are-really-just-lefty-opinion/.

Harvey M., Lies and Their Protection: A Comparison of the Right to Lie About Receiving a Military Honor in the United States and Canada, „University of Miami International & Comparative Law Review” 2014, vol. 21, nr 2.

Kucharski J., Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej, Kraków 2014.

Kulesza J., Prawo do anonimowej wypowiedzi a prywatna cenzura Internetu w Polsce, „Państwo i Prawo” 2012, nr 6.

Kulesza J., Cenzura treści elektronicznych a międzynarodowa odpowiedzialność państw za naruszenie praw czło-wieka, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2012, t. LXXXV.

Longchamps de Bérier F., Powracające pytania o wolność wyrazu w Stanach Zjednoczonych [w:] O wolność słowa i religii. Praktyka i teoria, red. F. Longchamps de Bérier, K. Szczucki, Warszawa 2016.

Maroń G., Zasady prawa. Pojmowanie i typologie a rola w wykładni prawa i orzecznictwie konstytucyjnym, Po-znań 2011.

Młynarska-Sobaczewska A., Nieprawda a bezprawność. Wybrane zagadnienia z praktyki określania granic wolno-ści prasy, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 2.

Mojski W., Konstytucyjna ochrona wolności wypowiedzi w Polsce, Lublin 2014.

Moshirnia A., Who Will Check the Checkers ? False Factcheckers and Memetic Misinformation, „Utah Law Re-view” 2020, nr 4.

Paul K., Will Trump’s big tech lawsuits succeed? Experts say chances are slim, https://www.theguardian.com/us-news/2021/jul/07/will-trumps-big-tech-lawsuits-succeed-experts-say-chances-are-slim.

Rojas G.B., Derecho a la Verdad, „Estudios constitucionales” 2016, vol. 14, nr 2.

Schmidt C., On Doctrinal Confusion: The Case of the State Action Doctrine, „BYU Law Review” 2016, nr 2.

Skrzypulec B., Liberalna wolność słowa w epoce fake-news, „Pressje” 2017, nr 51/52.

Stencel M., Luther J., Fact-checking census shows slower growth, https://reporterslab.org/fact-checking-census-shows-slower-growth/.

Vinhas O., Bastos M., Fact-Checking Misinformation: Eight Notes on Consensus Reality, „Journalism Studies” 2022.

The code of principles of the International Fact-Checking Network, https://ifcncodeofprinciples.poynter.org/.

Zajadło J., Teoretyczno- i filozoficzno-prawne pojęcie prawdy [w:] Pojęcie, miejsce i znaczenie prawdy w polskim proces karnym, red. K. Kremens, J. Skorupka, Wrocław 2013.

Akty prawne i akty urzędowe

Deklaracja Zasad dotyczących wolności wypowiedzi z 19 października 2000 r., http://www.oas.org/en/iachr/expression/showarticle.asp?artID=132&lID=1.

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 r., Dz.U.UE.C.2016.202.389.

Komunikat Komisji Europejskiej z 26 kwietnia 2018 r. „Zwalczanie dezinformacji w internecie: podejście euro-pejskie”, COM (2018) 236, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52018DC0236&from=PL.

Konstytucja Boliwariańskiej Republiki Wenezueli z 20 grudnia 1999 r., http://www.cne.gob.ve/web/normativa_electoral/constitucion/indice.php.

Konstytucja Federacji Rosyjskiej z 12 grudnia 1993 r., tłum. A. Kubik, Warszawa 2000.

Konstytucji Hiszpanii z 27 grudnia 1978 r., tłum. T. Mołdawa [w:] Konstytucje państw Unii Europejskiej, War-szawa 2011.

Konstytucja Królestwa Norwegii z 17 maja 1814 r., tłum. J. Osiński, Warszawa 1996.

Konstytucja Republiki Ekwadoru z 28 września 2008 r., https://www.asambleanacional.gob.ec/sites/default/files/private/asambleanacional/

filesasambleanacionalnameuid-20/transparencia-2015/literal-a/a2/Const-Enmienda-2015.pdf.

Konstytucja Republiki Nikaragui z 19 listopada 1986 r., http://legislacion.asamblea.gob.ni/Normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/

06c0db3b7bcfc75706257307006f6c6d.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki z 17 września 1987 r. (tłum. A. Pułło, Warszawa 2002).

Konstytucja Wielonarodowego Państwa Boliwia z 25 stycznia 2009 r., https://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2016/09/Boliwia_his_010716.pdf.

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r. nr 61, poz. 284.

Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku 19 grudnia 1966 r., Dz.U. z 1977 r. nr 38, poz. 167.

Projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych (akt o usługach cyfrowych) i zmieniającego dyrektywę 2000/31/WE, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX:52020PC0825.

Projekt ustawy Ministerstwa Sprawiedliwości o ochronie wolności słowa w internetowych serwisach społecznościowych, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/zachecamy-do-zapoznania-sie-z-projektem-ustawy-o-ochronie-wolnosci-uzytkownikow-serwisow-spolecznosciowych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Sejm IX kadencji, druk sejmowy nr 746, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=C588233C6B904461C1258624003BFB7F.

Projekt ustawy „Health Misinformation 5 Act of 2021”, nr EHF21778 N6F [Stany Zjednoczone].

Unijny kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji, https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/code-practice-disinformation.

Ustawa nr 2020–766 z 24 czerwca 2020 r. o zwalczaniu nienawistnych treści w internecie, https://www.legifrance.gouv.fr/dossierlegislatif/JORFDOLE000038745184/ [Francja].

Ustawa z 1 września 2017 r. o poprawie egzekwowania prawa w mediach społecznościowych, https://www.gesetze-im-internet.de/netzdg/BJNR335210017.html [Niemcy].

Ustawa z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 344.

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740.

Wytyczne Komisji Europejskiej z 25 maja 2021 r. w sprawie wzmocnienia kodeksu postępowania w zakresie dezinformacji, COM/2021/262, s. 5, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52021DC0262&from=EN.

Orzecznictwo

Wyrok SN z 31 stycznia 2018 r., I CSK 292/17, LEX nr 2472508.

Wyrok SA w Gdańsku z 25 kwietnia 2006 r., I ACa 1877/05, LEX nr 466363.

Postanowienie SO w Warszawie z 14 maja 2021 r., IV Cz 97/20.

Postanowienie SO w Warszawie z 11 czerwca 2019 r., IV C 608/19.

Wyrok ETPC (Wielka Izba) z 22 października 2007 r., Lindon, Otchakovsky-Laurens i July v. Francja, skargi nr 21279/02 i 36448/02.

Wyroki ETPC z 20 września 2018 r. w sprawach Annen v. Niemcy (nr 2 –5), skargi nr 3682/10, 3687/10, 9765/10 i 70693/11.

Wyrok ETPC z 6 września 2005 r. w sprawie Salov v. Ukraina, skarga nr 65518/01.

Wyrok ETPC (Wielka Izba) z 17 grudnia 2004 r., Pedersen i Baadsgaard v. Dania, skarga nr 49017/99.

Decyzja Europejskiej Komisji Praw Człowieka z 12 lipca 1989 r. w sprawie Ediciones Tiempo v. Hiszpania, skarga nr 13010/87.

Orzeczenie nr 2020–801 francuskiej Rady Konstytucyjnej z 18 czerwca 2020 r.

Manhattan Community Access Corp. v. Halleck, 139 S. Ct. 1921 (2019).

Prager Univ. v. Google LLC, 2018 WL 1471939 (N.D. Cal. 2018).

United States v. Alvarez, 132 S.Ct. 2537 (2012).

Abrams v. U.S., 250 U.S. 616 (1919).

Opinia doradcza Międzyamerykańskiego Trybunału Praw Człowieka z 13 listopada 1985 r., IACHR, OC-5-85.

Informacje

Informacje: Radca Prawny, 2022, 1 (30), s. 84 - 105

DOI: https://doi.org/10.4467/23921943RP.22.007.15809

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Fact-checking a wolność słowa

Angielski:

Fact-checking and freedom of speech

Autorzy

Grzegorz Maroń

https://orcid.org/0000-0002-3861-9103

Uniwersytet Rzeszowski, Aleja Rejtana 16c 35-959 Rzeszów

Publikacja: 05.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Grzegorz Maroń (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 425

Liczba pobrań: 857

<p> Fact-checking a wolność słowa</p>

Pobierz xml