Ekumeniczna misja Williama Palmera do Rosji w świetle jego Uwag po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841

Aleksandra Popińska-Pindych

Ekumeniczna misja Williama Palmera do Rosji w świetle jego Uwag po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841

Data publikacji: 23.12.2019

Kultura Słowian, 2019, Tom XV, s. 241 - 263

https://doi.org/10.4467/25439561KSR.19.011.11327

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Ekumeniczna misja Williama Palmera do Rosji w świetle jego Uwag po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841

Abstrakt

William Palmer, traktarianin, absolwent Uniwersytetu Oksfordzkiego, teolog i liturgista, poświęcił życie idei pojednania Kościoła anglikańskiego z Kościołem prawosławnym. W myśl opisanej przez niego „teorii gałęzi” Kościół katolicki, anglikański i prawosławny – jak gałęzie jednego drzewa – są głęboko ze sobą zjednoczone, nie tylko historycznie przez ten sam korzeń, ale i dogmatycznie przez tę samą istotę kultu. Po uzyskaniu listów polecających od angielskich dostojników kościelnych i świeckich Sir Palmer udał się z samozwańczą misją ekumeniczną do Rosji. Samozwańczą – gdyż choć miał poparcie wielu, to jednak propagowanie idei, by odnowić więzi z Cerkwią było próbą urzeczywistnienia jego własnego marzenia życia. Uwagi po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841 są owocem jego doświadczeń, rozczarowań i zachwytów podczas tego przedsięwzięcia. Choć jego nadzieje na interkomunię i zjednoczenie szybko okazały się nie mieć szans na realizację, podczas pobytu w Rosji poznał dogłębnie zwyczaje i codzienne życie tamtejszych wiernych i kapłanów, co zostało uwiecznione na kartach jego notatnika. Artykuł ten jest próbą przybliżenia czytelnikowi tego zupełnie nieznanego w Polsce dzieła, które zredagował i wydał po śmierci Palmera sam kardynał John Newman, nie chcąc, by poświęcenie tak wyjątkowego teologa poszło w zapomnienie.

William Palmer, a tractarian, a graduate of Oxford University, a theologian and liturgist devoted his life to the reconciliation of the Anglican Church with the Orthodox Church. According to the branches theory which he postulates, the Catholic, Anglican and Orthodox Churches – like the branches of one tree – are deeply united, not only historically – by the same root, but also dogmatically by the same essence of worship. Sir Palmer, after receiving letters of recommendation from the bishops of the Church of England and secular dignitaries, went on a self-proclaimed ecumenical mission to Russia. Notes of a Visit to the Russian Church in the Years 1840–1841 are the fruit of his adventures, disappointments and admirations he had experienced during his quest. Although his hopes for intercommunion and unification quickly proved to have no chance of fulfillment, during his stay he thoroughly learnt the customs and the routine of a daily life of the faithful and priests in Russia, which was immortalized on the pages of his notebook. This article is an attempt to familiarize the reader with this outstanding work – completely unknown in Poland, which was edited after Palmer’s death by cardinal John Newman, who wanted to prevent the dedication of such an exceptional theologian from being forgotten.

Słowa kluczowe

ekumenizm, William Palmer, ruch oksfordzki, traktarianie, prawosławie

ecumenism, William Palmer, The Oxford Movement, tractarians, the Orthodox Church

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Augustyn L., Iwan Gagarin i kontrrewolucja religijna. Fragment dziejów kontrowersji…[Ivan Gagarin and Religious Counterrevolution. A Fragment of the History of Controversy], [in:] Niedokończona dyskusja… Dziewiętnastowieczna polemika katolicko-prawosławna miedzy Iwanem Gagarinem SJ i Aleksym Chomiakowem [Unfinished discussion... Nineteenth-century Catholic Orthodox Polemics between Ivan Gagarin SJ and Aleksy Khomiakov], Eds. L. Augustyn, M. Kwaśnicka, Cracow, 2008, pp. 9–32.

Barsov H., Pal’mer, Entsiklopedicheskii slovar’ [Encyclopedic Dictionary], ed. F.A. Brokgauz, I.A. Efron, St. Petersburg, 1897, vol. XXa (44), pp. 652–653.

Birkbeck W.J., Birkbeck and The Russian Church, New York, The MacMillan Company, 1917, 372 pp.

Bułgakow S., Prawosławie, [The Orthodox Church], Warsaw, Formica, 1992, 211 pp.

Byron R., Moskwa [Moscow], „Zeszyty Literackie” [Literary Notebooks] 2012, no.1, pp. 125–135.

Cierniak U., „Dufny Lach” i „wierny Ross”. Rozważania o kompetencjach Polaków w sprawach rosyjskich [“Big-headed Lach” and “Faithfull Ross”. Reflections on the Competences of Poles in Russian matters], [in:] Kręgi kompetencji i perspektywy poznawcze, [Circles of Competence and Cognitive Perspectives], Eds. J. Goćkowski, P. Kisiel, Cracow, 1999, pp. 291–308.

Cierniak U., Religia z „krainy świętych cudów” [Religion from the “Land of Holy Miracles”], [in:] Bizancjum – Prawosławie – Romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku [Byzantium – Orthodoxy – Romanticism. Eastern Tradition in 19th Century Culture], Eds. J. Ławski, K. Korotkich, 2004, pp. 43–53.

Cierniak U., Wiara i władza – wokół sporu o katolicyzm i chrześcijańską Europę w dziewiętnastowiecznej myśli i literaturze rosyjskiej [Faith and Power. Conflicts surrounding Catholicism and Christian Europe in the 19th Century Russian Thought and Literature], Czestochowa 2013, 362 pp.

Congar Y., Prawdziwa i fałszywa reforma w Kościele [True and False Reform in the Church], Cracow, Wydawnictwo Znak, 2001, 453 pp.

Grek M., Slovo pokhval’noe k sviatym apostolam Petru i Pavlu, v tomzhe oblicheniia i na latyn’skyia tri bol’shiia eresi [The Laudable Speech on St. Apostles Peter and Paul Feast and the Rebuke to the Three Latin heresies], transl. U. Cierniak, Available at: https://azbyka.ru/otechnik/Maksim_Grek/slovo_petru_i_pavlu/ [accessed: 30.05.2019].

Inglot M., How the Jesuits Survived Their Suppression. The Society of Jesus in the Russian Empire, Philadelphia, Saint Joseph’s University Press, 2015, 322 pp. 262

Inglot M., La Missione del Possevino nella Russia di Ivan il Terrible [The Mission of Possevino in Russia of Ivan the Terrible], [in:] “Atti e Memorie” [Acts and Memoirs], Academia Nazionale Virgiliana di Scienze Lettere e Arti, 2014, pp. 211–222.

Kalomiros A., Proclamation of the Holy Mountain, [in:] Against False Union, Seattle, St. Nectarios Press, 2000, 170 pp.

Khomiakov A., First Letter to William Palmer, Available at: http://www.stjamesthejust.com/archives%20(features)/(130)%20Alexei%20Khomiakov%27s%20First%20Letter%20to%20William%20Palmer%20%5B1844%5D.htm [accessed: 26.05.2019].

Khomiakov A., Kireevsky I., On Spiritual Unity – A Slavophile Reader, New York, Lindisfarne Books, 1998, 365 pp.

Kowalska H., Kultura staroruska XI–XVI w. Tradycja i zmiana [Old Russian Culture in XI–XVI c. Tradition and Change], Cracow, WUJ, 1998, 306 pp.

Labutina T.L., Anglichane v dopetrovskoi Rossii [The English in Russia before Peter the Great], St. Petersburg, Alatea, 2011, 272 pp.

de Lazari A., Wzajemne uprzedzenia Polaków i Rosjan [Mutual Prejudices of Poles and Russians], [in:] Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan [Catalogue of Mutual Prejudices of Poles and Russians], PISM, 2006, pp. 5–27.

Ljut’ko J., Two Oxford Scholars and Their Relationship with the Russian Church: William Palmer and Stephen Hatherley, Available at: https://www.academia.edu/3362426/Two_Oxford_Scholars_and_their_relationship_with_the_Russian_Church_William_Palmer_and_Stephen_Hatherley [accessed: 13.03.2019].

Mouravieff A.N., A History of the Church of Russia, trans. R.W. Blackmore, J.H. Parker; London, Oxford, Rivingtons, 1842, 448 pp.

Musiewicz P., Ruch oksfordzki (1833–1845). Historia ruchu oksfordzkiego na tle nowożytnych relacji Państwo–Kościół w Anglii [The Oxford Movement (1833–1845). The History of the Oxford Movement Against the Background of Modern State–Church Relations in England], WAM, Cracow, 2015, 284 pp.

Naumow A., Domus divisa. Studia nad literaturą ruską w I Rzeczypospolitej [Domus divisa. Studies on Russian literature in the First Polish Republic], Cracow, Collegium Columbinum, 2002, 399 pp.

Obirek S., Antonio Possevino i jego misja do Moskwy [Antonio Possevino and His Mission to Muscovy], “Nasza Przeszłość” [Our Past] 1998, vol. 89, pp. 111–123.

Palmer W., Notes of a Visit to the Russian Church in the Years 1840–1841, selected and arranged by Cardinal John Newman, London, Gilbert & Rivington Ltd, 1882, 572 pp.

Pindus B., „Don Kichot w zniszczonym fraku”, czyli o heroizmie doktora Friedricha Haassa [„Don Quixote in a Worn-out Tailcoat.” About the Heroism of Doctor Friedrich Haass], “Kultura Słowian. Rocznik Komisji Kultury Słowian PAU” [Proceedings of the Commission on the Culture of the Slavs PAU] 2018, vol. XIV, pp. 335 –355.

Possevino A., Moscovia [Moscow], Warsaw, PAX, 1988, 279 pp.

Shore P., Jesuits in the Orthodox World, [in:] The [Oxford] Handbook of the Jesuits, ed. I.G. Zupanov, Available at: https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780190639631.001.0001/oxfordhb-9780190639631-e-13 [accessed: 06.05.2019].

Sinaiskii A., Otnoshenie drevnorusskoi Cerkvi i obshchetstva k latinskomu Zapadu (katolichestvu) X–XV вв. [The Attitude of Old Russian Society towards Catholic West in X–XV c.], St. Petersburg 1899, 162 pp.

Stradomski J., Spory o „wiarę grecką” w dawnej Rzeczypospolitej [Disputes about “Greek Faith” in the Polish-Lithuanian Commonwealth], Cracow, scriptum, 2003, 341 pp.

Sukhova N.Iu., U. Palmer v Rossii [W. Palmer in Russia], Available at: https://www.academia.edu/8683694/_William_Palmer_in_Russia [accessed: 03.05.2019].

Ware K., Kościół prawosławny [The Orthodox Church], Bialystok, Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce [The Brotherhood of Orthodox Youth in Poland], 2002, 368 pp.

Wheeler R., Palmer’s Pilgrimage: The Life of William Palmer of Magdalen, Berno, Peter Lang, 2006, 427 pp.

Informacje

Informacje: Kultura Słowian, 2019, Tom XV, s. 241 - 263

DOI: https://doi.org/10.4467/25439561KSR.19.011.11327

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Ekumeniczna misja Williama Palmera do Rosji w świetle jego Uwag po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841

Angielski:

William Palmer’s Ecumenical Mission to Russiain the Light of His Notes of a Visitto the Russian Church in the Years 1840–1841

Autorzy

Aleksandra Popińska-Pindych

https://orcid.org/0000-0001-5389-0703

Polska

Publikacja: 23.12.2019

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Aleksandra Popińska-Pindych (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1350

Liczba pobrań: 1092

<p> Ekumeniczna misja Williama Palmera do Rosji w świetle jego <em>Uwag po odwiedzeniu Cerkwi rosyjskiej w latach 1840–1841</em></p>

Pobierz xml