FAQ

Kryzys ziemiaństwa w Galicji Wschodniej na przełomie XIX i XX wieku (do 1914 roku)

Data publikacji: 18.12.2019

Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (4), s. 787 - 808

https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.046.11662

Autorzy

Magdalena Semczyszyn
Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Szczecinie
https://orcid.org/0000-0003-4933-4346 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Kryzys ziemiaństwa w Galicji Wschodniej na przełomie XIX i XX wieku (do 1914 roku)

Abstrakt

The landowners’ crisis in Eastern Galicia at the turn of the 19th and 20th century

At the turn of the 20th century, a large number of landowners in Eastern Galicia experienced a deep crisis, which resulted from economic problems as well as from social and political conflicts inspired by civilizational changes occurring at the time. In addition to the economic crisis and the peasant and socialist movement, the growing Ukrainian national movement was a prominent source of landowners’ problems. The fear of losing political and material advantage in Eastern Galicia determined the attitude of local Polish landowners towards Ukrainians. The article discusses both social and political circumstances that have influenced the crisis, as well as the condition the landowners have found themselves in and their attempts to overcome growing difficulties. 

Bibliografia

Źródła archiwalne

Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. Wasyla Stefanyka, Lwów

Państwowe Historyczne Ukraińskie Archiwum, Lwów

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław

 

Prasa

„Dilo” 1902

„Dziennik Polski”

„Gazeta Narodowa”

„Hromadsʹkyĭ Holos” 1902

„Naprzód”

„Podolanin”

 

Wydawnictwa urzędowe, broszury

Czartoryski W., Kółka ziemian, Kórnik 1912.

Daszyński I., Szlachetczyzna a odrodzenie Galicyi, Lwów 1899.

Dubanowicz E., Kurya wielkiej własności, Lwów 1913.

Dunin-Borkowski J., Spis nazwisk szlachty polskiej, Lwów 1888.

Głąbiński S., Ludność polska w Galicji Wschodniej, Lwów 1903.

Kasznica S., Nadobnik M., Najważniejsze wyniki spisu ludności i spisu zwierząt domowych według stanu z 31 grudnia 1910 r., „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych” 1911, t. 24, z. 1.

Pilat T., Najważniejsze wyniki spisu ludności z 31 grudnia 1890, „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych” 1891, t. 13.

Pilat T., O stosunkach własności tabularnej w Galicji a w szczególności w obwodzie sądowym tarnopolskim. Wykład na posiedzeniu XXIII Rady Ogólnej c.k. galicyjskiego Towarzystwa Gospodarczego, Lwów 1888.

Rozwadowski J., Obrona Ziemi. Odczyt wygłoszony w Związku Kół Ziemianek we Lwowie dnia 7 marca 1912 r., Kraków 1912.

Rozwadowski J., Ruskie bezrobocie w 1902 roku. Uwagi o jego terenie, Lwów 1904.

Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na podstawie najnowszych materiałów urzędowych, oprac. T. Pilat, Lwów 1890.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krain słowiańskich, t. II, Warszawa 1881.

Socjalizm a wieś. Napisał Ziemianin, Kraków 1906.

Stefczyk F., Licytacje sądowe większej posiadłości ziemskiej w Galicji 1876–1885, Kraków 1886.

Stefczyk F., Problem sejmowej reformy wyborczej w świetle statystyki ludnościowej i podatkowej, Lwów 1912.

Stupnicki H., Herbarz polski i imion spis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów, ułożony porządkiem alfabetycznym na podstawie herbarza Niesieckiego i manuskryptów, t. I–III, Lwów 1855–1862.

Teodorowicz J., Z ostatnich doświadczeń. Uwagi po strejkach, Lwów 1903.

Wityk S., Precz z Rusinami, za San z Polakami!, Lwów 1903.

Ziemianin Ilustrowany. Kalendarz poświęcony sprawom rolnictwa i ogrodnictwa krajowego na rok 1898 wydany przez pierwszy galicyjski Dom Dla Ziemian, Lwów 1898.

 

Pamiętniki

Chłędowski K., Pamiętniki, t. I–II, Kraków 1957.

Daszyński I., Pamiętniki, t. I, Warszawa 1957.

Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, Pelpin 1939.

Jabłonowski L., Pamiętniki, Kraków 1963.

Kofler O., Żydowskie dwory. Wspomnienia z Galicji Wschodniej od początku XIX wieku do wybuchu I wojny światowej, Warszawa 1999.

Lam S., Życie wśród wielu, Warszawa 1968.

Longchamps de Berier B., Ochrzczony na szablach powstańczych. Wspomnienia (1884–1918), Wrocław 1983.

Mycielski A., Chwile czasu minionego, Kraków 1976.

Rosco-Bogdanowicz M., Wspomnienia, t. 1–2, Kraków 1959.

Srokowski S., Jak lud polski wchodził w Polskę. Garść wspomnień o pracy oświatowej na zachodniem Podolu w latach 1903–1914, Tarnopol 1928.

Wasylewski S., Czterdzieści lat powodzenia. Przebieg mojego życia, Wrocław 1959.

Witos W., Moje wspomnienia, Warszawa 1981.

Zamorski J., Praca oświatowa i narodowa na Podolu Galicyjskim. Wspomnienia, „Przegląd Wszechpolski” 1924, nr 5–9.

 

Opracowania

Arkusha O., Ukraїnsʹko-polʹsʹki vidnosyny u Skhidniĭ Halychyni na pochatku XX stolittia: Aktsiia Vlodzimiezha Kozlovsʹkoho 1902–1903 rokiv, „Visnyk Lʹvivsʹkoho universytetu. Seriia istorychna” 2002, nr 37, cz. 1, s. 268–314.

Arkusza O., Mudryj M., XIX-wieczna arystokracja polska w Galicji Wschodniej wobec ruskich (ukraińskich) aspiracji narodowych, „Krakowskie Pismo Kresowe” 2012, s. 145–171.

Bujak F., Galicya, t. I: Kraj, ludność, społeczeństwo, rolnictwo, Lwów–Warszawa 1908.

Bujak F., Rozwój gospodarczy Galicji 1772–1914, Lwów 1917.

Buszko J., The Consequences of Galician Autonomy after 1967, „Polin: Studies in Polish Jewry” 2001, vol. 12: Focusing on Galicia: Jews, Poles and Ukrainians 1772–1918, s. 86–99.

Daszyk K.K., Osobliwy Podolak. W kręgu myśli historiozoficznej i społeczno-politycznej Wojciecha hr. Dzieduszyckiego, Kraków 1993.

Dzieduszycki W., Dokąd nam iść wypada, Brody 1910.

Dzieduszycki W., Listy ze wsi, serya I, Lwów 1889.

Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, t. I, Kraków 1907.

Franaszek P., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Rolnictwo w Galicji w dobie autonomii. Produkcja roślinna, cz. I, Kraków–Warszawa 1992.

Gąsowski T., Austriackie spisy ludności z lat 1869–1910, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1981, t. 13 s. 37–48.

Gąsowski T., From Austeria to the Manor: Jewish Landowners in Autonomous Galicia, „Polin: Studies in Polish Jewry” 2001, vol. 12, s. 120–136

Górski A., Podolacy. Obóz polityczny i jego liderzy, Warszawa 2013.

Himka J.P., Dimensions of a Triangle: Polish-Ukrainian-Jewish Relations in Austrian Galicia, „Polin: Studies in Polish Jewry” 2001, vol. 12: Focusing on Galicia: Jews, Poles and Ukrainians 1772–1918, s. 25–48.

Hoff J., Mieszkańcy małych miast Galicji Wschodniej w okresie autonomicznym, Rzeszów 2005.

Kosmowska J.W., Towarzystwo Szkoły Ludowej w Galicji, Warszawa 1917.

Ludwikowski R., Szkice na temat galicyjskich ruchów i myśli politycznej (1848–1892), Warszawa 1980.

Łazuga W., Kalkulować... – Polacy na szczytach C.K. Monarchii, Poznań 2013.

Ostrożyński W., Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe ziemskie. Jego powstanie i półwiekowy rozwój, Lwów 1892.

Pawłowski S., Ludność rzymsko-katolicka w polsko-ruskiej części Galicji, Lwów 1919.

Piniński M., W sprawie ruchu ludowego. Szlachcic wiejski galicyjski (szkic społeczny), Lwów 1900.

Piszczek S., Ormianie w życiu politycznym Galicji w latach 1861–1914, „Przemyskie Zapiski Historyczne” R. 14/15, 2003/2005, s. 109–137.

Pucek Z., Więź społeczna w wielokulturowej Galicji, „Państwo i Społeczeństwo” R. 8, 2008, nr 1, s. 59–70.

Rapacki W., Ludność Galicji, Lwów 1874.

Semczyszyn M., Galicyjskie wybory. Działalność Centralnego Komitetu Wyborczego dla Galicji Wschodniej 1867–1906, Warszawa 2014.

Semczyszyn M., Specyfika kampanii wyborczych do Sejmu Krajowego i Rady Państwa w Galicji Wschodniej w latach 1867–1901 [w:] Między polityką, historią a pamięcią historyczną. Studia z dziejów Polski okresu porozbiorowego, red. W. Łazuga, S. Paczos, Poznań 2015.

Semczyszyn M., Społeczno-polityczne postawy ziemiaństwa wschodniogalicyjskiego w świetle lwowskiej „Gazety Narodowej” (1886–1914) [w:] Społeczeństwo – polityka –kultura. Studia nad dziejami prasy w II Rzeczypospolitej, red. T. Sikorski, Szczecin 2006.

Skwara J., Konserwatyści wschodniogalicyjscy – podolacy wobec kwestii ukraińskiej w okresie namiestnictwa Michała Bobrzyńskiego 1908–1913, „Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1996, t. 11, s. 21–38.

Soboń M., Polacy wobec Żydów w Galicji doby autonomicznej w latach 1868–1914, Kraków 2011.

Stauter-Halsted K., The Nation in the Village: The Genesis of Peasant National Identity in Austrian Poland 1848–1914, New York 2004.

Szymczak D., Między Wiedniem, Lwowem a Siemianówką. Dawid Abrahamowicz w życiu polityczno-społecznym Galicji i monarchii habsburskiej [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 4, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, Kielce 2014.

Śliż M., Galicyjscy Żydzi na drodze do równouprawnienia 1848–1914. Aspekt prawny procesu emancypacji Żydów w Galicji, Kraków 2006.

Ślusarek K., Włościańscy i niewłościańscy mieszkańcy wsi galicyjskiej w XIX wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 1999, z. 126, s. 117–124.

Teodorowicz L., Nieco o heraldyce i rodach Ormian Polskich, Lwów 1925.

Tereshchenko J., Halyĭʹkyĭ konservatyzm v konteksti Ukraїnsʹko-polʹsʹkykh vidnosyn v Avstro-Uhorshchyni (druha polovyna XIX – pochatok XX st.), „Ucrainica-Polonica” 2007, t. 1, s. 21–36.

Ustrzycki M., Pomiędzy konserwatyzmem a nacjonalizmem. Podolacy wobec kwestii narodowej na wsi wschodniogalicyjskiej na przełomie XIX i XX wieku (do 1908 r.), „Przegląd Wschodni” 1999, s. 477–498.

Ustrzycki M., Ziemianie polscy na Kresach 1864–1914. Świat wartości i postaw, Kraków 2006.

Wątor A., Na galicyjskim Podolu. Praca narodowa i oświatowa w relacjach uczestników do roku 1914, Szczecin 2018.

Wątor A., Polityczna aktywność wschodniogalicyjskich konserwatystów w świetle stosunków polsko-ukraińskich w Galicji na przełomie XIX i XX wieku [w:] Polska-Ukraina: historia, polityka, kultura. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej, red. S. Zabrowarny, Szczecin–Warszawa 2003.

Wątor A., Spis większych właścicieli ziemskich należących do Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w dzielnicy austriackiej, „Galicja. Studia i materiały” 2015, nr 1, s. 328–342.

Wątor A., Ziemianin-polityk Tadeusz Cieński 1856–1925. Z dziejów konserwatyzmu wschodniogalicyjskiego, Szczecin 1997.

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (4), s. 787 - 808

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Kryzys ziemiaństwa w Galicji Wschodniej na przełomie XIX i XX wieku (do 1914 roku)
Angielski:

The landowners’ crisis in Eastern Galicia at the turn of the 19th and 20th century

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-4933-4346

Magdalena Semczyszyn
Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Szczecinie
https://orcid.org/0000-0003-4933-4346 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Szczecinie

Publikacja: 18.12.2019

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Magdalena Semczyszyn (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski