W artykule przedstawiono wyniki analizy zbiorowości stowarzyszeń zwykłych działających w/na rzecz obiektów i przestrzeni dziedzictwa. Wyniki zaprezentowano w ujęciu regionalnym i w podziale na typy organizacji odnoszące się do celów ich aktywności w obiektach i przestrzeniach dziedzictwa. Rezultaty badania wskazują, że stowarzyszenia zwykłe stosunkowo rzadko podejmują bezpośrednie działania wobec obiektów i przestrzeni, zasadniczo wykorzystują swój potencjał do realizacji celów popularyzatorskich, edukacyjnych, dokumentacyjnych, strażniczych i rzeczniczych (szczególnie zwracając uwagę na dziedzictwo lokalne, obiekty niszczejące, opuszczone). Najwięcej organizacji zidentyfikowano w województwach: mazowieckim, wielkopolskim, śląskim, małopolskim i dolnośląskim, najmniej zaś w opolskim, podlaskim, lubuskim, warmińsko-mazurskim, podkarpackim i świętokrzyskim. Wyraźnie dominują organizacje realizujące cele w zakresie: pielęgnowania kultury lokalnej i regionalnej, podtrzymywania pamięci o wydarzeniach, postaciach historycznych i okresie w dziejach oraz opieki nad wybranym typem dziedzictwa materialnego. Podkreślenia wymaga fakt, że rozmieszczenie organizacji działających w i na rzecz obiektów i przestrzeni dziedzictwa w podziale na typy działalności wskazuje zupełnie inne obszary ich koncentracji w stosunku do statystyk dla całej zbiorowości.

The article presents the results of a nationwide analysis of the collective of ordinary associations operating in and for the benefit of heritage objects and spaces. The results are presented regionally and by type of organization relating to the goals of their activity in heritage objects and spaces. The results of the survey lead to the reflection that ordinary associations relatively rarely take direct action towards objects and spaces, generally using their limited potential for the realization of watchdog and advocacy goals (especially paying attention to local heritage, to deteriorating, abandoned objects and spaces), popularization, education (including sightseeing) and documentation activities. The largest number of organizations were identified in Mazovia, Greater Poland, Silesian, Little Poland and Lower Silesian provinces, while the smallest were identified in the Opole, Podlachian, Lubusz, Warmian-Masurian, Subcarpatian and Holy Cross provinces. There is a noticeable domination of organizations pursuing goals in the following areas: nurturing local and regional culture, maintaining the memory of events, historical figures and period in history, and caring for a selected type of tangible heritage. It should be emphasized that the distribution of organizations operating in and for heritage sites and spaces by type of activity indicates quite different areas of their concentration compared to statistics for the collective as a whole.