FAQ

Średniowieczne rękopisy w zbiorach polskich w świetle projektu Manuscripta.pl

Data publikacji: 09.12.2024

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024, Tom 69, Numer 4, s. 171 - 197

https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.24.039.20689

Autorzy

Jacek Soszyński
Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0001-7124-3569 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Średniowieczne rękopisy w zbiorach polskich w świetle projektu Manuscripta.pl

Abstrakt

The article aims to comprehensively summarize the project ‘Inventory of National Heritage in the Field of Medieval Manuscripts’ (commonly known as Manuscripta.pl) conducted from 2016 to 2023 at the L. & A. Birkenmajer Institute for the History of Science of the Polish Academy of Sciences. This project builds upon the tradition of cataloging and examining medieval library manuscripts, which began in Polish scholarship in the 19th c. and has recently benefited significantly from advancements in computer technology, including websites, databases, and digital libraries.

The author discusses earlier initiatives for nationwide medieval manuscript inventories, the origins of the Manuscripta.pl project, its main objectives, and the website created as part of this initiative, along with the database supporting it. The article subsequently describes the methodology and results obtained from the project’s four primary components: (1.) registration of manuscripts, (2.) registration of manuscript fragments preserved in Polish collections, (3.) registration of manuscripts and fragments housed in foreign collections, and (4.) registration of lost manuscripts.

In the course of the project, numerous important discoveries were made. The summary concludes by outlining the prospects for further work on the developed database.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Aland K., Die Handschriftenbestände der polnischen Bibliotheken insbesondere an griechischen und lateinischen Handschriften von Autoren und Werken der klassischen bis zum Ende der patristischen Zeit, Berlin 1956.

Bańkowski P., Archiwalia i biblioteczne zbiory rękopiśmienne, „Archeion” 1951, t. 19–20, s. 217–229.

Brodský P., Iluminované rukopisy českého původu v polských sbírkách, Praha 2004.

Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi Latinorum, qui in Bibliotheca Jagellonica asservantur, t. 1–, Wrocław 1980–.

Catalogus codicum medii aevi manuscriptorum qui in Bibliotheca Universitatis Wratislaviensis asservantur signa 6055–6124 comprehendens (Codices Milichiani, vol. 1), oprac. S. Kądzielski, W. Mrozowicz we współpracy z J. Gromadzkim, J. Przytulskim i H. Strzelecką-Ascher, Wrocław 1998.

Catalogus codicum medii aevi manuscriptorum qui in Bibliotheca Universitatis Wratislaviensis

asservantur signa 6125–6181 comprehendens (Codices Milichiani, vol. 2), oprac. S. Kądzielski, W. Mrozowicz we współpracy z J. Gromadzkim, J. Przytulskim i H. Strzelecką-Ascher, Wrocław 2004.

Chmiel A., Rękopisy Biblioteki hr. Tarnowskich w Dzikowie, Kraków 1908.

Chmiel A., Wskazówki do inwentaryzacji bibliotek, Kraków 1921.

Chmiel A., Wskazówki do inwentaryzacyi rękopisów, Kraków 1903.

Chwalewik E., Archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w zestawieniu alfabetycznym według miejscowości, Warszawa 1916; wyd. 2 uzupełnione, Warszawa 1926–1927.

Czubek J., Rękopisy hr. Morstinów w Krakowie, Kraków 1911.

Échard J.Ph., Albiero L., Identifying Medieval Fragments in Three Musical Instruments Made by Antonio Stradivari, „Fragmentology” 2021, t. 4, s. 3–28, DOI 10.24446/v4ub.

Figaszewska K., Fragmenty rękopisów średniowiecznych – stan badań i perspektywy badawcze. Średniowieczne fragmenty zachowane w Archiwum Państwowym w Szczecinie, „Studia Źródłoznawcze” 2019, t. 57, s. 99–112, DOI 10.12775/sz.2019.04.

Inwentarz rękopisów do połowy XVI wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej, oprac. J. Kaliszuk, S. Szyller, Warszawa 2012 (Inwentarze Rękopisów Biblioteki Narodowej, t. 3).

Jażdżewski K.Kl., Catalogus manu scriptorum codicum medii aevi Latinorum signa 180–260 comprehendens, Wrocław 1982.

Kaliszuk J., Codices deperditi. Średniowieczne rękopisy łacińskie Biblioteki Narodowej utracone w czasie II wojny światowej, t. 1, Dzieje i charakterystyka kolekcji, t. 2, Katalog rękopisów utraconych, t. 3, Indeksy. Aneks. Bibliografia, Wrocław 2016.

Kaliszuk J., Rejestracja i opisywanie rękopisów średniowiecznych w zbiorach polskich – stan i perspektywy badawcze, [w:] Inwentaryzacja zabytków w Polsce. Dzieje, metody, osiągnięcia, red. M.F. Woźniak, Toruń 2021, s. 341–359.

Kaliszuk J., Wiele żywotów średniowiecznej książki rękopiśmiennej, [w:] Codices et fragmenta. Średniowieczny kodeks rękopiśmienny w aspekcie historycznego trwania, red. M. Jakubek-Raczkowska, M. Czyżak, Toruń 2024, s. 11–24.

Katalog rękopisów średniowiecznych Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, oprac. M. Czyżak przy współpracy M. Jakubek-Raczkowskiej i A. Wagnera, Toruń 2016.

Kozłowska A.Z., Handschriftliche Mediaevalia in Polen, „Scriptorium” 1993, t. 47, z. 2, s. 204–226.

Kristeller P.O., Latin Manuscript Books before 1600. A List of the Printed Catalogues and Unpublished Inventories of Extant Collections, „Traditio” 1949, t. 6, s. 227–317; 1953, t. 9, s. 393–418.

Kristeller P.O., Krämer S., Latin Manuscript Books before 1600. A List of the Printed Catalogues and Unpublished Inventories of Extant Collections, München 1993.

Librowski S., Archiwa biblioteki i muzea kościelne. Podobieństwa i różnice. Próba rozgraniczenia, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1968, t. 16, s. 5–18.

Materiały na Międzynarodową Konferencję nt.: Współpraca bibliotek naukowych w zakresie automatyzacji: Kraków 16–19.11.1998, red. M. Burchard, M. Lenartowicz, Warszawa 1998 (Formaty, Kartoteki, 2).

Matwijów M., Naukowe opracowanie i katalogowanie rękopisów nowożytnych i najnowszych (XVI–XX w.) w polskich bibliotekach w drugiej połowie XX wieku. Metodologia – teoria i praktyka, „Roczniki Biblioteczne” 2015, t. 59, s. 91–124.

Mieczkowska H., „Polonicum” – definicja pojęcia, zakres doboru materiału, zastosowanie w bibliografii, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2015, t. 9, s. 21–29.

Mrozowicz W., Handschriftenkunde, [w:] Historische Schlesienforschung. Methoden, Themen und Perspektiven zwischen traditioneller Landesgeschichtsscheibung und moderner Kulturwissenschaft, red. J. Bahlcke, Köln 2005, s. 29–52.

Piszczałka K., Powojenne losy rękopisów z Kamienia Pomorskiego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2023, t. 68, nr 4, s. 127–151, DOI 10.4467/0023589xkhnt.23.046.18788.

Pludra-Żuk P., Czy potrzebna nam fragmentologia? Na marginesie pierwszego numeru pisma „Fragmentology”, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2019, t. 64, nr 4, s. 173–182, DOI 10.4467/0023589xkhnt.19.035.11043.

Pludra-Żuk P., Reconstructing Book Collections of Medieval Elbląg, „Fragmentology” 2021, t. 4, s. 55–77, DOI 10.24446/g5uh.

Pludra-Żuk P., Opalińska M., Chlebus E., The Eleventh-Century ‘N’ Psalter from England: New Pieces of the Puzzle, „Review of English Studies” „Review of English Studies” 2022, t. 74, nr 314, s. 203–221, DOI 10.1093/res/hgac081.

Potkowski E., W sprawie edycji źródeł do historii książki polskiej, [w:] Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi, t. 7, Badania źródłowe, red. B. Bieńkowska, Warszawa 1985, s. 35–43.

Potkowski E., Stan i perspektywy prac nad inwentaryzowaniem i katalogowaniem bibliotecznych zbiorów specjalnych – zbiory średniowiecznych rękopisów, [w:] idem, Opuscula inedita. Prace niepublikowane, wstęp i oprac. P. Tafiłowski, Warszawa 2020, s. 61–76.

Rękopisy cerkiewnosłowiańskie w Polsce. Katalog, oprac. A. Naumow, A. Kaszlej przy współpracy E. Naumow i J. Stradomskiego, Kraków 2004.

Sawicka S., Straty wojenne zbiorów polskich w dziedzinie rękopisów iluminowanych, Warszawa 1952.

Soszyński J., Pierwszy rok prac nad „Inwentarzem dziedzictwa narodowego w zakresie rękopisów średniowiecznych”, [w:] Textus et pictura. Średniowieczny kodeks rękopiśmienny jako nośnik treści, znaczeń i wartości artystycznych, red. M. Jakubek-Raczkowska, M. Czyżak, Toruń 2019 (Studia nad Skryptorium i Spuścizną Rękopiśmienną Średniowiecza, 2), s. 337–351.

Soszyński J., Projects for Cataloguing Medieval Manuscripts in Poland, [w:] Sources for the History of Medieval Books and Libraries, red. R. Schlusemann, J.M.M. Hermans, M. Hoogvliet, Groningen 2000, s. 329–336.

Spunar P., Antihussitische Verse aus Schlesien, „Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde” 1974, t. 74, 1, s. 189–200.

Spunar P., Kurzgefasste Nachrichten aus Handschriften und über Handschriften. 4: Bohemika in den Klosterbibliotheken in Krakau, „Mediaevalia Bohemica” 1971, t. 3, s. 279–287.

Spunar P., Kurzgefasste Nachrichten aus Handschriften und über Handschriften. 5: Von den mittelalterlichen bohemikalen Handschriften aus Gnesen, Thorn, Stettin und Lund, „Mediaevalia Bohemica” 1974, t. 4, s. 125–140.

Spunar P., Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragensem conditam illustrans, t. 1, Wrocław 1985 (Studia Copernicana, 25), t. 2, Wrocław 1995 (Studia Copernicana, 35).

Spunar P., Středověká rukopisná bohemika v Sandoměři a Lublinu, „Listy filologické” 1973, t. 96, nr 3, s. 173–174.

Spunar P., Středověká rukopisná bohemika we Włocławku a Płocku, „Listy filologické” 1974, t. 97, nr 1, s. 37–42.

Stebelski A., Rękopis archiwalny i biblioteczny, „Archeion” 1951, t. 19–20, s. 230–240.

Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. 1, red. A. Stebelski, t. 2, red. K. Konarski, t. 3, red. P. Bańkowski, Warszawa 1955–1957.

Szyller S., Centralny katalog rękopisów średniowiecznych, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2012, t. 6, s. 201–203, DOI 10.33077/uw.25448730.zbkh.2012.295.

Tafiłowski P., Rejestracja rękopiśmiennych i drukowanych poloników w zbiorach zagranicznych – problem wciąż otwarty, „Roczniki Biblioteczne” 2014, t. 58, s. 87–100.

Trzciński T., Biblioteka Seminarium Duchownego w Gnieźnie, I: Katalog rękopisów aż do roku 1725, Poznań 1904.

Trzciński T., Średniowieczne rękopisy biblioteki kapitulnej w Gnieźnie, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 1908, t. 35, Poznań 1909, s. 169–320 + 7 tabl.

Wskazówki do katalogowania rękopisów w zbiorach bibliotecznych, Kraków 1935.

Zathey J., Katalog rękopisów średniowiecznych Biblioteki Kórnickiej, Wrocław 1963.

Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce. Przewodnik, oprac. D. Kamolowa przy współudziale K. Muszyńskiej (zbiory kościelne), Warszawa 1988.

Zbiory rękopisów w Polsce, t. 1, Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce, oprac. D. Kamolowa przy współudziale T. Sieniateckiej, Warszawa 2003.

Zbiory rękopisów w Polsce, t. 2, Rękopisy w zbiorach kościelnych, oprac. T. Makowski przy współpracy P. Sapały, Warszawa 2014.

Ziółek H., Kilka uwag na temat opracowywania rękopisów bibliotecznych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1996, t. 65, s. 53–58.

Informacje

Informacje: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024, Tom 69, Numer 4, s. 171 - 197

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Średniowieczne rękopisy w zbiorach polskich w świetle projektu Manuscripta.pl
Angielski: Medieval Manuscripts in Polish Collections and the Manuscripta.pl Project

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-7124-3569

Jacek Soszyński
Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska
https://orcid.org/0000-0001-7124-3569 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska

Publikacja: 09.12.2024

Otrzymano: 05.07.2024

Zaakceptowano: 23.09.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Jacek Soszyński (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

dr hab. Jacek Soszyński, prof. PAN, jest historykiem nauki, specjalizującym się w dziejach średniowiecznej książki rękopiśmiennej i kronikarstwie uniwersalnym; jest kierownikiem projektu Manuscripta.pl.
e-mail: pineus22@gmail.com

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski