Fake newsy jako nowa kategoria zagrożenia systemu bezpieczeństwa ekonomicznego państwa w dobie kryzysu epidemicznego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEFake newsy jako nowa kategoria zagrożenia systemu bezpieczeństwa ekonomicznego państwa w dobie kryzysu epidemicznego
Data publikacji: 11.05.2022
Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2022, Numer 26 (14), s. 86-128
https://doi.org/10.4467/20801335PBW.21.036.15696Autorzy
Fake newsy jako nowa kategoria zagrożenia systemu bezpieczeństwa ekonomicznego państwa w dobie kryzysu epidemicznego
Celem artykułu jest omówienie nowej kategorii zagrożenia bezpieczeństwa ekonomicznego państwa, jakim jest zjawisko tworzenia i rozpowszechniania fake newsów. Analizę przeprowadzono w trudnym okresie rozprzestrzeniania się koronawirusa. Moment ten jest szczególnie istotny, gdyż większość państw na świecie doświadcza negatywnych skutków ekonomicznych związanych z pojawieniem się choroby COVID-19. Systemy gospodarcze, w tym Polski, muszą się mierzyć z niespotykanymi wyzwaniami. Ten szczególny czas może sprzyjać wielu podmiotom na poziomie państw lub międzynarodowych korporacji, które chciałyby osłabić państwo polskie. W artykule autor przeanalizował fake newsy, które pojawiły się w przestrzeni publicznej po 13 marca 2020 r. Dodatkowo – jako case study – zaprezentował mechanizmy wypracowane w jednej z instytucji sieci bezpieczeństwa finansowego w Polsce.
Tekst jest rozwinięciem analizy Fake newsy w czasach pandemii koronawirusa – analiza wyzwań i problemów sektora bankowego w Polsce – analiza dr. Kamila Mroczki (21.05.2020), Ośrodek Analiz Politologicznych i Studiów nad Bezpieczeństwem Uniwersytetu Warszawskiego, http://oapuw.pl/wp-content/uploads/2020/05/K.-Mroczka-Fake-newsy-w-czasach-pandemii-koronawirusa.pdf [dostęp: 30 V 2020].
Bąkowicz K., Fake news jako produkt medialny w dobie postprawdy. Studium przypadku Niebieskiego Wieloryba, Warszawa 2019, rozprawa doktorska obroniona na Wydziale Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Bąkowicz K., Wprowadzenie do definicji i klasyfikacji zjawiska fake newsa, „Studia Medioznawcze” 2019, nr 3 (78), s. 280–289.
Bezpieczeństwo ekonomiczne w ujęciu politologicznym. Wybrane problemy, K. Księżopolski, K. Pronińska (red.), Warszawa 2012.
Flash Eurobarometer 464: Fake News and Disinformation Online, European Union, luty 2018 r.
Gryszczyńska A., Cyberprzestępczość podczas pandemii, w: Internet. Cyberpandemia. Cyberpandemic, A. Gryszczyńska, G. Szpor (red.), Warszawa 2020, s. 115–128.
Jachowicz P., Funt szterling i brytyjska polityka pieniężna w latach 1945–2010, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. »Studia i Prace«”2014, nr 2, s. 147–167.
Jastrzębski J., Mroczka K., Stępiński M., Uwarunkowania, zasady i możliwości współpracy Komisji Nadzoru Finansowego z Policją w obszarze bezpieczeństwa ekonomicznego i zwalczania przestępczości gospodarczej – w poszukiwaniu obszarów synergii, „Przegląd Policyjny” 2021, nr 3, s. 68–103.
Jeffries J., What’s Fake News?, New York 2019.
Kołodziejczyk-Konarska K., Unia gospodarczo-walutowa, Warszawa 2004.
Księżopolski K.M., Bezpieczeństwo ekonomiczne, Warszawa 2011.
Księżopolski K.M., Finansowy wymiar bezpieczeństwa ekonomicznego Polski w dobie kryzysu strefy euroaltantyckiej, „e-Politikon” 2013, nr 11, s. 208–230.
Księżopolski K.M., Ekonomiczne zagrożenia bezpieczeństwa państw. Metody i środki przeciwdziałania, Warszawa 2004.
Mamak K., Karalność medycznych fake newsów, „Filozofia w Praktyce” 2020, t. 6, s. 1–5.
McKinnon C., Endangering humanity: an international crime?, „Canadian Journal of Philosophy” 2017, t. 47, nr 2–3, s. 395–415.
Palczewski M., Fake news. A continuation or rejection of the traditional news paradigm?, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2017, t. 43, nr 5, s. 23–34.
Sulowski S., Państwo i bezpieczeństwo w kazualnym związku, w: Trzy wymiary współczesnego bezpieczeństwa, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Warszawa 2014, s. 11–25.
Węgrzyńska M.A., Identyfikacja bezpieczeństwa ekonomicznego w literaturze i regulacjach prawnych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2015, nr 390, s. 261–273.
Żukrowska K., Bezpieczeństwo ekonomiczne, w: Trzy wymiary współczesnego bezpieczeństwa, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Warszawa 2014, s. 98–118.
A Lie Can Travel Halfway Around the World While the Truth Is Putting On Its Shoes, https://quoteinvestigator.com/2014/07/13/truth/#note-9363-1 [dostęp: 11 IV 2020].
Art. 212 Kodeksu Karnego – jeśli chcecie go zostawić, to go zmieńmy. Debata u Rzecznika, Rzecznik Praw Obywatelskich, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/debata-wolnosc-slowa-a-znieslawienie [dostęp: 30 IV 2020].
Babraj R., Czym jest fact-checking? – zarys inicjatyw na świecie i w Polsce, NASK, 14 X 2019 r., https://cyberpolicy.nask.pl/czym-jest-fact-checking-zarys-inicjatyw-na-swiecie-i-w-polsce/ [dostęp: 30 IV 2020].
Badowski R., Masz oszczędności w banku? Szef PFR wyjawił, co może zrobić rząd, naTemat, 13 IV 2020 r., https://natemat.pl/305599,koronawirus-a-gospodarka-rzad-moze-siegnac-po-pieniadze-polakow-w-bankach#[dostęp: 16 IV 2020].
Badowski R., „Skrajna nieodpowiedzialność”. Ekonomista ocenia słowa szefa PFR o oszczędnościach Polaków, naTemat, 13 IV 2020 r., https://natemat.pl/305621,jankowiak-o-slowach-borysa-o-pieniadzach-polakow-w-bankach [dostęp: 17 IV 2020].
Balcewicz J., Społeczeństwo informacyjne w czasach cyfrowej rewolucji – o zjawisku bańki informacyjnej i jego następstwach, NASK, 14 X 2019 r., https://cyberpolicy.nask.pl/spoleczenstwo-informacyjne-w-czasach-cyfrowej-rewolucji-o-zjawisku-banki-informacyjnej-i-jego-nastepstwach/ [dostęp: 30 IV 2020].
Błoński M., Algorytm lepiej wykrywa fake newsy niż człowiek, Kopalnia wiedzy, 23 VIII 2018 r., https://kopalniawiedzy.pl/fake-news-falszywa-informacja-algorytm,28686 [dostęp: 30 IV 2020].
Borys P., Anatomia kłamstwa. Jak powstał fake news o zagrożeniu oszczędności Polaków?, Wszystko co najważniejsze, 13 IV 2020 r., https://wszystkoconajwazniejsze.pl/pawel-borys-stop-gospodarczym-fakenews/ [dostęp: 18 IV 2020].
Coronavirus: How can you stop the spread of misinformation?, BBC, 1 IV 2020 r., https://www.bbc.com/news/av/stories-52118949/coronavirus-how-can-you-stop-the-spreadof-misinformation [dostęp: 18 IV 2020].
Cydzik S., Za rozpowszechnianie fake newsa trudno ukarać, „Rzeczpospolita”, 16 VII 2017 r., https://www.rp.pl/Internet/307169924-Za-rozpowszechnianie-fake-newsa-trudno-ukarac.html [dostęp: 11 IV 2020].
Czy media społecznościowe służą dezinformacji i potęgowaniu podziałów? – raport Oxfordu, Stopfake, 22 IX 2019 r., https://www.stopfake.org/pl/czy-media-spolecznosciowe-sluza-dezinformacji-i-potegowaniu-podzialow-raport-oxfordu/ [dostęp: 27 IV 2020].
Drabik P., Polacy masowo zaczęli wypłacać gotówkę. Potwierdziły to dane NBP, Radio Zet, 17 IV 2020 r., https://biznes.radiozet.pl/News/Covid-19.-Polacy-masowo-zaczeli-wyplacac-gotowke [dostęp: 30 IV 2020].
Dziambor A. (@ArturDziambor), Twitter, 13 IV 2020 r., https://twitter.com/Artur-Dziambor/status/1249601787427987459 [dostęp: 16 IV 2020].
Gierej M. (@MariuszGierej), Twitter, 13 IV 2020 r., tweet w odpowiedzi do @Artur-Dziambor, https://twitter.com/MariuszGierej/status/1249628896594624512 [dostęp: 16 IV 2020].
Gillin J., Fact-checking fake news reveals how hard it is to kill pervasive ‘nasty weed’ online, https://www.politifact.com/article/2017/jan/27/fact-checking-fake-news-revealshow-hard-it-kill-p/ [dostęp: 18 IV 2020].
Gotówki wystarczy dla wszystkich klientów banków, Narodowy Bank Polski, 13 III 2020 r., https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2020/13032020.html [dostęp: 20 IV 2020].
Górnicka M., Pierwsza Dama Public Relations z XIX wieku, Portal Spraw Zagranicznych, 12 III 2009 r., http://www.psz.pl/122-opinie/pierwsza-dama-public-relations-z-xix-wieku [dostęp: 4 V 2020].
Jarząbek P., Jak George Soros rozbił Bank Anglii. 27 lat temu osłabił funta o 25% w jeden dzień, Comparic, 16 IX 2019 r., https://comparic.pl/24-lata-temu-george-soros-rozbil-bank-anglii/ [dostęp: 16 IV 2020].
Jaźwiński P., „Przysłowie stare jak świat”. Od 300 lat opisuje fake newsy, Konkret24, 21 IV 2019 r., https://konkret24.tvn24.pl/mity,114/przyslowie-stare-jak-swiat-od-300-lat-opisuje-fake-newsy,928906.html [dostęp: 14 IV 2020].
Jędrzejek P. (@tw_wolfgang), Twitter, 13 IV 2020 r., tweet w odpowiedzi do @P_W_Kuczynski i @PanWaldemar, https://twitter.com/tw_wolfgang/status/1249571374403923970 [dostęp: 18 IV 2020].
Jóźwik T., Rosjanie wywieszają białą flagę w sprawie Azotów. Sągotowi na pozbycie się akcji polskiej firmy, Dziennik.pl, 5 IV 2017 r., https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/546742,acron-azoty-akcje-rosja-rosjanie-polska-firma-chemiczna-gospodarka-wiaczeslaw-kantor.html [dostęp: 14 IV 2020].
Kisiel M., Czy internetowa plotka może wywołać run na bank?, Bankier.pl, 2 III 2016 r., https://www.bankier.pl/wiadomosc/Czy-internetowa-plotka-moze-wywolac-run-na-bank-7332704.html [dostęp: 14 IV 2020].
Kisiel M., Gotówka jest i będzie dostępna. Banki i NBP uspokajają, Bankier.pl, 13 III 2020 r., https://www.bankier.pl/wiadomosc/Banki-uspokajaja-gotowka-jest-i-bedzie-dostepna-7838547.html [dostęp: 20 IV 2020].
Korba M., Fake news: Definicja pojęcia, skutki i sposoby walki z nieprawdziwymi informacjami, ANTYFAKE, 25 VIII 2019 r., https://www.antyfake.pl/fake-news-definicja [dostęp: 14 IV 2020].
Kucharczyk K., Fake newsy stają się coraz groźniejsze, „Rzeczpospolita”, 20 V 2019 r., https://cyfrowa.rp.pl/it/34291-fake-newsy-staja-sie-coraz-grozniejsze [dostęp: 30 IV 2020].
Kuczyński P. (@P_W_Kuczynski), Twitter, 12 IV 2020 r., tweet w odpowiedzi do @Pan-Waldemar, https://twitter.com/P_W_Kuczynski/status/1249405963620278272 [dostęp: 18 IV 2020].
Kuczyński W. (@PanWaldemar), Twitter, 12 IV 2020 r., https://twitter.com/PanWaldemar/status/1249404879120072704 [dostęp: 18 IV 2020].
Kulik W., 6 lat więzienia za fake newsy, Benchmark, 1 V 2018 r., https://www.benchmark.pl/aktualnosci/malezja-kara-6-lat-wiezienia-za-fake-newsy.html [dostęp: 22 IV 2020].
KwiecieńM., „Fake news” słowem roku 2017 zespołu słowników Collinsa, Słowa na czasie, 4 XI 2017 r., http://www.slowanaczasie.uw.edu.pl/fake-news-slowem-roku-2017-zespolu-slownikow-collinsa/ [dostęp: 10 IV 2020].
Letkiewicz L. (@ALetkiewicz), Twitter, 12 IV 2020 r., https://twitter.com/ALetkiewicz/status/1249397695602741256 [dostęp: 18 IV 2020].
Malezja likwiduje „lex anty fake”, Stopfake, 16 VIII 2018 r., https://www.stopfake.org/pl/malezja-likwiduje-lex-anty-fake/ [dostęp: 18 IV 2020].
Mering P., Nie, mBank nie złożył wniosku o upadłość. To bardzo kiepski żart, a jego autor prawdopodobnie poniesie surowe konsekwencje, Bezprawnik, 1 IV 2020 r., https://bezprawnik.pl/mbank-upadlosc-zart/ [dostęp: 19 IV 2020].
Olszewski K. (@KrzyOlszewski), Twitter, 1 IV 2020 r., https://twitter.com/KrzyOlszewski/status/1245305725825531906 [dostęp: 19 IV 2020].
Oszuści próbują wykorzystać pandemię. Uważaj na te wiadomości, TVPInfo, 14 III 2020 r., https://www.tvp.info/47125679/oszusci-probuja-wykorzystac-pandemie-uwazaj-na-te-wiadomosci [dostęp: 20 IV 2020].
Palczewski M., Fake news a wolność słowa, Instytut Staszica, 11 II 2019 r., http://instytutstaszica.org/2019/02/11/fake-news-a-wolnosc-slowa/ [dostęp: 1 IV 2020].
Palczewski S., Rosja chce cenzurować fake newsy, CyberDefence, 8 III 2019 r., https://www.cyberdefence24.pl/rosja-chce-cenzurowac-fake-newsy [dostęp: 28 IV 2020].
P. Borys o tarczy finansowej: mówimy o programie bez precedensu co do skali i oddziaływania dla gospodarki w najbliższych miesiącach, Radio Maryja, 10 IV 2020 r., https://www.radiomaryja.pl/informacje/polska-informacje/tylko-u-nas-p-borys-o-tarczy-finansowej-mowimy-o-programie-bez-precedensu-co-do-skali-i-oddzialywania-dla-gospodarki-w-najblizszych-miesiacach/ [dostęp: 19 IV 2020].
Perez-Rosas V. i in., Automatic Detection of Fake News, https://arxiv.org/pdf/1708.07104.pdf [dostęp: 30 IV 2020].
Polska na celowniku dezinformacji, https://www.gov.pl/web/sluzby-specjalne/polska-na-celowniku-dezinformacji [dostęp: 21 IV 2020].
Radzimowski M., Szturm na bank w Grębowie! Klienci obawiają się stracić oszczędności, prezes uspokaja. Panika bankowa zatacza coraz szersze kręgi, Nowiny24, 9 VII 2019 r., https://nowiny24.pl/szturm-na-bank-w-grebowie-klienci-obawiaja-sie-stracic-oszczednosci-prezes-uspokaja-panika-bankowa-zatacza-coraz-szersze-kregi/ar/c1-14261933 [dostęp: 14 IV 2020].
Raport NASK PIB „Badanie opinii o (dez)informacji w sieci”. Ponad 26 proc. badanych przyznaje, że nie potrafi rozróżnić informacji prawdziwej od fałszywej, https://www.nask.pl/download/1/1386/RAPORTBEZPIECZNEWYBORY.pdf [dostęp: 30 IV 2020].
Rogalewicz M., Zakrzewski P., Świat: uregulowania prawne w zakresie fałszywych informacji, Stopfake, 16 VIII 2018 r., https://akademia.demagog.org.pl/uregulowaniaprawne-swiat/ [dostęp: 21 IV 2020].
Rymsza A., Phishing dobry na wszystko? Niemiecki rząd przelał miliony euro oszustom, Telepolis, 20 IV 2020 r., https://www.telepolis.pl/fintech/bezpieczenstwo/niemiecki-rzad-phishing-nadrenia-westfalia-covid-19 [dostęp: 21 IV 2020].
Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/mlodziezowe-slowo-roku/haslo/fake-news;6368870.html [dostęp: 6 IV 2020].
Stan wiedzy ekonomicznej Polaków – Raport Instytutu Wolności i Raiffeisen Polbank, Instytut Wolności i Raiffeisen Polbank, lipiec 2014 r., http://instytutwolnosci.pl/wp-content/uploads/2018/07/stan_wiedzy_ekonomicznej_Polakw.pdf [dostęp: 30 IV 2020].
Stan wiedzy i świadomości ekonomicznej Polaków 2015, Narodowy Bank Polski, https://www.nbportal.pl/__data/assets/pdf_file/0006/54528/Diagnoza-stanu-wiedzy-i-swiadomosci-ekonomicznej-Polakow-2015.pdf [dostęp: 30 IV 2020].
State of the Fact-Checkers 2019, International Fact-Checking Network, @Poynter, https://drive.google.com/file/d/126VfMEOEqtDZ0t-ZsMXKYJzP5JxHtCzK/view [dostęp: 30 IV 2020].
The Real Story of ‘Fake News’. The term seems to have emerged around the end of the 19th century, https://www.merriam-webster.com/words-at-play/the-real-story-of-fake-news [dostęp: 4 IV 2020].
Veritas C., Pilne. Prezes Kaczyński planuje zarekwirować oszczędności obywateli w celu ratowania budżetu, https://www.przekazdnia.pl/2020/04/12/pilne-prezes-kaczynski-planuje-zarekwirowac-oszczednosci-obywateli-w-celu-ratowania-budzetu/ [dostęp:16 IV 2020].
Zakrzewski P. i in., Praw(n)y sierpowy w starciu z fake newsem. Monitoring w obszarze wprowadzania uregulowań prawnych jako metody walki z fałszywymi informacjami w Internecie, grudzień 2018 r., http://obserwatoriumdemokracji.pl/wp-content/uploads/2019/01/Raport-aktualizacja-grudzie%C5%84.pdf [dostęp: 17 IV 2020].
Zygiel A., Rosja będzie karać za „fake newsy”. Parlament przyjął projekt ustawy, RMF, 6 III 2019 r., https://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-rosja-bedzie-karac-za-fake-newsy-parlament-przyjal-projekt-u,nId,2870038[dostęp: 28 IV 2020].
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (DzU z 1997 r. nr 78 poz. 483, ze zm.).
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Zwalczanie dezinformacji w internecie: podejście europejskie, Bruksela, 26.04.2018, COM (2018) 236 final.
Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (t.j.: DzU z 2021 r. poz. 177).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j.: DzU z 2021 r. poz. 2345, ze zm.).
Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (t.j.: DzU z 2018 r. poz. 1914).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j.: DzU z 2020 r. poz. 1740, ze zm.).
Informacje: Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2022, Numer 26 (14), s. 86-128
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Fake newsy jako nowa kategoria zagrożenia systemu bezpieczeństwa ekonomicznego państwa w dobie kryzysu epidemicznego
Fake news as a new category of threat to the system of economic security of the state in the era of epidemic crisis
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 11.05.2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1123
Liczba pobrań: 2364