Kategoria “sensualizmu” i “nierozróżnialności” na przykładzie kultu „cudotwórczej” ikony św. Menasa w bułgarskim monasterze w Obriadowci . Rewizja inspirowana prawosławną teologią ikony
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKategoria “sensualizmu” i “nierozróżnialności” na przykładzie kultu „cudotwórczej” ikony św. Menasa w bułgarskim monasterze w Obriadowci . Rewizja inspirowana prawosławną teologią ikony
Data publikacji: 26.03.2014
Prace Etnograficzne, 2014, Tom 42, Numer 1, s. 1 - 16
https://doi.org/10.4467/22999558.PE.14.001.1702Autorzy
Kategoria “sensualizmu” i “nierozróżnialności” na przykładzie kultu „cudotwórczej” ikony św. Menasa w bułgarskim monasterze w Obriadowci . Rewizja inspirowana prawosławną teologią ikony
“Sensualism” and “Non-differentiation”: Two Anthropological Concepts and the Cult of the “Miracle-Working” Icon of St. Menas in the Bulgarian Monastery of Obriadovci. A Conceptual Revision Inspired by the Orthodox Christian Theology of the Icon
This article focuses on religious healing practices in the monastery of St. Menas in Sofia, Bulgaria which involve the touching of a famous miracle-working icon of a saint. I use the practice as a springboard for discussing the relevance of two anthropological concepts known as “sensualism” (Polish: sensualizm) and “non-differentiation” (Polish: nierozróżnialność) for describing multi-sensory religious imageries of pilgrims. Th e concept of sensualism was fi rst proposed by Stefan Czarnowski and relates to religious practice centred primarily on sensory experience. Non-differentiation as an anthropological concept has been adapted from Gadamer by the Polish anthropologist Joanna Tokarska-Bakir. The two concepts have been applied to analyses of non-official practices in Catholic religiosity, a fact which poses certain methodological problems when the concepts are applied to Orthodox Christianity. This article relies on the Orthodox theological concept of the icon to propose a revision to our treatment of those two useful concepts.
Asad T., The Construction of Religion as an Anthropological Category, [w:] Genealogies of Religion. Discipline and Reasons of Power in Christianity and Islam, Baltimore−London 1993.
Baraniecka-Olszewska K., Ukrzyżowani. Współczesne misteria męki pańskiej, Toruń 2013.
Belting H., Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, przeł. T. Zaorski, Gdańsk 2010.
Bynum C.W., Visual Matter, [w:] Christian Materiality. As Essay on Religion in Late Medieval Europe, New York, 2011 s. 37−124.
Czarnowski S., [oryg.1938] Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, [w:] Kultura, Warszawa 1958.
Evdokimov P., Sztuka ikony. Teologia piękna, Warszawa 1999.
Prawosławie, przeł. ks. J. Klinger, Warszawa 1964.
Freedberg D., Potęga wizerunków: reakcja i stłumienie. Studia z historii i teorii oddziaływania, przeł. E. Klekot, Kraków 2005.
Gadamer H.G., Bytowa wartość obrazu, [w:] Prawda i metoda, Warszawa, 1993 s. 148−156.
Hanganu G., Eastern Christians and Religious Objects: Personal and Material Biographies Entangled, [w:] Eastern Christians in Anthropological Perspective, red. Ch. Hann, H. Goltz, Berkeley, 2010 s. 33−55.
Hann Ch., Introduction. The Other Christianity, [w:] Eastern Christians in Anthropological Perspective, red. Hann Ch., Goltz H. , Berkeley, 2010 s. 1-29.
Hann Ch., Goltz H. (red.), Eastern Christians in Anthropological Perspective, Berkeley 2010.
Kasprzak N., Sensualizm-próba gęstego opisu, „Etnografia Polska”, 1999 t. XLIII, z. 1, s. 37−61.
Keane W., Christian Moderns. Freedom and Fetish in the Mission Encounter, Berkeley 2007.
Leśniewski K., „Nie potrzebują lekarza zdrowi…”. Hezychastyczna metoda uzdrawiania człowieka, Lublin 2006.
Lindquist G., Coleman S., Introduction. Against Belief, „Social Analysis”, 2008 vol. 52 (1), s. 1−18.
Lubańska M., Problemy etnograficznych badań nad religijnością, [w:] Religijność chrześcijan obrządku wschodniego na pograniczu polsko-ukraińskim, red. M. Lubańska, Warszawa 2007.
Lubańska M., Ładykowska A., Prawosławie − „chrześcijaństwo peryferyjne”? O teologicznych uwikłaniach teorii antropologicznej i stronniczości perspektyw poznawczych antropologii chrześcijaństwa, 2013, „Lud”, t. 97, s. 195−219.
McDanell C., Material Christianity, [w:] Material Christianity. Religion and Popular Culture in America, New Heaven−London 1995, s. 1−16.
Morgan D., Materiality, Social Analysis and the Study of Religion, [w:] Religion and Material Culture. The Matter of Belief, London−New York 2010, s. 55−74.
Needham R., Belief, Language and Experience, Chicago 1971.
Niedźwiedź A., O możliwości istnienia wizerunku świętego. Chrześcijańskie spory wokół kultu obrazów, [w:] Forum Europejskie, wiosna, Kraków 2000, s. 59−76.
Niedźwiedź A., Obraz i postać. Znaczenia wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej, Kraków 2005
Pentcheva B., The Sensual Icon. Space, Ritual and the Senses in Byzantium, Pennsylvania 2010.
Sulikowska A., Ciała, groby i ikony. Kult świętych w ruskiej tradycji literackiej i ikonograficznej, Warszawa 2013.
Tokarska-Bakir J., Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Wielkie opowieści, Kraków 2000
Zowczak M., Biblia ludowa, Wrocław 2000
Program „Goreszto” („Cudotwórcze ikony”), odc.1, http://www.youtube.com/watch?v=84Z64-2IefE [21 stycznia 2014].
Informacje: Prace Etnograficzne, 2014, Tom 42, Numer 1, s. 1 - 16
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kategoria “sensualizmu” i “nierozróżnialności” na przykładzie kultu „cudotwórczej” ikony św. Menasa w bułgarskim monasterze w Obriadowci . Rewizja inspirowana prawosławną teologią ikony
“Sensualism” and “indistinguishability”: two anthropological concepts and the cult of the “miracle-working” icon of St. Menas in the Bulgarian monastery of Obriadovci. A conceptual revision inspired by the Orthodox Christian Theology of the Icon
Institute of Ethnology and Cultural Anthropology, University of Warsaw
Publikacja: 26.03.2014
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski